رهایی و حل مشکلات و بلاها

تلاش در حل مشکلات و رفع نیازهای مردم از بزرگترین طاعات و عبادات و از عوامل قرب الهی و سبب دست یافتن به رضای خداوند و محبت مردم است . انسان به طبع موجودی اجتماعی است و مصالحش جز در همکاری با دیگران به اتمام نمی رسد و نیازهایش زیادند و غمها و مشکلاتش نیز فراوان.

و کار حساب و کتاب و نگرانی مؤمنین به دنیا خلاصه نمی شود و آخرت او را نیز در بر می گیرد. پس ترس از مرگ ، قبرها ، آخرت ، میزان ، صراط  ، پراکنده شدن  صحیفه ها و …. از جمله ترس ها و نگرانی های بزرگی هستند که بزرگترین و بهترین راه خلاص شدن از این نگرانیها ، تلاش در جهت حل نگرانی ها و مشکلات دیگران است . از عبدالله بن ابی قتاده روایت است که  ابا قتاده دنبال بدهکاری  می گشت که از او پنهان شده بود . چون او را یافت (بدهکار) گفت : من فقیر و تنگدست هستم . ابا قتاده گفت : به خدا؟ او گفت : به خدا.  ابا قتاده گفت : به راستی که از رسول خدا صلی الله علیه وسلم شنیدم که فرمود: هرکس دوست دارد که خداوند او را از مصیبت روز قیامت نجات دهد پس باید بینوا را تسکین داده یا  مصیبت را از او بر دارد. { رواه مسلم}

از عبدالله بن عمر رضی الله عنهما  روایت است که رسول خدا  صلی الله علیه و سلم فرمودند: مسلمان برادر مسلمان است و بر او ظلم نمی کند و تنهایش  نمی گذارد ، و هرکس به دنبال (برطرف کردن) نیاز برادرش باشد خداوند نیز در پی بر طرف کردن نیاز او خواهد بود و هر کس  از مسلمان بلا و مصیبتی را رفع کند خداوند مصیبت روز قیامت را از او دور می کند و هر کس (عیب) مسلمانی را پنهان کند خداوند (عیوب و گناهان ) اورا در روز قیامت (از دیگران ) پنهان می کند. {روایت از بخاری و مسلم }

هر کس در جهت حل مشکلات  وبلاهای  دیگران تلاش کند در حقیقت برای حل مشکل و مصیبت خود تلاش می کند . خداوند بلند مرتبه می فرماید : { اگر نیکی کردید ، به خودتان کرده اید}(اسراء۷) و همچنین می فرماید: { هرکس کار نیکی انجام داده ، برای خودش انجام داده و هر کس بدی انحام داده ،بر علیه خودش  انجام داده است و خدای تو نسبت به بندگان ظالم نیست.} (فصلت ۴۶)

پس پاداش از جنس عمل است ، هر کاری که می خواهی انجام بده  همانگونه که  قرض دهی به تو داده می شود وبازگشت کار قبل از آنکه به کسی یا چیزی رسد به صاحبش بر می گردد پس هر چه دوست داری انجام بده که با همان نیز جزا داده می شوی.

رفع بلاها و مشکلات از بزرگترین دلایل قبول شدن دعاها
بله براستی که دور کردن و رفع بلاها  و مصیبتهای انسانها از بزرگترین اسباب قبول شدن دعاها است . از ابن عمر رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمودند: ” هر کس خواست که دعایش قبول شود ومشکلش حل گردد پس دستگیری و حل مشکل بینوا کند .” {روایت احمد و رجال ثقه اش }

آنچه (امروزه) سبب ضعف ایمان شده است عدم تلاش در حل مشکلات و رفع نیازها ی مردم مگر در عوض انجام کار است به عنوان مثال بدون استثنا و حد و مرز امروز کسی را نمی یابی که به مردم قرض حسنه دهد ، تعاملات ربا دار وبا سود زیاد در افراد و دولتها واجتماعات گسترش یافته است  وقرض به ناچار همراه سود ربا داری است که به اشتباه و از سر بهتان آن را فائده می نامندو آلودگی مادی که در این مورد همچون سم کشنده ای است مانند خون که در رگها جاری است در میان ما جریان پیدا کرده است .  حل مشکلات و رفع نیازهای مردم را کسی بر عهده نمی گیرد مگر به جهت قدرت و توانایی یا از جهت  نیرنگها و حیله گری و بیشتر هم برای گرفتن رشوه و تظاهر زیرکی و باهوشی ، تا جائیکه معانی ایمان را فراموش کردیم یا در بهترین حالات هم  (رفع مشکلات مردم ) برگرفته نمی شود مگر جهت آزمایش علاوه بر آن که می تواند موضعی جهت ایجاد شک و بد گمانی  باشد.

