وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
چرا در حج حق مو کندن و خاراندن بدن را نداریم؟
الحمدلله،
لازمست گفته شود که تراشیدن یا کوتاه کردن موی سر یا خوشبو کردن خود و غسل نمودن و نظافت جزو آداب احرام است، یعنی کسی که هنوز محرم نشده ولی اراده احرام و اراده دخول در مکه را نمود، شایسته است (و یا واجب است) تا موارد مذکور را انجام دهد.
خداوند متعال می‌فرماید :
) لَقَد صَدَقَ اللهُ رَسُولَهُ الرُّؤیَا بِالحَقِّ لَتَدخُلُنَّ المَسجِدَ الحَرَامَ إن شَاءَ اللهُ آمِنِینَ مُحَلِّقِینَ رَؤُوسَکُم وَ مُقَصِّرِینَ لاَتَخَافُونَ ( (فتح : ۲۷)
«خداوند خواب را راست و درست به پیامبر خود نشان داده است. به خواست خدا همه شما در امن و امان و سر تراشیده و مو کوتاه کرده و بدون ترس داخل مسجدالحرام خواهید شد».
از عبدالله بن عمر روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : (اللهم ارحم المحلقین، قالوا : والمقصرین یا رسول الله؟ قال : اللهم ارحم المحلقین، قالوا : والمقصرین یا رسول الله؟ قال : اللهم ارحم المحلقین، قالوا : والمقصرین یا رسول الله؟ قال : والمقصرین) «خداوندا به کسانی که سرشان را می‌تراشند رحم کن، گفتند ای رسول خدا کسانی که موی سرشان را کوتاه می‌کنند چی؟ فرمود : خداوندا به کسانی که سرشان را می‌تراشند رحم کن، گفتند ای رسول خدا کسانی که موی سرشان را کوتاه می‌کنند چی؟ فرمود : خداوندا به کسانی که سرشان را می‌تراشند رحم کن، گفتند ای رسول خدا کسانی که موی سرشان را کوتاه می‌کنند چی؟ فرمود : خداوندا به کسانی که موی سرشان را کوتاه می‌کنند رحم کن».
جمهور فقهاء در حکم تراشیدن یا کوتاه کردن موی سر اختلاف نظر دارند. اکثرشان بر این عقیده‌اند که تراشیدن یا کوتاه کردن موی سر واجب است و انجام ندادن آن با ذبح حیوان (دم) جبران می‌شود ولی پیروان مذهب شافعی بر این عقیده‌اند که آن رکنی از ارکان حج است.
و در کتاب المغنی (۵/۳۱۰) گفته است: آنچه که برای زن مشروع است همان کوتاه کردن است، نه تراشیدن؛ و در این مورد خلافی هم وجود ندارد. ابن المنذر گفته است: اهل علم بر این موضوع اجماع دارند؛ به دلیل این که تراشیدن در حق زنان مُثْله کردن به حساب می‌آید. در صورتی که ابن عباس از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت کرده‌اند که آن حضرت صلی الله علیه وسلم فرمودند: «لیس علی النساء حلق، إنَّما علی النساء التقصیر». رواه الترمذی.
«زنان نباید سرشان را بتراشند بلکه آنها باید کوتاه کنند».
اما بعد از محرم شدن یعنی در حال احرام گرفتن ناخن، کندن یا تراشیدن یا کوتاه کردن مو دیگر حرام می شود، به دلیل فرموده خداوند متعال : « وَلاَتَحلِقُوا رُؤُوسَکُم حَتَّی یَبلُغَ الهَدیُ مَحِلَّهُ » (بقره : ۱۹۶)
«و سرهای خود را نتراشید تا هدی به قربانگاه خود برسد».
علماء بر حرمت کوتاه کردن ناخن برای محرم اجماع کرده‌اند. الإجماع ابن المنذر (۵۷).
البته کسی که مو او را اذیت می‌کند، می‌تواند مویش را کوتاه کند ولی باید فدیه بدهد :
به دلیل فرموده خداوند متعال :
) فَمَن کَانَ مِنکُم مَرِیضاً أو بِهِ أذیً مِن رَأسِهِ فَفِدیَهٌ مِن صِیَامٍ أو صَدَقَهٍ أو نُسُکٍ ( (بقره : ۱۹۶)
«و اگر کسی از شما بیمار شد یا ناراحتی در سر داشت (به سبب زخم یا سردرد و بیماری‌های دیگر و ناچار شد موی سرش را بتراشد باید که) فدیه بدهد از قبیل (سه روز) روزه یا صدقه و یا حیوان (که باید ذبح شود و در میان فقراء تقسیم شود)».
از کعب بن عجره روایت است : (أن النبی صلی الله علیه وسلم مر به و هو بالحدیبیه قبل أن یدخل مکه و هو محرم، و هو یوقد تحت قدر، والقمل یتهافت علی وجهه، فقال : أیوذیک هوامک هذه؟ قال نعم. قال : فاحلق رأسک، و أطعم فرقا بین سته مساکین و الفرق ثلاثه آصع، أو صم ثلاثه أیام، أو انسک نسیکه) «درحالی که قبل از ورود به مکه، به صورت محرم در حدیبیه، مشغول افروختن آتش زیر دیگ بودم، شپش‌ها روی سر و صورتم جمع شده بودند، پیامبر صلی الله علیه وسلم از کنار من رد شد و فرمود : آیا این حشره‌ها اذیتت می‌کنند؟ گفتم : بله، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : پس سرت را بتراش و غذایی به اندازه سه صاع را بین شش مسکین تقسیم کن یا سه روز روزه بگیر یا حیوانی راذبح کن». متفق علیه
البته علاوه بر کوتاه کردن ناخن و موی سر، موارد زیر نیز در حالت احرام، حرام می شوند:
۱- پوشیدن لباس دوخته شده
۲- پوشاندن صورت و دست‌ها برای زن
۳- پوشاندن مرد سرش را با عمامه یا مانند آن
۴- استعمال بوی خوش
۵- جماع و مقدمات آن.
۶- ارتکاب معاصی.
۷- درگیری و جدال.
۸- خواستگاری و عقد نکاح
۹- مبادرت ورزیدن به شکار در خشکی با کشتن یا سربریدن یا اشاره و راهنمایی کردن (کسی که قصد صید دارد)
۱۰- خوردن از گوشت شکاری که برای شخص محرم یا به اشاره و یا به کمک او، صید شده باشد
که دلایل هر یک از موارد ممنوع فوق در کتابهای فقهی ذکر شده اند و کسانی که دلیل شرعی آنها را می خواهند می توانند به کتاب “مختصر فقه از کتاب و سنت” مراجعه کنند.
ولی هیچ ممنوعیت برای خاراندن بدن وجود ندارد.