احکام نماز وتر

الحمدلله

نماز وتر جزو نماز شب محسوب می گردد، و پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرمایند:

«صلاه اللیل مثنی مثنی».

یعنی: نماز شب دو رکعت دو رکعت خوانده می شود.
بخاری (۹۹۰)، مسلم (۷۴۹).

بر این اساس، نماز وتر که ۹ رکعت است، می توانبصورت دو رکعت دو رکعت خواند و پس از هر دو رکعت سلام داد، و در انتها یک رکعت را با یک تشهد خواند.. و این روشِ، سنت است. البته خواندن ۹ رکعت ضروری نیست، بلکه می توان سه و یا پنج و یا هفت رکعتی هم خواند، فقط باید مجموع رکعات نماز وتر فرد باشد، زیرا وتر یعنی فرد..

مثلا اگر کسی خواست ۳ رکعت بخواند می تواند بصورت زیر عمل کند:

اول: دو رکعت بخواند و سلام دهد، بعدا یک رکعت دیگر بخواند و سلام دهد. (در هر کدام باید تشهد بخواند بعد سلام داد).

دوم: هر سه رکعت را باهم و با یک تشهد بخواند. یعنی ابتدا دو رکعت بخواند و بدون آنکه در رکعت دو تشهد بخواند، بلند شده و یک رکعت دیگر خوانده و اینبار تشهد می خواند و سلام می دهد. در این روش مستحب است تا در رکعت اول سوره ی (اعلی) و در دوم سوره ی (کافرون) و سوم (اخلاص) خوانده شود.

از ابن عباس رضی الله عنه روایت است:
«پیامبر صلی الله علیه وسلم در نماز وتر در هر رکعت یکی از سوره‌های (سبح اسم ربک الأعلی) و (قل یا أیها الکافرون) و (قل هو الله أحد) را می‌خواند»

نسایی (۴۶۱).

بنابراین اگر کسی خواست تا نماز وتر سه رکعتی را بخواند، نباید همانند نماز مغرب در رکعت دو تشهد بخواند و بعدا برای رکعت سوم بلند شود، زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«لا توتروا بثلاث تشبهوا المغرب».

نماز وتر را سه رکعتی را بگونه ای مخوانید که با نماز مغرب شبیه کرده باشید.
حاکم ( ۱ / ۳۰۴ ) والبیهقی ( ۳ / ۳۱ ).

اما در این دو روش، روش اول افضلتر است. (فقه السنه للنساء؛ علامه ابن عثیمین، ص ۲۰۸).

اگر کسی خواست پنج رکعت بخواند می تواند بصورت زیر عمل کند:
مستحب و افضل آنست تا هر پنج رکعت را با یک تشهد بخواند. یعنی فقط در رکعت پنجم برای تشهد می نشیند و در انتها یعنی رکعت آخر تشهد خوانده و سلام دهد.

از عایشه رضی الله عنها روایت است :
«پیامبر صلی الله علیه وسلم، در شب سیزده رکعت نماز می‌خواند، پنج رکعت آخر را با یک سلام وتر می‌خواند. تنها در رکعت آخر آن (برای تشهد) می‌نشست».
مسلم (۷۳۷).

اما اگر کسی خواست ۷یا۹ رکعت بخواند می تواند بصورت زیر عمل کند:

پس از هر دو رکعت، او برای تشهد ننشیند و بلکه برای رکعت بعدی بلند شده، ولی در یک رکعت ماقبل آخر، تشهد بخواند ولی سلام ندهد، سپس برای رکعت آخر بلند شده و باز تشهد بخواند و سلام دهد، و این روش مسنون است،
زیرا از عایشه رضی الله عنه روایت است :
«ما سواک و آب وضوی پیامبر صلی الله علیه وسلم را آماده می‌کردیم، پس خداوند شب هنگام هر وقت که می‌خواست او را بیدار می‌کرد، سواک می‌زد و وضو می‌گرفت و نه رکعت نماز می‌خواند، که در هیچکدام از آنها نمی‌نشست مگر در رکعت هشتم، به ذکر و ستایش خدا می‌پرداخت و دعا می‌کرد. سپس بدون آنکه سلام بدهد بلند می‌شد و رکعت نهم را می‌خواند. سپس می‌نشست و به ذکر و ستایش خدا می‌پرداخت و دعا می‌کرد، و طوری سلام می‌داد که ما را می‌شنواند. سپس به حالت نشسته دو رکعت نماز می‌خواند. فرزندم! این یازده رکعت، وقتی پیامبر صلی الله علیه وسلم مسن شد و بدنش سنگین گردید وتر را هفت رکعت خواند و دو رکعت را مانند حالت قبل نشسته می‌خواند. فرزندم! این نُه رکعت شد».
مسلم (۷۴۶).

توجه: علامه ابن عثیمین رحمه الله در مورد نماز وتر هفت رکعتی گفته: «(افضل آنست که) هفت رکعت پشت سر هم خوانده شود و فقط در رکعت آخر آن برای تشهد نشست و سلام داد».
(فقه السنه للنساء؛ علامه ابن
عثیمین، ص ۲۰۸).

در ضمن نماز وتر هیچ تفاوتی با دیگر نمازها ندارد، فقط زمان آن از بعد از نماز عشاء شروع می شود و تا قبل از نماز صبح فرصت دارد، اما دیر خواندن نماز وتر افضلتر است. و جایز است تا نمازگزار یک یا سه یا پنج یا هفت و یا نه رکعت را بخواند، و نیز می توان در نماز وتر و در رکعت آخر بعد از برخواستن از رکوع، قنوت خواند. ولی مداومت بر خواندن قنوت در نماز وتر سنت نیست، یعنی لازم نیست تا در نماز قنوت هر شب، قنوت خواند.

والله اعلم