چرا متکلمین با سلف مخالف اند

 این علل را می­توان چنین خلاصه کرد[۱]:

• برای شناخت عقایدِ دین اسلام، قرآن و سنت کافی است و نیازی به اسباب و وسایل دیگر نیست. با ختم نبوت دین کامل گشت و رسول الله هر آن­چه امت بدان نیازمند و محتاج بود را بیان داشت.

• ترس از بروز فتنه و نا آرامی­ ها. آن­ هم به دلیل به کارگیری اصطلاحات متکلمین که از قرآن و سنت ثبوتی ندارد. خصوصاً این­که فی الواقع منجر به درگیری­ها و تنشهایی بین مسلمانان هم شده است. چرا که در ترکیب­ها و مفاهیم و فحوای کلام تناسب و هماهنگی نیست.

• ناتوانی هر کس از تحقیق و پژوهش در این علوم و اجتهاد در آن. در حالی که اشخاص می ­توانند به قوانین و احکام دین اقتدا کرده و در حل مسایل جدید به علما و فقهای دینی مراجعه کنند و دلیل شرعیِ حکم آن را بدانند.

• دنبال کردن علم کلام هیچ سودی در بر ندارد. هر آن­چه جدای از قرآن و حدیث باشد، سخنی است گزاف؛ و وقت و زحمت انسان را ضایع می ­کند. اگر متکلمین برای یادگیری قرآن و سنت زانوی تلمُّذ بزنند، آن را خواهند فهمید[۲].

• جریانات متکلمین، مناظرات و مسایل آنان برای ذهن­ها قابل درک نیست. چنان­که جریانات غیبی که فقط پیامبران و فرستادگان الهی صلوات الله علیهم اجمعین باید آن را شرح و تبیین می ­کردند، این گونه ­اند. واجب است به آن­چه آورده ­اند ایمان آورده و سر تسلیم فرود آوریم. و درست نیست در شناخت و تعریف این عقاید و مسایل غیبی عقل را جای­گزین پیامبران نمود.

 

[۱] . توضیحات بیشتر را در (السلفیه بین العقیده الاسلامیه و الفلسفه الغربی) اثر دکتر مصطفی حلمی، ص ۶۹ – ۷۴ بیاب.

[۲] . ابن تیمیه متکلمین روزگار خویش را بدین صفت می­ خواند: آنان نه اسلام را یاری نمودن و نه فلسفه را شکستند. و می­ گوید: در معقولات سفسطه می­ کنند و در شنیدنی ­ها (قرآن و سنت) همچون قرمطیان ­اند. شرح حدیث (النزول: فرود آمدن الله) و مجموع الفتوی، ج۵ / ص ۳۳، ۴۴٫