آیا می توان در روز یوم الشک، روزه ی قضاء گرفت؟

آگاه شدم که پیامبر صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن در روز یوم الشک نهی کرده اند، و همچنین از روزه گرفتن در یکی دو روز قبل از رمضان نیز نهی کردند، اما آیا جایز است که من در آن روزها قضای رمضان سال گذشته را بگیرم؟

 

الحمدلله،

روزه گرفتن در روز یوم الشک جایز نیست، چنانکه ترمذی و نسائی از عمار بن یاسر رضی الله عنه روایت کرده اند که گفت: « مَنْ صَامَ الْیَوْمَ الَّذِی یَشُکُّ فِیهِ النَّاسُ فَقَدْ عَصَی أَبَا الْقَاسِمِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ». ترمذی (۶۸۶) و نسائی (۲۱۸۸)‏.

یعنی: هرکس روزی را که مردم در (رمضان بودن آن) شک دارند روزه بگیرد، براستی که از ابا القاسم صلی الله علیه وسلم سرپیچی کرده است.

و یوم الشک روز سی ام شعبان است هرگاه که به سبب پوشیده بودن آسمان هلال ماه رمضان مشاهده نشود که در اینصورت ماه شعبان را سی روز کامل حساب می کنند.

و همچنین در حدیثی که شیخین (بخاری و مسلم) از ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده اند که او گفت: « قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: لا تَقَدَّمُوا رَمَضَانَ بِصَوْمِ یَوْمٍ وَلا یَوْمَیْنِ إِلا رَجُلٌ کَانَ یَصُومُ صَوْمًا فَلْیَصُمْهُ». بخاری (۱۹۱۴) و مسلم (۱۰۸۲).

یعنی: «هیچکس از شما نباید یک یا دو روز قبل از رمضان، روزه بگیرد، مگر کسی که مقید به روزه گرفتن (بعنوان مثال، روزهای دوشنبه و پنجشنبه)، بوده است، چنین شخصی، روزه بگیرد».

ولی این حکم برای همه یکسان نیست، زیرا برای کسی که عادت به روزه گرفتن دارد، روزه گرفتن در آن ایام جایز است، بر این اساس حکم روزه گرفتن روز یوم الشک، یا یکی دو روز قبل از رمضان، حرام است مگر برای کسی که آنروزها موافق عادتش باشد، پس هرکس به روزه گرفتن عادت داشته باشد، مثلا کسی که هر دوشنبه یا پنج شنبه روزه است، و آن روزها با یوم الشک یا یکی دو روز قبل از رمضان موافق باشند، جایز است که او روزه بگیرد.

و اگر روزه گرفتن برای چنین کسی در یوم الشک و یکی دو روز قبل از رمضان جایز باشد، به طریق الاولی برای کسی که قضای رمضان دارد جایز است تا روزه ی قضای خود را بگیرد قبل از آنکه وارد رمضان جدید شود، زیرا قضای رمضان واجب است، و از طرفی جایز نیست که قضای رمضان را تا رمضان بعد به تاخیر انداخت.

امام نووی رحمه الله می گوید: «اصحاب ما گفته اند: روزه روز یوم الشک صحیح نیست و خلافی (ما بین علما) در آن وجود ندارد، .. اما اگر روزه قضاء یا نذر یا کفاره بگیرد جایز و صحیح است، زیرا اگر برای او جایز است که روزه سنت ]مانند دوشنبه و پنج شنبه[ بگیرد، به طریق الاولی روزه فرض جایز است.. و نیز برای آنکه اگر بر او قضای روزی از رمضان باشد، باید هرچه زودتر آنرا بگیرد زیرا وقت قضای او (به سبب رسیدن به ماه رمضان آینده) در حال تمام شدن است». المجموع (۶/۳۹۹).

 

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین