اگر در قرآن و سنت بیندیشیم سببهای نابودی امتهای گذشته پراکنده شدن و اختلاف بسیار، خصوصاً اختلاف در کتاب نازل شده بر آنها، مییابیم.
حذیفه رضی الله عنه به عثمان رضی الله عنه گفت: (أدرک هذه الأمه، لا تختلف فی الکتاب کما اختلفت فیه الأمم قبلهم) «این امت را دریاب تا در کتاب همانگونه که امتهای سابق در آن دچار اختلاف شدند، دچار اختلاف نگردند». هنگامی که دید اهل شام و عراق در حرفهای قرآن دچار اختلاف هستند اختلافی که رسول الله صلی الله علیه و سلم از آن نهی کرده است. فایده آن دو چیز است:
اول اینکه: حرام بودن اختلاف در اینگونه مسائل.
دوم اینکه: توجه نمودن به کسانی که قبل از ما بودهاند و دوری نمودن از شباهت به آنها. الله تعالی میفرماید: ﴿ذَٰلِکَ بِأَنَّ ٱللَّهَ نَزَّلَ ٱلۡکِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّۗ وَإِنَّ ٱلَّذِینَ ٱخۡتَلَفُواْ فِی ٱلۡکِتَٰبِ لَفِی شِقَاقِۢ بَعِیدٖ ١٧۶﴾ [البقره: ۱۷۶]. «این به خاطراین است که خداوند کتاب[تورات] را به حق نازل کرده و کسانی که در باره آن با یکدیگر به اختلاف پرداختند در بدبختی دوری افتادهاند.» و میفرماید: ﴿وَمَا ٱخۡتَلَفَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَهُمُ ٱلۡعِلۡمُ بَغۡیَۢا بَیۡنَهُمۡۗ﴾ [آل عمران: ۱۹]. «و کسانی که به آنها کتاب آسمانی داده شده بود با یکدیگر به اختلاف نپرداختند مگر پس از آنکه علم پیدا کردند و به خاطر حسدی که در میانشان وجود داشت».
و دلیل از سنت آنچه است که ابوهریره رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه و سلم روایت میکند که فرمود: «ذَرُونِی مَا تَرَکْتُکُمْ فَإِنَّمَا هَلَکَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ بِکَثْرَهِ سُؤَالِهِمْ وَاخْتِلَافِهِمْ عَلَى أَنْبِیَائِهِمْ فَإِذَا أَمَرْتُکُمْ بِشَیْءٍ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَإِذَا نَهَیْتُکُمْ عَنْ شَیْءٍ فَدَعُوهُ»[۱] «در مورد چیزهایی که از شما واگذاشته ام چیزی نپرسید. کسانی که پیش از شما بودند بخاطر زیاد سؤال کردن، و اختلاف بر سر پیامبرانشان، هلاک شدند هرگاه شما را به چیزی امر کردم آن را به اندازه توان و قدرتتان انجام دهید و اگر شما را از چیزی نهی کردم آن را رها کنید». در این حدیث پیامبر صلی الله علیه و سلم به آنها امر میکند از سؤال نمودن به آنچه آنها را امر ننموده، خودداری کنند زیرا چیزی که سبب هلاکت گذشتگان شد، زیاد سؤال کردن بود سپس با گناه کردن بر پیامبرانشان اختلاف کردند یعنی به آنچه پیامبرانشان به آنها امر میکردند، مخالفت نمودند.
[۱] صحیح البخاری برقم (۷۲۸۸)، وصحیح مسلم برقم (۱۳۳۷).