وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
آیا کوتاه کردن نماز در سفر از تمام خواندن آن بهتر است؟
در مورد قضای نماز فراموش شده در سفر هم توضیحاتی ارائه بفرمایید.هنگامی که یادمان آمد نماز رو فراموش کرده ایم قضای آن را بصورت قصر بخوانیم یا نه؟
الحمدلله
کوتاه کردن نماز در سفر از تمام خواندن آن بهتر است و حتی بعضی از علما آنرا واجب می دانند.
بخاطر روایت عبدالله‌بن عمر رضی الله عنه که می‌گوید، رسول خداصلی الله علیه وسلم فرمودند:
(خداوند دوست دارد که به رخصت‌هایش عمل شود، همچنان که دوست ندارد به نافرمانیش عمل شود)
و در روایتی دیگر آمده:
(خداوند دوست دارد که به رخصت‌هایش عمل شود، همچنان که دوست دارد به سختی‌هایش نیز عمل شود).
(طبرانی در المعجم الکبیر (۱۱۸۸۰) و شیخ البانی در ارواء الغلیل (۳/۱۱) شماره (۵۶۴)، آن را صحیح دانسته است.)
شیخ الإسلام ابن تیمیه (رحمه الله) می‌گوید:
(علما در مورد قصر کردن نماز در سفر، و آیا قصر کردن حرام یا مکروه است؟ یا ترکش بهتر است؟ یامستحب است؟ یا هر دو یکسان است؟ دچار اختلاف شده‌اند، و بر ۵ قول تقسیم شده‌اند :
قول کسانی که می‌گویند : تمام خواندن نمازها بهتر است، مثل یکی از اقوال امام شافعی.
قول کسانی که بین قصر یا تمام خواندن را یکسان دانسته‌اند، مثل : بعضی از اصحاب امام مالک.
قول کسانی که می‌گویند : قصر خواندن نمازها بهتر است، مثل قول صحیح امام شافعی و یکی از روایاتی که از امام احمد شده است.
قول کسانی که می‌گویند : قصر خواندن نمازها واجب است، مثل قول ابوحنیفه، و امام مالک در یکی از روایاتی که از او شده است.
قول کسانی که می‌گویند : قصر خواندن نمازها، سنت است و تمام خواندن آنها مکروه است،
که این قول، صحیح‌ترین اقوال می‌باشد، و به همین خاطر نیت آوردن برای نماز قصر نزد اکثر علما مثل، ابوحنیفه، مالک، احمد در یکی از اقوالش، واجب نیست).
مجموع الفتاوی (ج ۲۴/ ص ۹، ۱۰، ۲۱-۲۲).
اگر مسافر نماز چهار رکعتیش را به صورت تمام بخواند، نمازش درست است،
ولی با عمل افضل‌تر دو رکعت خواندن نماز مخالفت کرده است،
زیرا ام‌المؤمنین عایشه رضی الله عنه بعد از فوت پیامبر صلی الله علیه وسلم در سفر نمازهایش را به صورت تمام می‌خواند و امام عثمان رضی الله عنه نیز در منی نمازهایش را به صورت تمام می‌خواند.
(مسلم (۶۸۵)، بخاری (۱۰۸۴))
ولی آن عملی که پیامبرصلی الله علیه وسلم در سفرهایش بر آن مداومت داشته ـ یعنی کوتاه کردن نمازها ـ بدون شک عملی بهتر و برتر است.
اگر شخص نمازی را در غیر سفر فراموش کرده باشد و بعداً در سفر یادش آید که آن را نخوانده است، بر اساس فتوای اجماع علما واجب است که آن را به صورت تمام بدون قصر کردن بخواند.
چون نماز چهار رکعتی در غیر سفر بر او فرض شده پس جایز نیست که در آن نقص ایجاد کند. و او در اصل قضای نماز فوت شده را می‌کند که آن نماز هم چهار رکعتی بود.
اما اگر شخص نمازی را در سفر فراموش کرده و بعداً در غیر سفر یادش آید که آن را نخوانده است، امام احمد در مورد آن می‌گوید:
شرط احتیاط آن است که نمازش را به طور تمام بخواند و امامان اوزاعی، داود و شافعی در یکی از اقوالش چنین فتوا داده‌اند،
و امامان مالک، ثوری و اهل رأی می‌گویند:
آن را به صورت نماز سفر بخواند، زیرا او قضای نماز فوت شده را می‌کند و فقط دو رکعت نماز هم از او فوت شده است
المغنی، ابن قدامه (۳/۱۴۱-۱۴۲)، والله اعلم.
علامه محمدبن صالح العثیمین در مورد کسی که نمازی را در سفر یادش رفته و سپس در غیر سفر یادش می‌آید،
قول راجح را این دانسته که آن نماز را بصورت قصر بخواند، چون آن نماز در سفر بر او واجب شده و نماز سفر دو رکعت است، پس لازم نیست تمام خوانده شود، بر این اساس این مسئله دارای ۴ شکل می‌باشد:
نماز سفر را در سفر یادش می‌آید، پس آن را به صورت قصر می‌خواند.
نماز غیر سفر را در غیر سفر یادش می‌آید، پس آن را به صورت تمام می‌خواند.
نماز سفر را در غیر سفر یادش می‌آید، پس بنابر قول صحیح آن را بصورت قصر می‌خواند.
نماز غیر سفر را در سفر یادش می‌آید، پس آن را به صورت تمام می‌خواند.
الشرح الممتع، ابن عثیمین (۴/۵۱۷-۵۱۹)، (۵/۵۴۲-۵۴۳).