گشایش و رهایی بزرگتر از طرف خداوند:
مومن یقین دارد که  خداوند جل وعلا همان ذاتی است که پریشان را پاسخ می دهد و ضرر و زیان را دفع می کند و فرج و رهایی بزرگتر از سوی خداوند عز وجل می آید پس اوست که هر مصیبت زده ای را  نجات می دهد و او را در دنیا و آخرت یاری می رساند. {او هر روز در کاری است } (الرحمن آیه ۲۹)و از کارهایش اینست که گناهی را بیامرزد و بلایی را دور کند وقومی را بالاببرد و قومی دیگر را پایین آورده و خوار و ذلیل سازد به آن دلیل است که دلها باید در حل مصیبتها و رفع نیازها  به پروردگارشان تعلق یابند . خداوند بلند مرتبه می گوید:{براستی که نوح ما را ندا داد پس چه نیکو اجابت کنندگانی هستیم ما او و اهلش را از بلا و مصیبت بزرگ نجات دادیم } الصافات ۷۶٫  و می فرماید :{و به تحقیق که بر مو سی و هارون منت نهادیم *ما آن دو و قومشان را از بلای بزرگ نجات دادیم } (الصافات ۱۱۴،۱۱۵) و همچنین می  فرماید {بگو که خداوند شما را از آن و از هر بلایی نجات می دهد سپس  شما به او شرک می ورزید}(الانعام ۶۴) پس انبیاء و اولیاء دلشان به  خداوند تعلق داشته است .

ذکر و دعاء ورهایی از بلاها:
ذکرها و دعاهای خیر از بزرگترین دلایل رهایی از بلاها و مصیبتها هستند . از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و سلم در هنگام بلا و مصیبت می فرمود:” لااله الا الله العظیم الحلیم ، لا اله الا الله رب العرش العظیم ، لا اله الا الله رب السماوات  و رب الارض و رب العرش العظیم ” (روایت از  البخاری و مسلم) .
و از اسماء بنت عمیس رضی الله عنها روایت است که  رسول خدا صلی الله علیه و سلم  به من گفتند :” آیا به تو کلماتی یاد ندهم که آنها را در هنگام بلا و مصیبت بگویی ؟ الله خدای من است و ذره ای شرک به او نمی ورزم .” روایت از ابو داود به تصحیح آلبانی.
و در حدیث « کلمه و جمله ایست که اگر بنده ای آن را هنگام مرگ بگوید خداوند مصیبتش را آسان و و حل  می کند و رنگش را روشن و تابان قرار می دهد » عمر به طلحه گفت : آیا جمله ای بزرگتر از آنچه که  عمویش را به آن امر کرد (یعنى لا اله الا الله) می دانی: ؟ پس طلحه گفت : به خدا قسم که همین است . روایت از احمد که شیخ محمد شاکر اسنادش را تصحیح کرده است.

و از عایشه رضی الله عنها روایت است که پیامبر صلی الله علیه و سلم  دعا می کرد و می گفت  : ای پروردگار انسانها بلا را دور کن ،شفاء در دست توست ، کسی غیر از تو بلا را دور نمی کند. ( احمد آن را روایت کرده و بخاری و مسلم با لفظ «لا کاشف له الا انت » آن را بیان نموده اند .

و از ابی بکره رضی الله عنه است که رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمودند : “دعوات المکروب: اللهم رحمتک أرجو فلا تکلنی إلى نفسی طرفه عین، وأصلح لی شأنی کله، لا إله إلا أنت” از دعاهای مصیبت زده این است : پروردگارا امید رحمتت را دارم پس من را لحظه ای به حال خود وا مگذار و تمامی امورم را اصلاح کن ، خدایی غیر از تو وجود ندارد.(رواه ابو داود و حسنه آلبانی )

و از انس بن مالک رضی الله عنه است که هر گاه بر رسول خدا امری سخت و دشوار می شد ، می گفت: “یا حی یا قیوم برحمتک أستغیث” ای زنده ی پابرجا برحمتت از تو یاری و کمک می خواهم . ( ترمذی روایت کرده وگفته حدیث صحیح است ).

و از علی بن ابی طالب رضی الله عنه روایت است که : رسول خدا صلی الله علیه و سلم به من یاد دادند که هر گاه بر من مصیبتی وارد شد بگویم : لا إله إلا الله الحلیم الکریم، سبحان الله وتبارک الله رب العرش العظیم، والحمد لله رب العالمین ” نیست خدایی جز الله که بردبار و کریم است پاک است الله و با برکت است خداوند ، پروردگار عرش بزرگ و ستایش خدای را که پروردگار جهانیان است.( احمد و نسائی آن را روایت کرده اند و حاکم تصحیح نموده است)
و دعای ذی النون آن زمانی که در شکم ماهی دعا می کرد :   لا إله إلا أنت سبحانک إنی کنت من الظالمین. إنه لم یدعُ بها مسلم فی شیء قط إلا استجاب الله له بها نیست خدایی جز تو ،پاک و منزه هستی و من از ستمگرانم ، براستی که مسلمان در هیچ چیز با آن دعا نکرده جز آینکه خداوند دعایش را به آن قبول کرده است ( حاکم روایت کرده و گفته که صحیح الاسناد است و ذهبی نیز با او موافقت کرده و آن را خارج نکردند )

شهری که با ذکر فتح می شود :
واگر در تعجب هستی پس عجیب تر این شهری است که پیامبر صلی الله علیه و سلم ذکر کرده که در آخر الزمان فتح می شود ،یک طرف آن به سمت خشکی و طرف دیگر آن به سمت دریاست ، می فرماید: ” و هنگامیکه (مسلمانها ) نزد آن شهر بیایند ، آنجا فرود آمده و با اسلحه و یا تیر ونیزه ای به جنگ نمی پردازند ، می گویند :« لا اله الا الله و الله اکبر » پس یکی از جوانب آن سقوط می کند و چون بار دوم آن را تکرار می کنند جانب دیگر آن می افتد و در بار سوم بر آنها چیره می شوند و در شهر داخل شده  غنائم بدست می آورند ……” ( روایت مسلم)

فرمانبرداریها (از دستورات خداوند ) راه نجات از بلاها و مصیبتها
کار فقط به دعا کردن خلاصه نمی شود بلکه پیروی کردن از خداوند در تمامی موارد – واجبات و مستحبات – از بزرگترین سببهای رفع و نجات یافتن از بلاها است.. خداوند بلند مرتبه می فرماید : { و هر کس از خداوند بترسد برای او گشایش و راه چاره ای قرار می دهد * و به گونه ای روزیش دهد که اصلاً به حساب نیاید } طلاق ۲،۳ ) {و هر کس از خداوند بترسد در کارش برای او آسانی قرار می دهد }(طلاق۴)

و اگر تمامی اهل زمین بر علیه تو کید و حیله کنند و تو بر تقوای الهی باشی ، پروردگارمان برای تو در بین آنها رهایی و راه خلاصی قرار می دهد . خداوند متعال می فرماید { براستی که خداوند با کسانی است که پرهیزگار و نیکو کارند } (نحل ۱۲۸)
و هر گاه بر پیامبر امری جدی و سخت می شد ، می گفت : ” با آن ما را آسایش بده ای بلال ” ( یعنی با نماز)

و پیامبر خدا حضرت ابراهیم  علیه السلام نیز هنگامی که نمرود ، ساره را از او گرفت اقدام به نماز خواندن کرد. { و با صبر کردن و نماز خواندن از خداوند استعانت و مدد گیرید ، براستی که آن کار بزرگ و مشکلی است مگر برای خاشعین و فروتنان } ( بقره ۴۵).
و در حدیث خورشید گرفتگی آمده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند: ” هرگاه آن را مشاهده کردید به نماز متوسل شوید” و همچنین می فرماید : پس نماز بخوانید تا خداوند بلا را از شما دور کند ” ( رواه المسلم و البخاری )

نیکی بلا را از بین می برد:
این حقیقتی است که هیچ شکی در آن نیست  و باچشمانمان آن را می بینیم  و با آن زندگی می کنیم و دلایل شرعیه نیز آن را تائید می کنند :  پیامیر خدا صلی الله علیه و سلم حکایت سه نفر را بیان می کند که  در غار صخره سنگی بر راه آنها چون سدی قرار می گیرد ، آنها نیز با اعمال نیک خود به خداوند  متوسل شدند و اولی قصه ی نیکیش را به پدر و مادرش  یاد آور می شود و دومی پاکدامنیش را در قبال دختر عمویش ، آن زمانی که بر او تمکین یافته بود به  یاد می آورد و سومی نیز متوسل به امانت داریش و افزایش دستمزد مزدور و مال  اجیرش می شود ، پس (سنگ ) منفجر شده و خارج می شوند و می روند. ( این حدیث را بخاری و مسلم روایت کرده اند).

پیامبر تلاش می کند تا مشکلات مسلمانها را حل کند :
پیامبر صلی الله علیه و سلم در دادن بدهی های جابر و پرداخت وام بلال رضی الله عنهما تلاش کرده و او ، که درود و سلام خداوند بر وی باد ، مصیبت و مشکل وارده بر هر مسکین و بینوا و مصیبت زده ای را از او دور می کرد و به همان دلیل حضرت خدیجه رضی الله عنها می گوید : ” هرگز ، به خدا قسم که پروردگار، تو را به هیچ وجه مصیبت زده نکند ، (چون) تو صله ی رحم می کنی ، و مشکلات و خستگی ها را تحمل می کنی ، از مهمان پذیرای  می کنی  ، بدبخت و نابود شده را در می یابی و بر بلاهای خدایی مدد و یاری می کنی ” ( روایت از بخاری ) و هر کس که این وصف او باشد ، خداوند به هیچ وجه او را در بلا و مصیبت قرار نمی دهد ، همان گونه که  مادر مومنان فرمودند ، پس هر آغازی نتیجه ای دارد و نیکی از بین نمی رودو بلا را نیز دفع می کند و هر کس نیکی بکارد نیکی درو می کند .

خداوند همه را در آنچه خود دوست دارد و راضی به آن است موفق  بگرداند ….. و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین .

ترجمه: منیر