آیا شما هم غیبت می کنید؟

استاد دانشکده دعوت واصول دین بندرعباس

یاأیها اللذین آمنوا اجتنبوا کثیرا من الظن إن بعض الظن إثم ولا تجسسوا ولا یغتب بعضکم بعضا أیحب أحدکم أن یأکل لحم أخیه میتا فکرهتموه واتقوا الله إن الله تواب رحیم
حجرات/۱۲

عَنْ أَبِى بَرْزَهَ الأَسْلَمِىِّرضی الله عنه قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّه ِصلی الله علیه وسلم « یَا مَعْشَرَ مَنْ آمَنَ بِلِسَانِهِ وَلَمْ یَدْخُلِ الإِیمَانُ قَلْبَهُ لاَ تَغْتَابُوا الْمُسْلِمِینَ وَلاَ تَتَّبِعُوا عَوْرَاتِهِمْ فَإِنَّهُ مَنِ اتَّبَعَ عَوْرَاتِهِمْ یَتَّبِعِ اللَّهُ عَوْرَتَهُ وَمَنْ یَتَّبِعِ اللَّهُ عَوْرَتَهُ یَفْضَحْهُ فِى بَیْتِهِ ».

اِنَّ الْحَمدَ لِلَّهِ نَحمَدُه وَ نَستَعِینُه وَ نَستَغفِرُه، وَ نَعُوذُ بِاللهِ مِن شُرُورِ اَنفُسِنَا، وَ سَیِّئَاتِ اَعمَالِنَا، مَن یَهدِهِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَه، وَ مَن یُضلِل فَلاَ هَادِیَ لَه، وَ اَشهَدُ اَن لاَ اِلَهَ اِلاَّ اللهُ وَحدَه لاَ شَرِیکَ لَه، وَ اَشهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبدُه وَ رَسُولُه.
پیامبر ِصلی الله علیه وسلم در صورت نگهداری زبان و شرمگاه ضمانت بهشت را داده است حال چقدر زبان را کنترل کرده اید؟
زبان با کلماتش شخصیت شما را تعیین و جایگاه شما را در بهشت و جهنم مشخص می نماید
آیا زبان شما به ذکر خدا مشغول است؟
آیا ملائکه اطرافت را گرفته اند؟ یا جزو غیبت کنندگانی هستی که لای دندانهایشان پر از گوشت برادر وخواهر مسلمان است .
به اجماع مسلمین غیبت جزو گناهان کبیره است.
غیبت نُقل زبان مردم شده، گرچه می دانند غیبت کاری بس خطرناک و جزو گناهان کبیره است ولی با این وجود باز هم از آن دوری نمی‌کنند .
به فرض مثال در نظر بگیرید، اگر کسی شما را به مجلسی دعوت نموده و با گوشت مردار از شما پذیرایی کند برخورد شما در قبال این مهمانی چگونه خواهد بود؟! آیا تا به حال با خود فکر کرده اید که هر روز چه مقدار از گوشت مردار انسان‌ها را می خورید؟! .
ساعت ده یا یازده که در دفتر مؤسسه، مدرسه، شرکت یا کارگاه جمع می‌شوید تا رفع خستگی نموده و چاشتی و شیرینی‌جات و کیک و سایر مواد غذایی صرف ‌کنید، لحظات خوشی است ولی چرا قبل از پایین بردن کیک، گوشت حرامی لای آن می‌گذاری؟! تعجب نکن، بله! گوشت، آن هم گوشت برادر و خواهر مسلمانت، آن کیک لذیذ دارد به زهر مبدل می‌گردد و از گلویت پایین می‌رود.
آیا با شنیدن آن همه احادیث، توانستی از غیبت کردن خودداری کنی؟آیا از مجالس غیبت دوری گزیده‌ای؟ آیا در صدد تغییر این مجالس برآمده ای؟ آیا از خوردن گوشت مرده دوری کرده ای؛ یا اینکه از مرده خواران بوده ای !؟
اگر کسی به شما بگوید در دنیا آدم خواران وجود دارند شما از گفته او تعجب می‌کنید، ولی جای تعجب نیست! چرا که اکثر انسان ها به روش دیگر شب و روزشان را با خوردن گوشت مرده ها می گذرانند و خیالشان نیست.
امید است که ما از جمله‌ چنین انسان‌هایی نباشیم.
تعریف غیبت:
غیبت این نیست که بدی فردی بگوییم، بلکه غیبت: سخن گفتن در غیاب فرد مسلمان از آنچه در اوست، که سبب ناراحتی و نگرانی او می شود .
چند تذکر :
شاید بعضی بگویند: این صفات در او ست، بله! با وجود این صفات غیبت است وگر نه تهمت محسوب می شود به فرمایش رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم در تعریف غیبت گوش بده:
عَنْ أَبِى هُرَیْرَهَرضی الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ِصلی الله علیه وسلم قَالَ « أَتَدْرُونَ مَا الْغِیبَهُ ». قَالُوا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ. قَالَ « ذِکْرُکَ أَخَاکَ بِمَا یَکْرَهُ ». قِیلَ أَفَرَأَیْتَ إِنْ کَانَ فِى أَخِى مَا أَقُولُ قَالَ « إِنْ کَانَ فِیهِ مَا تَقُولُ فَقَدِ اغْتَبْتَهُ وَإِنْ لَمْ یَکُنْ فِیهِ فَقَدْ بَهَتَّهُ ».
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم فرمود: آیا می‌فهمید غیبت چیست؟ گفتند: خدا و رسولش داناترند. رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم فرمود: از برادرت با چیزی یاد کنی که از آن خوشش نیاید. گفته شد: اگر صفتی را که در برادرم وجود دارد، بگویم چه؟ فرمود: اگر آن صفت که می‌گویی در او وجود داشته باشد، او را غیبت کرده‌ای و اگر آن صفت در او نباشد، بر او افترا بسته‌ای.
بعضی می‌گویند: برای اصلاح و مصلحتش می گوییم. در مقابل گفته ی چنین افرادی باید گفت: اگر نیت صادقانه ای دارید به طریقه حسنه به او بگویید تا خود را اصلاح کند.
به بعضی‌ افراد گفته می شود غیبت نکنید، می‌گویند: ما آن حرف‌ها را جلو رویش هم می‌گوییم! ولی حقیقت این است که جلو فرد جرأت گفتن را ندارند.
بعضی‌ها برای تبرئه‌ی خود که بتوانند هر چه بخواهند، بگویند و غیبت کنند می‌گویند: اگر آن صفت در فرد وجود داشته باشد مشکلی نیست غافل از اینکه این کلاه ابلیس است که سرشان رفته است. روایت زیر را با دقت بخوانید.
عَن أَنسِ بنِ مالکٍ رضی الله عنه قال: کانَتِ العَرَبُ تَخدِمَ بَعضُها بَعضاً فِی الأسفارِ وکانَ مَعَ أبی بَکرٍ رضی الله عنه وَعُمَرَ رضی الله عنه رَجُلٌ یَخدِمُهُما، فَنامَا فَاستَیقِظا وَلَم یُهَیِّء لَهُما طَعاماً، فَقالَ أحَدُهُما لِصاحِبه: إنَّ هذا لَیُوائِمُ نَومَ بَیتِکُم، فَأیقَظاهُ فَقالا: إِئتِ رَسولَ اللهِ ِصلی الله علیه وسلم ، فَقُل لَهُ إِنَّ أبا بَکرٍ وَعُمَر یُقرِئانَکَ السَّلام وَهُما یَستَأدِمانِکَ، فَقال صلی الله علیه وسلم : أَقرَأَهُمَا السَّلام وَأخَبَرَهُما أَنَّهُما قَد إِئتَدَما، فَفَزِعا، فَجاءَا إلَى النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم فَقالا: یا رَسولَ الله ِصلی الله علیه وسلم بَعَثَنا إلَیکَ نَستَأدِمُکَ فَقُلتَ قَد اِئتَدَما، فَبِأَیِّ شَیءٍ اِئتَدَمنا؟ قالَ: بِلَحمِ أخیکُما، وَالَّذی نَفسی بِیَدِه، إنِّی لَأَرَى لَحمِه بَینَ أنیابِکُما، قالا: فَاستَغفِر لَنا، قال: هُوَ فَلیَستَغفِر لَکُما.
از انس بن مالک رضی الله عنه روایت است: عرب ها عادت داشتند که در سفرها خدمت همدیگر کنند، و همراه ابوبکر رضی الله عنه و عمر رضی الله عنه مردی بود که به‌ آنها خدمت می‌کرد، آنها بیدار شدند و مرد برای آنها غذا آماده نکرده بود، پس یکی به دیگری گفت: گویا خواب خانه را می‌کند. پس او را بیدار کردند و به او گفتند: نزد رسول الله ِصلی الله علیه وسلم برو و به او بگو: ابوبکر و عمر سلام رسانده و طلب غذا می‌کنند. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: آنها غذا خورده‌اند، از این گفته ی رسول اللهِصلی الله علیه وسلم تعجب کرده و نزد رسول الله ِصلی الله علیه وسلم آمدند و گفتند: ای رسول الله ِصلی الله علیه وسلم ، آن مرد را به نزد تو فرستادیم تا برای ما غذا بگیرد و شما فرموده اید: آنها غذا خورده‌اند! ما چه چیزی خورده‌ایم؟ فرمود: گوشت برادرتان، و قسم به کسی که نفسم در دست اوست، من گوشتش را در بین دندان‌هایتان می‌بینم، گفتند: برای ما طلب مغفرت کن. فرمود: او باید برای شما طلب مغفرت کند
نگاه و نگرشی بر احادیث غیبت
۱٫ در آخرین سال حیات پیامبر ِصلی الله علیه وسلم ، در ماه حرامِ ذی الحجه، در سرزمین منی و در روز عید قربان در جمع عمومی مسلمین، رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم خطبه خوانده و توصیه هایی فرمودند؛ و حرمت آبروی افراد را برابر با خون و مال قرار می دهد.
عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ِصلی الله علیه وسلم خَطَبَ النَّاسَ یَوْمَ النَّحْرِ فَقَالَ: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَیُّ یَوْمٍ هَذَا قَالُوا یَوْمٌ حَرَامٌ قَالَ فَأَیُّ بَلَدٍ هَذَا قَالُوا بَلَدٌ حَرَامٌ قَالَ فَأَیُّ شَهْرٍ هَذَا قَالُوا شَهْرٌ حَرَامٌ قَالَ فَإِنَّ دِمَاءَکُمْ وَأَمْوَالَکُمْ وَأَعْرَاضَکُمْ عَلَیْکُمْ حَرَامٌ کَحُرْمَهِ یَوْمِکُمْ هَذَا فِی بَلَدِکُمْ هَذَا فِی شَهْرِکُمْ هَذَا فَأَعَادَهَا مِرَارًا ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَقَالَ اللَّهُمَّ هَلْ بَلَّغْتُ اللَّهُمَّ هَلْ بَلَّغْتُ »
از ابن عباس روایت است که رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم در روز قربانی برای مردم سخنرانی نموده و فرمود: ای مردم ! امروز چه روزی است؟ گفتند: روز حرام . فرمود: این شهر چه شهری است؟ گفتند: شهر حرام. فرمود: این ماه، چه ماهی است؟ گفتند: ماه حرام. فرمود: پس خون ها و مال ها و آبرو و ناموس های شما بر شما حرام است مانند حرمت این روز در این شهر و این ماه، و این جمله را چند بار تکرار کردند. سپس سرش را به طرف آسمان بلند کرده و فرمود: خدایا! آیا تبلیغ کردم؟ خدایا! آیا تبلیغ کردم؟
در این حدیث رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم حرمت آبروی افراد را برابر با خون و مال قرار می دهد باز هم می خواهیم گوشت مسلمین را بخوریم؟! .
۲٫پیامبرِصلی الله علیه وسلم ایراد سخن فرمودند، آنچنان بلند حرف می‌زدند که صدایشان به داخل منازل می‌رسید، مگر چه مطلبی می خواهد بگوید؟ چرا پیامبرِصلی الله علیه وسلم اینچنین بلند حرف می‌زدند که دختران در منزل گوش می‌دهند، کدام امر مهمی رخ داده است؟!
