آیا با مردم کشورم روزه بگیرم یا همراه با هر کشوری که هلال را ببینند؟

هرگاه در بعضی از کشورهای اسلامی هلال ماه روئیت شود ولی در کشوری که من در آن کار می کنم ماه رمضان و شعبان را سی روز بگیرند، چکار کنم؟ اصلاً سبب اختلاف مردم در تعیین (روز اول) رمضان چیست؟

 

الحمدلله،

علامه عبدالعزیز ابن باز رحمه الله در پاسخ به این سوال می گوید:

«بر تو واجب است که با مردم کشورت بمانی؛ یعنی اگر روزه گرفتند پس تو نیز با آنها روزه بگیر، و اگر فطر کردند با آنها عید بگیر، به دلیل فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم : «الصَّوْمُ یَوْمَ تَصُومُونَ، وَالْفِطْرُ یَوْمَ تُفْطِرُونَ، وَالْأَضْحَی یَوْمَ تُضَحُّونَ». ترمذی (۶۹۷)‏ وألبانی در صحیح ترمذی.‏

یعنی: رمضان همان روزی است که روزه می گیرید و خوردن روزه (عید) روزی است که روزه را می خورید، و عید قربان روزی است که قربانی می کنید.

و نیز برای آنکه مخالفت (با مردم) شر است، پس بر تو واجب است که با مردم کشورت همراه باشی، و هرگاه مسلمانان در کشورت افطار کردند تو نیز با آنها عید بگیر، و هرگاه روزه بودند تو نیز با آنها روزه بگیر.

اما سبب اختلاف اینست که بعضی (از مسلمانان) هلال را می بینند ولی بعضی دیگر هلال را نمی بینند، و سپس کسانی که هلال را می بینند دسته ای (از مردم) به آنها اعتماد می کنند و به آنها اطمینان دارند و به روئیت آنها حکم می کنند، و گاهی بعضی از مسلمانان به آنها اعتماد نمی کنند و لذا به روئیت آنها حکم نمی کنند، و برای همین اختلاف ایجاد می شود، و گاهی دولتی (ماه را) می بینند و به آن حکم کرده و بخاطر آن روزه می گیرند یا عید اعلام می کنند، و گاهی کشور دیگری به این روئیت قانع نمی شوند و به آن دولت اعتماد نمی شود، و اسباب زیاد دیگری (برای اختلاف) وجود دارد از جمله مسائل سیاسی و غیره..

پس بر تمام مسلمانان واجب است که هرگاه هلال ماه را دیدند روزه بگیرند، و با دیدن ماه افطار کنند (عید کنند)، به دلیل عموم فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم : «إذا رأیتم الهلال فصوموا، وإذا رأیتم الهلال فأفطروا، فإن غم علیکم فأکملوا العده ثلاثین». متفق علیه

یعنی: هرگاه هلال را دیدید روزه بگیرید، وهرگاه هلال را دیدید افطار کنید، و اگر ماه بر شما پوشیده شد (ماه شعبان) را سی روز کامل بگیرید.

پس اگر تمامی (مردم) بر صحت روئیت اطمینان یافتند و حقیقت داشت، پس واجب است (که بر اساس آن روئیت) روزه گرفت و افطار نمود، اما اگر مردم در آن اختلاف کردند و بعضی از مردم به آن اعتماد نداشتند، بر تو واجب است که با مردم کشورت روزه بگیری و با آنها عید بگیری، جهت عمل کردن به فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم: «الصَّوْمُ یَوْمَ تَصُومُونَ، وَالْفِطْرُ یَوْمَ تُفْطِرُونَ، وَالْأَضْحَی یَوْمَ تُضَحُّونَ». ترمذی (۶۹۷)‏ وألبانی در صحیح ترمذی.‏

یعنی: رمضان همان روزی است که روزه می گیرید و خوردن روزه (عید) روزی است که روزه را می خورید، و عید قربان روی است که قربانی می کنید.

و از ابن عباس رضی الله عنه ثابت شده : هنگامی که کریب به او خبر داد که اهل شام روز جمعه را روزه گرفتند (و شنبه عید گرفتند)، ابن عباس گفت: ولی ما هلال را روز شنبه دیدیم بنابراین روزه خواهیم بود تا اینکه سی روزه ماه رمضان را تکمیل می‌کنیم‌، یا اینکه هلال شوال را می‌بینیم. و ابن عباس به دلیل دوری شام از مدینه و اختلاف مطلع آنها به روئیت هلال ماه در شام عمل نکرد، و ابن عباس رضی الله عنه چنین می پنداشت که این امر اجتهادی است، پس تو باید ابن عباس را اسوه خود قرار دهی و به قول علمایی که رأی ابن عباس را پذیرفته اند عمل کنی و با اهل کشورت روزه بگیری و با آنها عید بگیری، والله ولی التوفیق». “مجموع فتاوی ومقالات متنوعه الشیخ عبد العزیز بن باز رحمه الله” (۱۵/۱۰۰- ۱۰۲) .

 

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین