تفسیر آیات الهی

سوره مبارکه کهف
تفسیر آیات[ ۲۳ و ۲۴ ]

{وَلَا تَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فَاعِلٌ ذَلِکَ غَداً ‏ إِلَّا أَن یَشَاءَ اللَّهُ وَاذْکُر رَّبَّکَ إِذَا نَسِیتَ وَقُلْ عَسَى أَن یَهْدِیَنِ رَبِّی لِأَقْرَبَ مِنْ هَذَا رَشَداً}.

«و هرگز در مورد هیچ‌ چیزی‌ مگو که‌ فردا آن‌ را انجام‌ می‌دهم‌ مگر مقرون‌ به‌ ذکر مشیت‌ خداوند».
در بیان‌ سبب‌ نزول‌ آیه‌ کریمه‌ آمده‌ است‌: هنگامی‌ که‌ یهود از رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله وسلم در مورد اصحاب‌ کهف‌ سؤال‌ کردند، آن‌ حضرت صلّی الله علیه و آله و سلّم به‌ آنها گفتند: «فردا به‌ شماپاسخ‌ می‌دهم‌» و ان‌ شاءالله نگفتند پس‌ وحی‌ مدتی‌ از ایشان‌ باز داشته‌ شد تا بدانجاکه‌ این‌ تأخیر وحی‌ بر ایشان‌ سخت‌ دشوار آمد آن‌گاه‌ خداوند متعال‌ این‌ آیه‌ را نازل‌ فرمود. در حدیث‌ شریف‌ آمده‌ است‌ که‌ رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:«سلیمان‌بن‌داوود علیهماالسلام گفت‌: امشب‌ بر هفتاد زن‌ گردش‌ می‌کنم‌ (مقاربت‌ می‌کنم) و بعدا هر یک‌ از آنها پسری‌ می‌زاید که‌ در راه‌ خدا جلّ جلاله می‌جنگد. در این‌ اثنا کسی ‌به‌ وی‌ گفت‌: بگو ان‌شاءالله. اما سلیمان‌علیه السلام ان‌شاءالله نگفت‌. پس‌ چون‌ آن‌ شب‌ بر زنانش‌ گردش‌ (مقاربت‌) کرد، فقط یکی‌ از آنان‌ نصف‌ انسانی‌ [نوزاد ناقص] را به‌ دنیا آورد. رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: سوگند به‌ ذاتی‌ که‌ جانم‌ در ید اوست‌، اگر سلیمانعلیه السلام ان‌شاءالله می‌گفت‌، حانث‌ نمی‌شد و به‌ سبب‌ گفتن‌ آن‌، به‌ نیاز خویش‌ دست ‌می‌یافت‌».

«و پروردگار خود را یادکن‌» با استغفار، تهلیل‌ و تسبیح‌ «چون‌ فراموش ‌کردی‌» یعنی‌: چون‌ فراموش‌ کردی‌ که‌ ان‌شاءالله بگویی‌، سپس‌ به‌ یادآوردی‌ که‌ ان‌شاءالله نگفته‌ای‌ پس‌ همان ‌دم‌ که‌ به‌ یاد آوردی‌، ان‌شاءالله بگوی‌.

ابن‌عباس‌ رضی الله عنه می‌گوید: «حتی‌ اگر کسی‌ بعد از یک‌ سال‌ به‌ یادآورد که‌ در امری ‌از امور ان‌شاءالله نگفته‌ است‌، باید همان‌ لحظه‌ ان‌ شاءالله بگوید». مراد ابن‌عباس‌ رضی الله عنه این‌ است‌ که‌: باید سنت ‌«استثنا» را به‌جای‌ آورد نه‌ این‌که‌ گفتن ‌ان‌شاءالله بعد از گذشت‌ آن‌ همه‌ مدت‌، در احکام‌ فقهی‌ اثری‌ داشته‌ و مثلا ساقط کننده‌ کفاره‌ یا برطرف‌کننده‌ حنث‌ (سوگندشکنی‌) باشد. «و» هرگاه‌ چیزی ‌را فراموش‌ کردی‌ «بگو: توقع‌ است‌ که‌ پروردگارم‌ مرا به‌ راهی‌ که‌ از حیث‌ رشد نزدیکتر از این‌ است‌، هدایت‌ کند» یعنی‌: امیدوارم‌ که‌ پروردگارم‌ به‌جای‌ این‌ چیز فراموش ‌شده‌، مرا به‌ چیز دیگری‌ که‌ خیر یا نفع‌ بیشتر داشته‌ و به‌ صواب‌ نزدیکتر باشد، هدایت‌ کند. یا امیدوارم‌ که‌ پروردگارم‌ از آیات‌ و دلالات‌ نبوت‌ چنان‌ مواهبی‌ به‌من‌ عطا کند که‌ از داستان‌ اصحاب‌ کهف‌ هم‌ به‌ رشد و هدایت‌ نزدیک‌تر ودلالت‌کننده‌تر باشد. و چنان‌ هم‌ شد زیرا خداوند جلّ جلاله داستانهای‌ زیادی‌ از انبیای‌ گذشته‌ را بر آن‌ حضرت صلّی الله علیه و آله و سلّم بیان‌ کرد و ایشان‌ را از امور غیبی‌ زیادی‌ که‌ تا قیام‌ قیامت‌ روی‌ خواهد داد، آگاه‌ گردانید.

مقاله پیشنهادی

فضیلت سفارش به قرآن

عَنْ طَلْحَهَ ابْنِ مُصَرِّفٍ قَالَ: سَأَلْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ أَبِی أَوْفَى: آوْصَى النَّبِیُّ صلی الله …