عَنْ أَبِى بَرْزَهَ الأَسْلَمِىِّ رضی الله عنه قَالَ نَادَى رَسُولُ اللَّهِ ِصلی الله علیه وسلم حَتَّى أَسْمَعَ الْعَوَاتِقَ فَقَالَ « یَا مَعْشَرَ مَنْ آمَنَ بِلِسَانِهِ وَلَمْ یَدْخُلِ الإِیمَانُ قَلْبَهُ لاَ تَغْتَابُوا الْمُسْلِمِینَ وَلاَ تَتَّبِعُوا عَوْرَاتِهِمْ فَإِنَّهُ مَنْ یَتَّبِعْ عَوْرَهَ أَخِیهِ یَتَّبِعِ اللَّهُ عَوْرَتَهُ حَتَّى یَفْضَحَهُ فِى بَیْتِهِ ».
از ابی برزه اسلمی رضی الله عنه روایت است که رسول الله ِصلی الله علیه وسلم بلند سخنرانی فرموده تا به گوش دختران در منزل برساند، فرمود: ای گروهی که به زبان ایمان آورده‌، و ایمان به قلبشان وارد نشده است ! غیبت مسلمانان را نکنید و در پی آبرو و ناموس آنها نباشید؛ پس کسی که به دنبال ‌آبروی آنها باشد خداوند به دنبال آبروی او می‌افتد، و کسی که خداوند به دنبال آبروی او باشد، او را رسوا می‌کند اگر چه در خانه‌اش باشد.
۳٫شنیده ای که خداوند با فرد ربا خوار فإن لم تفعلوا فأذنوا بحرب من الله ورسوله ) البقره/۲۷۹، بداناعلان جنگ نموده( ربای آبروی مؤمن بدتر از ربای پول می باشد، سبحان الله!؟ چرا فکر نمی کنی و افسار زبان را گسیخته و رها نموده ای؟
عن البراء بن عازب رضی الله عنه قال : قال رسول الله ِصلی الله علیه وسلم : « الربا اثنان وسبعون بابا، أدناها مثل إتیان الرجل أمه، وأربى الربا استطاله الرجل فی عرض أخیه »
از براء بن عازب رضی الله عنه روایت است که رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم فرمود: ربا هفتاد و هفت در دارد و کمترین آن این است که مرد با مادرش همبستر شود. و بزرگترین ربا تعدی و تجاوز به آبروی برادرش است.
عَنْ سَعِیدِ بْنِ زَیْدٍ رضی الله عنه عَنِ النَّبِىِّ ِصلی الله علیه وسلم قَالَ « إِنَّ مِنْ أَرْبَى الرِّبَا الاِسْتِطَالَهَ فِى عِرْضِ الْمُسْلِمِ بِغَیْرِ حَقٍّ ».
از سعید بن زیدرضی الله عنه روایت است که رسول الله ِصلی الله علیه وسلم فرمود: بزرگترین ربا بی‌آبرو کردن مرد مسلمان بدون حق است.
۴٫ اگر روزه باشی و تکه کوچک غذایی که لای دندان‌هایت مانده، از گلویت پایین برود؛ از علما فتوا می گیری که حکم روزه ام چیست؟
آیا تا به حال فکر کرده ای لحظه ای که غیبت می کنی گوشت مرده مسلمانی را زیر دندانهایت می جوی؟ و راحت از گلویت پایین می رود و خیالت هم نیست!
اگر نمی بینی! رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم به عنوان معجزه می بیند.
اگر چه نمی بینی! ولی مطمئناً آثار و عواقب سوء آن در قلب و جان و روحت احساس خواهی کرد البته اگر قلب زنده ای داشته باشی.(وقال قرینه ربنا ما أطغیته ولکن کان فی ضلال بعید) ق/۲۷
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ رضی الله عنه قَالَ : کُنَّا جُلُوسًا عِنْدَ النَّبِیِّ ِصلی الله علیه وسلم فَقَامَ رَجُلٌ ، فَوَقَعَ فِیهِ رَجُلٌ مِنْ بَعْدِهِ ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ِصلی الله علیه وسلم : تَخَلَّلْ ، فَقَالَ : مِمَّا أَتُخَلِّلُ یَا رَسُولَ اللَّهِ ؟ مَا أَکَلْتُ لَحْمًا ، قَالَ : بَلَى مِنْ لَحْمِ أَخِیکَ أَکَلْتَ.
