وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
من در شهری زندگی می کنم که متاسفانه مردم آنجا اکثرا با یک روز تاخیر نسبت به غالبیت مسلمانان کشورهای دیگر شروع به روزه گرفتن ماه رمضان و یا عید فطر می کنند، ولی من با غالبیت مسلمانان روزه می گیرم و با آنها عید فطر برگزار می کنم، حال سوال من در مورد نماز عید است؛ آیا من می توانم با غالب مسلمانان که عید اعلام می کنند عید کنم ولی نماز عید خود را با تاخیر یک روزه با مردم شهرمان بخوانم؟
الحمدلله،
نخست باید گفته شود که علمای اسلام در مورد تعیین روز اول ماه رمضان و ماه شوال (عید فطر) اختلاف نظر دارند، که مشهورترین آن اقوال دو نظر زیر است:
اول: عده ای از علما گفته اند که اگر رؤیت هلال در یکی از شهرهای مسلمین به اثبات برسد، عمل به مقتضای آن بر سایر مسلمین جهان نیز واجب می گردد و تمام مسلمین بر اساس رؤیت هلال عمل کرده و روزه بشوند. این دسته از علما عام بودن آیه ی ذیل را دلیل عنوان کرده اند: [فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَمَنْ کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ] (بقره ۱۸۵).
یعنی: «پس هر کس از شما این ماه را دریابد، باید آن را روزه بدارد و کسی که بیمار یا در سفر است تعدادی از روزهای دیگر را روزه بگیرد».
همچنین می گویند: خطاب پیامبر صلی الله علیه وسلم در حدیث «إِذَا رَأَیْتُمُوهُ فَصُومُوا : با رؤیت هلال روزه بگیرید» برای جمیع مسلمانان عام است، مشخص است که مقصود از رؤیت مذکور این نیست که هر فردی جداگانه آن را رؤیت نماید، زیرا مشکل است که همه ی افراد بتوانند آن را مشاهده کنند، بلکه مقصود رؤیت کسانی است که با رؤیت شان، دخول ماه به اثبات می رسد و این در هر مکانی عام است.
دوم: عده ای دیگر از علما گفته اند: اگر مطلع یک کشور با مطلع کشوری که هلال در آن رؤیت شده متفاوت باشد در این صورت رؤیت اهل آن کشور برای کشور دیگر ملاک نیست. بلکه اهل هر کشوری به رؤیت خودشان عمل بکنند؛ مگر آنکه مطالع آنها یکی باشد که آن وقت مردم کشوری که رؤیت در کشورشان به اثبات نرسیده، باید به رؤیت کشوری که هم مطلع هستند عمل نمایند.
این عده نیز به آیه فوق استدلال کرده اند و علاوه بر آیه، از حدیث رسول الله صلی الله علیه وسلم استناد کرده اند که می فرماید: «اِذَا رَأَیْتُمُوهُ فَصُومُوا، وَإِذَا رَأَیْتُمُوهُ فَأَفْطِرُوا» یعنی: «با رؤیت هلال روزه بگیرید و با رؤیت آن روزه را بخورید». متفق علیه
و البته نظر دیگری هم وجود دارد که می گویند: روزه و عید فطر باید همراه اغلب مسلمان (هر منطقه) باشد، بنابر این نظر اگر در شهر شما، برای تعیین اول ماه رمضان و شوال به روئیت هلال ماه در منطقه خودشان اعتماد می کنند (نه به اعلام دخول به ماه رمضان یا شوال در کشورهای دیگر)، در اینصورت شما هم بایستی همراه مردم شهر و کشورتان روزه باشید و عید بگیرید و شایسته نیست که با آنها مخالفت نمایید و بر اساس اعلام کشور دیگری عمل کنید، زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرمایند: «الصَّوْمُ یَوْمَ تَصُومُونَ، وَالْفِطْرُ یَوْمَ تُفْطِرُونَ، وَالْأَضْحَی یَوْمَ تُضَحُّونَ». ترمذی (۶۹۷) وألبانی در صحیح ترمذی.
یعنی: رمضان همان روزی است که روزه می گیرید و خوردن روزه (عید) روزی است که روزه را می خورید، و عید قربان روزی است که قربانی می کنید.
این اقوال علما در خصوص روز اول ماه رمضان بود. اما اگر شما (سوال کننده) به رأی اول عمل می کنید و خود را ملتزم به پیروی از روئیت هلال در دیگر کشورها کرده اید، و مقتضای این پیروی موجب شود که یک روز جلوتر از مردم شهر و کشورتان عید فطر بگیرید، در اینصورت شما باید روزه خوردن خود را از مردم مخفی بدارید (و در جلوی مردمی که آنروز را روزه گرفته اند تظاهر به فطر نکنید) و البته می توانید که فردای آنروز همراه مردم شهر خود نماز عید را قضاء کنید.
علامه ابن عثیمین رحمه الله در پاسخ به سوالی مشابه، ضمن ذکر آرای مختلف در مورد ثبوت ماه رمضان و شوال، در ادامه می گوید: « اگر تو چنین می پنداری که عمل به قول اول واجب است؛ یعنی اگر روئیت هلال ماه در کشوری از بلاد مسلمین ثابت گشت عمل به مقتضای آن واجب است ولی در کشور شما به آن عمل نکنند؛ پس برای تو شایسته نیست که مخالفت خود را ظاهر کنی، چرا که در این امر فتنه و آشوب است و ممکن است عده ای رأی تو را رد کنند و دسته ای قبول کنند، و البته می توانی در پنهانی روزه رمضان بگیری و با دیدن هلال شوال نیز فطر کنی، اما مخالفت (با مردم) شایسته تو نیست، و جزو چیزهایی نیست که اسلام به آن امر کرده باشد».”مجموع فتاوی الشیخ ابن عثیمین” (۱۹/۴۴) .
والله اعلم
وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین