اسباب شفاعت مرسوم بین مردم در حق الله تعالی مردود است

انسان‌ها بعضی نزد بعضی دیگر شفاعت می‌کنند، و بعضی از مردم هم شفاعت بعضی دیگر را با محبت یا با کراهت، و یا اجازه یا بدون اجازه می‌پذیرند، به دو سبب که مردم با آندو با هم پیوند و ارتباط دارند:

اول: سبب نسبی: که منشأ آن ولادت است، پس یکی از نزدیکان مانند پدر یا فرزند پیش قریب خود می‌آید تا نزد او شفاعت کند، و طرف مقابل هم – به خاطر نزد یکی نسبی شفاعتگر – شفاعت او را می‌پذیرد، و این همان سبب خلقی یا نسبی است.

دوم: سبب کسبی: و این همان شراکت مردم با همدیگر در معاملات و ارتباطات است، تاجران و صنعتگران در مصالح دنیوی با مردم مشارکت داشته و در جهت تحقق آن مصالح با همدیگر همکاری می‌کنند، مثلا: گاهی شخصی نزد شریک تجاری‌اش می‌رود، و برای کسی شفاعت می‌کند، و طرف مقابل هم بخاطر شریک و همکارش شفاعت او را می‌پذیرد، یا همسایه نزد همسایه می‌رود و نزدش برای دیگری شفاعت می‌کند، و او هم بخاطر احترام همسایه شفاعت را می‌پذیرد، یا وزیر نزد شاه، شفاعت کسی را می‌کند و شاه هم بخاطر معاونت وزیر شفاعت را می‌پذیرد، و همینطور تا با آخر.

الله هم این دو نوع رابطۀ بین مردم (خلقی و کسبی) را در این قولش جمع نموده است: ﴿وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِی تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ﴾ [النساء: ۱]. «و از الله بپرهیزید که به نام او از همدیگر درخواست می‌کنید، و بپرهیزید از اینکه پیمان خویشاوندی را گسیخته دارید».

گفتۀ او تعالی: ﴿تَسَآءَلُونَ بِهِۦ﴾ یعنی: با هم عهد و پیمان می‌بندید و با هم مشارکت و تبادل کالا می‌نمائید که این سبب کسبی است.

و مقصود قول حق سبحانه: ﴿وَٱلۡأَرۡحَامَۚ﴾ گفتۀ کسی است که می‌گوید: «به خاطر الله و خویشاوندی از تو خواهانم» یعنی: کسی‌که دیگری را به صله رحم و پرهیز از قطع آن، فرا می‌خواند و این همان سبب خلقی و نسبی است.

اما الله متعال خودش را از این دو سبب (نسبی و کسبی) که در میان مردم است، منزه و مبرا داشته است، آنجا که می‌فرماید: ﴿وَقُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِی لَمۡ یَتَّخِذۡ وَلَدٗا وَلَمۡ یَکُن لَّهُۥ شَرِیکٞ فِی ٱلۡمُلۡکِ وَلَمۡ یَکُن لَّهُۥ وَلِیّٞ مِّنَ ٱلذُّلِّۖ وَکَبِّرۡهُ تَکۡبِیرَۢا١١١﴾ [الإسراء: ۱۱۱]. «بگو: حمد و سپاس الله را سزاست که نه فرزندی گرفته، و نه در جهانداری شریکی دارد، و نه به سبب ناتوانی او را هیچ دوستی است، و او را چنان‌که باید و شاید بزرگ بشمار».

این قول: ﴿ٱلَّذِی لَمۡ یَتَّخِذۡ وَلَدٗا﴾ نفی سبب نسبی است، و این قول: ﴿مِّنَ ٱلذُّلِّۖ﴾ نفی سبب کسبی است که همان مشارکت و معاونت باشد.

پس (حالا با تمام آنچه ذکر شد) چطور شفاعت نزد الله متعال بسان شفاعت نزد مخلوق است؟! پروردگارا! تو از این بهتان بزرگ پاک و منزه‌ای.