از عبد الله بن مسعودرضی الله عنه روایت است که ما نزد رسول الله ِصلی الله علیه وسلم بودیم، مردی بلند شد و رفت و مردی پشت سر او صحبت نمود، رسول الله ِصلی الله علیه وسلم فرمود: دندان‌هایت را خلال کن! مرد گفت: از چه چیزی خلال کنم؟ گوشتی نخورده‌ام! رسول الله ِصلی الله علیه وسلم فرمود: تو گوشت برادرت را خورده‌ای.
۵٫ بدان مرگ و قیامتی هست و حساب و کتاب.
چه زود است که ملک الموت سراغت بیاید و تو را از دنیا وارد عالم برزخ کند و بعد با برپایی قیامت و روز حساب، خداوند از گفتار و کردارت پرده بردارد.
بدان که غیبت کننده در عالم برزخ وضعیت خوبی ندارد، آنها دارای ناخن هایی از جنس مس و فولاد هستند که از ناخن های درندگان قوی تر است. علتش را می دانی؟ تا صورت را خراشیده و درد سختی بکشند.
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ رضی الله عنه قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ِصلی الله علیه وسلم « لَمَّا عُرِجَ بِى مَرَرْتُ بِقَوْمٍ لَهُمْ أَظْفَارٌ مِنْ نُحَاسٍ یَخْمِشُونَ وُجُوهَهُمْ وَصُدُورَهُمْ فَقُلْتُ مَنْ هَؤُلاَءِ یَا جِبْرِیلُ قَالَ هَؤُلاَءِ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ لُحُومَ النَّاسِ وَیَقَعُونَ فِى أَعْرَاضِهِمْ ».
از انس بن مالک رضی الله عنه روایت است که رسول الله ِصلی الله علیه وسلم فرمود: هنگامی که بالا برده شدم، از کنار طایفه‌ای عبور کردم که ناخن‌های مسی داشتند و سینه و صورت‌های خود را با آن می‌خراشیدند به جبرئیل گفتم: آنان چه کسانی هستند؟ گفت: کسانی هستند که گوشت‌های مردم را می‌خوردند و از آبرو و حیثیت مردم عیب‌جویی می کردند.
تذکر: اگر این سزای غیبت عموم انسان‌هاست، پس سزای غیبت علمای ‌دین چه خواهد بود؟ غیبت عالم نکن که گوشت علما مسموم است و با این عمل دین و دنیایت را به خطر خواهی انداخت .

وظیفه ی ما در قبال کسانی که از آنها غیبت می شود، چیست؟
الف- از آبروی آن فرد مسلمان دفاع کنیم .
عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ یَزِیدَل قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ِصلی الله علیه وسلم «مَنْ ذَبَّ عَنْ لَحْمِ أَخِیهِ فِی الْغِیبَهِ کَانَ حَقًّا عَلَى اللَّهِ أَنْ یُعْتِقَهُ مِنْ النَّارِ» .
از اسماء بنت یزیدل روایت است که رسول الله ِصلی الله علیه وسلم فرمود: کسی که از ناموس و شرافت برادر دینی خود در غیاب او دفاع کند بر خداوند است که او را از آتش جهنم رها سازد.
ب- به فرد غیبت‌کننده، تذکر داده و او را توبیخ کنیم.
عَنْ عَائِشَهَ رضی الله عنها قَالَتْ قُلْتُ لِلنَّبِىِّ ِصلی الله علیه وسلم حَسْبُکَ مِنْ صَفِیَّهَ کَذَا وَکَذَا قَالَ غَیْرُ مُسَدَّدٍ تَعْنِى قَصِیرَهً. فَقَالَ « لَقَدْ قُلْتِ کَلِمَهً لَوْ مُزِجَتْ بِمَاءِ الْبَحْرِ لَمَزَجَتْهُ ». قَالَتْ وَحَکَیْتُ لَهُ إِنْسَانًا فَقَالَ « مَا أُحِبُّ أَنِّى حَکَیْتُ إِنْسَانًا وَأَنَّ لِى کَذَا وَکَذَا» .
از عایشهل روایت است که به رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم گفتم: برای تو از صفیه همین بس که چنین و چنان است بعضی از راویان گفته‌اند: منظورش کوتاهی قد صفیه بوده است. رسول الله ِصلی الله علیه وسلم فرمود: تو کلمه‌ای را بر زبان آوردی که اگر با آب دریا مخلوط شود آن را تلخ و بدبو می‌کند.  فرمود: دوستعایشهل می‌گوید: حرکت انسانی را برای ایشان حکایت کردم، رسول الله ندارم برایم نقل کنی و برای من چنین و چنان باشد.
عَنْ عَائِشَهَ ل أَنَّهُ اعْتَلَّ بَعِیرٌ لِصَفِیَّهَ بِنْتِ حُیَىٍّ وَعِنْدَ زَیْنَبَ فَضْلُ ظَهْرٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم لِزَیْنَبَ « أَعْطِیهَا بَعِیرًا ». فَقَالَتْ أَنَا أُعْطِى تِلْکَ الْیَهُودِیَّهَ فَغَضِبَ رَسُولُ اللَّهِ ِصلی الله علیه وسلم فَهَجَرَهَا ذَا الْحِجَّهَ وَالْمُحَرَّمَ وَبَعْضَ صَفَرٍ .
از عایشهل روایت است که شتر صفیه بنت حیی، مریض شد و نزد زینب شتر اضافه‌ای بود رسول الله صلی الله علیه وسلم به زینب فرمود: شتری به او بده. زینب گفت: من به آن یهودی بدهم؟! رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم خشمگین شده و ذی الحجه و محرم و تا قسمتی از ماه صفر از او دوری نمود.
ج- اگر توانایی نهی از منکر غیبت را نداریم مجلس را قبل از اینکه با شنیدن غیبت شریک جرم شویم ترک کنیم.
عَنْ عَمْرِو بْنِ شُعَیْبٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّه ِرضی الله عنه ، أَنَّهُمْ ذَکَرُوا عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ ِصلی الله علیه وسلم رَجُلا ، فَقَالُوا : لا یَأْکُلُ حَتَّى یُطْعَمَ ، وَلا یَرْحَلُ حَتَّى یُرْحَلَ لَهُ ، فَقَالَ لَهُمُ النَّبِیُّ ِصلی الله علیه وسلم : اغْتَبْتُمُوهُ ، فَقَالُوا : إِنَّمَا حَدَّثْنَا بِمَا فِیهِ ، قَالَ : حَسْبُکَ إِذَا ذَکَرْتَ أَخَاکَ بِمَا فِیهِ .
عمرو بن شعیب از پدرش از جدشرضی الله عنه روایت می‌کند که آنها نزد رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم از مردی یاد کردند که غذا نمی‌خورد تا زمانی که به او غذا داده شود و سفر نمی‌کند تا زمانی که وسایل سفر برایش آماده شود. رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم فرمود: غیبتش نمودید. گفتند: ای رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم ! ما در مورد چیزی که در او وجود دارد صحبت کردیم. رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم فرمود: برای تو همین کافی است که از برادرت با آنچه که در او وجود دارد یاد کنی .
گوشه ای از علل واسباب غیبت :
الف – خشم وعصبانیت : هر گاه انسان بوسیله ی چیزی یا کسی خشمگین شد .
عَنْ سَهْلِ بْنِ مُعَاذٍ رضی الله عنه عَنْ أَبِیهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ِصلی الله علیه وسلم قَالَ لى: « مَنْ کَظَمَ غَیْظًا وَهُوَ قَادِرٌ عَلَى أَنْ یُنْفِذَهُ دَعَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَى رُءُوسِ الْخَلاَئِقِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ حَتَّى یُخَیِّرَهُ اللَّهُ مِنَ الْحُورِ مَا شَاءَ »
از معاذ بن انس رضی الله عنه روایت است که پیامبر ِصلی الله علیه وسلم فرمودند: کسی که خشمش را فرو خورد‌‌‌، در حالی که می‌تواند آن را عملی سازد خداوند در روز قیامت در برابر بزرگان مردم او را صدا می‌زند و به او اختیار می‌دهد تا از حور عین آنچه را می‌خواهد انتخاب کند.
ب- موافقت با هم نشینان (همرنگ جماعت شدن )
چطور رضایت خدا را بر رضایت دوستان ترجیح می دهی؟! .
ج- شوخی برای خنداندن دیگران و گرم کردن مجلس
عَنْ بَهْزِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ حَدَّثَنِى أَبِى عَنْ أَبِیهِ رضی الله عنه قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ِصلی الله علیه وسلم یَقُولُ « وَیْلٌ لِلَّذِى یُحَدِّثُ فَیَکْذِبُ لِیُضْحِکَ بِهِ الْقَوْمَ وَیْلٌ لَهُ وَیْلٌ لَهُ » .
بهز بن حکیم از پدرش از جدش رضی الله عنه روایت می‌کند از رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم شنیدم که فرمودند: وای بر کسی که برای خنداندن گروهی سخن دروغی بگوید، وای بر او ، وای بر او .
د- حسادت نسبت به دیگران که عمل خود را نابود می کند.
حکم گوش دادن به غیبت چیست؟
(ولا تقف ما لیس لک به علم إن السمع والبصر والفؤاد کل اولئک کان عنه مسئولا) إسراء/۳۶
در گناه هر دو با هم برابرند.
اقوالی در مورد غیبت
۱٫ نقل است که فردی به حسن بصری گفت: شنیدم که غیبت من می کنی؟ در جواب حسن بصری به او گفت: آنقدر ارزش نداری که اختیار حسناتم را به تو دهم .
۲٫ غیبت، مهمانی فُسّاق است.
۳٫ فردی نزد یکی از علما غیبت شخصی می کرد، عالم به او گفت: آیا با رومی ها جهاد کرده ای گفت: نه! آیا با تُرک ها جهاد کرده ای؟ گفت: نه! گفت: رومی ها و ترک ها از تو سالم و در امانند ولی برادرمسلمانت از تو در امان نیست.
۴٫ اگر توانایی و قدرت روزه گرفتن نداری، گوشت مردم را نخور.
۵٫ از عمرو بن العاصیب روایت است، از کنار لاشه‌ی قاطر مرده‌ای عبور نمود، به یارانش گفت: اگر شخصی از این لاشه بخورد تا اینکه شکمش را پر کند، برای او بهتر است از اینکه گوشت برادر مسلمانش را بخورد .
توبه از غیبت:
شایسته است از کلیه ی معاصی توبه کنیم ، زیرا چه زود است که مرگ سراغمان بیاید، شاید چند روزی اقوام و نزدیکان برایمان گریه کنند ولی چند روز بعد همه ما را فراموش خواهند کرد حتی عزیز ترین افراد نزدمان، خودمان و اعمالمان در زیر خاک می مانیم، پس توبه کنیم .
شروط توبه: ۱- دست کشیدن از گناه، ۲- پشیمان شدن از آن عمل، ۳- اراده کند که هرگز آن گناه را تکرار نکند، ۴- حقوق بندگان را ادا کند.
در مورد حق فردی که غیبتش کرده ایم علما دو نظر دارند:
الف) فرد را در جریان گذاشته و از او حلالی بطلبیم.
ب) خوبی و محاسن فرد را در جایی که غیبتش کرده ایم بگوییم و دعای خیر برای او کنیم.
زیرا اگر به فرد بگوییم غیبتش کرده ایم، موجب کینه توزی و عداوت می شود و دین محبت و مودت را می خواهد، لیکن این هم دلیل نمی شود که فرد غیبت کرده و سپس دعا کند، دلش هم خوش باشد که گناهش بخشوده شود. به همین خاطر فرد غیبت نکند اما اگر مرتکب آن شد فورا گفتار و عصیانش را اصلاح کند.
اما عراقی، احادیث: «مَن لا حَیاء له، فَلا غَیبه لَه» و «لَیسَ لِفاسقٍ غیبه» را در تخریج احیاء علوم الدین ضعیف دانسته است.
چگونه غیبت را ترک کنیم؟
۱- آیه ی غیبت و احادیث وارده را همیشه به یادآوریم.
۲- حیات صحابه و تابعین و سلف صالح در کنترل زبان و ترک غیبت را مطالعه کنیم.
از اسلم روایت است که روزی عمررضی الله عنه بر ابوبکر صدیق رضی الله عنه وارد شد در حالی که ابوبکر زبانش را می‌کشید ! عمررضی الله عنه گفت: دست نگه دار ! خداوند تو را ببخشد. ابوبکررضی الله عنه به او گفت: این مرا به هلاکت انداخته است. و از رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم شنیدم که فرمود عضوی از بدن نیست، مگر اینکه از تیزی و تندی زبان، بر خودش شکایت می کند .
عبدالله بن وهب می گوید تلاش کردم ترک غیبت کنم اما نشد برای هر غیبت یک روز روزه گرفتم ولی سودی نداشت، برای هر غیبت مال و پولی را صدقه دادم، حب مال مجبورم کرد که ترک غیبت کنم.
۳- در هنگام غیبت به خود بگو:
آیا می خواهی گوشت مرده بخوری؟
آیا دوست داری که دیگران غیبتت کنند؟
آیا می خواهی عذاب قبر داشته و جزو مفلسین روز قیامت باشی؟
عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَرضی الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِِ صلی الله علیه وسلم قَالَ: « أَتَدْرُونَ مَا الْمُفْلِسُ قَالُوا الْمُفْلِسُ فِینَا مَنْ لَا دِرْهَمَ لَهُ وَلَا مَتَاعَ فَقَالَ إِنَّ الْمُفْلِسَ مِنْ أُمَّتِی یَأْتِی یَوْمَ الْقِیَامَهِ بِصَلَاهٍ وَصِیَامٍ وَزَکَاهٍ وَیَأْتِی قَدْ شَتَمَ هَذَا وَقَذَفَ هَذَا وَأَکَلَ مَالَ هَذَا وَسَفَکَ دَمَ هَذَا وَضَرَبَ هَذَا فَیُعْطَى هَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ وَهَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ فَإِنْ فَنِیَتْ حَسَنَاتُهُ قَبْلَ أَنْ یُقْضَى مَا عَلَیْهِ أُخِذَ مِنْ خَطَایَاهُمْ فَطُرِحَتْ عَلَیْهِ ثُمَّ طُرِحَ فِی النَّارِ» .
از ابوهریرهرضی الله عنه روایت است که رسول اللهِ صلی الله علیه وسلم فرمود: آیا می‌دانید مفلس چه کسی است؟ گفتند: مفلس در میان ما کسی است که پول و کالایی نداشته باشد فرمودند: مفلس در میان امت من کسی است که در روز قیامت با نماز و روزه و زکات می‌آید در حالی که این را دشنام داده و این را به زنا متهم کرده مال این را خورده، خون این را ریخته و این را زده است، به این از نیکی ها و حسناتش داده می‌شود و به این هم از نیکی ها و حسناتش داده می‌شود. اگر نیکی هایش قبل از تمام شدن آنچه که بر گردن اوست، تمام شود از گناهان طلبکاران بر دوش او گذاشته می‌شود و پس از آن در آتش جهنم انداخته می‌شود .
در جواب این سؤالات و هزاران سؤال دیگر در مورد زشتی غیبت، حتما جوابت منفی خواهد بود، پس چرا غیبت می کنی؟! کمی بنگر و فکر کن !.
و سخن را با این گفته ی زیبای عبدالله بن مسعودرضی الله عنه به اتمام می رسانیم، به امید توفیق پروردگار و تلاش در راه کنترل زبان و مشغول کردن آن به حرف خیر و ذکر پروردگار. «آمین»
عَن عَبْد اللَّهِ بن مسعودرضی الله عنه قال: « وَالَّذِی لا إِلَهَ غَیْرُهُ مَا عَلَى ظَهْرِ الأَرْضِ شَیْءٌ أَحْوَجُ إِلَى طُولِ سِجْنٍ مِنْ لِسَانٍ » .
از عبدالله بن مسعودرضی الله عنه روایت است که گفت: قسم به کسی که خدایی جز او نیست هیچ ‌چیزی بر روی زمین به مانند زبان نیاز به زندانی طولانی ندارد.

جلسه غیبت = جلسه شیطانی

موضوع جلسه: بردن آبروی برادر مؤمن
رئیس جلسه: شیطان
دبیر جلسه: نفس اماره
منشی جلسه: هوای نفس
زمان جلسه: وقت بیکاری
مکان جلسه: هر کجا خدا فراموش شود
حضار جلسه: عناصر ضعیف الایمان
پذیرائی جلسه: گوشت برادر مؤمن

از شرکت در این جلسات جداً خودداری فرمائید

شیخ موسی بازماندگان