گوناگون

کسی که از دادن زکات خودداری می‌کند از دو حالت خارج نیست: یا اینکه وجوب آن را انکار می‌کند که دو حالت دارد: حالت نخست: اینکه تازه مسلمان باشد یا در مکانی دوردست [به دور از دیگر مسلمانان] زندگی کرده که در این صورت به کفر وی حکم نمی‌شود مگر پس از اقامۀ حجت، و وجوب زکات به وی فهمانده …

شروط مربوط به زکات دهنده: مسلمان باشد. زکات بر غیر مسلمان واجب نیست زیرا رکنی از ارکان اسلام است که پس از شهادتین لازم می‌شود. آزادی. زکات بر برده واجب نیست چون خودش مالک چیزی نیست. نیت. یعنی قصد زکات دهنده این باشد که مالی که به مستحقان می‌دهد همان زکات فرض است. شروط مربوط به مال زکات: مالکیت تام. …

بر اساس تفاوت‌هایی که پیش از این ذکر شد برای ما آشکار می‌شود و که مالیات به هیچ عنوان نمی‌تواند به عنوان جایگزین زکات مطرح شود، زیرا اگر چنین اجازه‌ای بدهیم حکم به از بین بردن این رکن اسلام ـ یعنی رکن زکات ـ داده‌ایم. بنابراین هرگز جایز نیست که مالیات را جایگزین زکات کنیم، زیرا زکات مصارف خاصی دارد …

تفاوت میان زکات و مالیات([۱]) زکات به نیت تقرب به خداوند متعال پرداخت می‌شود، در حالی که این معنی در مورد مالیات صدق نمی‌کند، زیرا مالیات نوعی الزام و التزام شهروندی محض است. زکات حقی است که شارع متعال آن را تعیین کرده، بر عکس مالیات که از سوی ولی امر تعیین می‌شود و آن را هر طور که مصلحت …

نصوص قرآن و سنت به طور روشن دال بر وجوب زکات است. رسول خدا ـ صلی الله علیه وسلم ـ زکات را یکی از ارکان اسلام معرفی نموده که دین بر آن بنا شده. زکات، رکن سومِ اسلام است. برخی از دلایل وجوب زکات: از قرآن: این سخن خداوند متعال که می‌فرماید: ﴿وَأَقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰهَ وَءَاتُواْ ٱلزَّکَوٰهَ وَٱرۡکَعُواْ مَعَ ٱلرَّٰکِعِینَ ۴٣﴾ …

پاکسازی نفس بشری از اخلاق رذیلۀ بخل و حرص و طمع. همدردی با فقیران و رفع نیاز بینوایان و محرومان. بر پا داشتن منافع عمومی که زندگی و سعادت امت به آن وابسته است. جلوگیری از تورم اموال نزد ثروتمندان و بازرگانان و کاسبان حرفه‌ای تا اموال تنها نزد یک گروه محدود دست به دست نگردد. زکات باعث می‌شود جامعۀ …

برای بیمار لازم است که نماز فرض را اگر می‌تواند با تکیه به دیوار یا عصا، به صورت ایستاده بخواند و اگر برایش امکان ندارد نشسته بخواند. سنت این است که در حالت نشسته به صورت چهار زانو بنشیند و اگر نشستن برایش امکان نداشت به پهلو خوابیده نماز بگزارد و اگر نتوانست بر حسب توانایی خود بر پشت خوابیده …

واجب چیزی است که شارع به آن امر حتمی نموده و نماز کسی که عمدا آن را ترک کند باطل است و در صورت ترک غیر عمدی سجدۀ سهو جای آن را می‌گیرد. واجبات نماز هشت مورد است: همۀ تکبیرات نماز به جز تکبیرۀ احرام. گفتن سمع الله لمن حمده. گفتن ربنا ولک الحمد. «سبحان ربی العظیم» در رکوع. گفتن …

نماز نُه شرط دارد: اسلام؛ نماز کافر صحیح نیست هر چند بر اساس قول صحیح برای نخواندن نماز محاسبه خواهد شد. عقل؛ کسی که عقل صحیح ندارد اهل تکلیف نیست. تشخیص. علما سن تشخیص را هفت سالگی دانسته‌اند. فرا رسیدن وقت نماز. داشتن وضو. دوری از نجاسات. پوشاندن عورت. رو کردن به قبله. نیت.

ارکانی که نماز بدون آن‌ها صحیح نیست، چهارده رکن است: ایستاده نماز خواندن در صورت توان (قیام) تکبیره الاحرام. خواندن سورۀ فاتحه. رکوع. ایستادن پس از رکوع. سجده بر اعضای هفتگانه (صورت، دو دوست، دو زانو، دو پا). بلند شدن از سجده. نشستن میان دو سجده. آرام یافتن در حرکاتی که گفته شد.([۱]) تشهد پایانی. نشستن برای تشهد پایانی. درود …

تارک نماز از چند حالت خارج نیست: نخست: اینکه وجوب نماز را انکار کند که در این صورت باید ببینیم کسی که وجوب نماز را انکار کرده از کسانی است که عذر دارند ـ مانند کسی که تازه اسلام آورده یا در جایی دور از دیگر مسلمانان زندگی کرده ـ که در این صورت وجوب نماز را به وی بیان …

 نماز یکی از ارکان اسلام است که در شب اسراء پیش از هجرت به مدینه در مکه فرض شد و در اوقات مشخصی یعنی ظهر و عصر و مغرب و عشاء و صبح به جا آورده می‌شود. نخستین نماز فرضی که رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ آن را ادا نمود، نماز ظهر بود. این نمازها برای هر …

نخست: نماز در لغت و اصطلاح نماز (صلاه) در لغت به معنای «دعا» است، و در اصطلاح عبادتی است که از سخنان و کارهایی ویژه تشکیل شده و با تکبیر آغاز می‌شود و با سلام پایان می‌یابد. دوم: جایگاه و فضیلت نماز در اسلام نماز ستون دین است؛ یعنی دین بدون آن برپا نمی‌شود. معاذ بن جبل ـ رضی الله …

چهارم: برخی از احکام حیض و نفاس عمل زناشویی با زنی که در حیض و نفاس است جایز نیست: ﴿وَلَا تَقۡرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ یَطۡهُرۡنَ﴾ [البقره: ۲۲۲]. (و به آنان نزدیک نشوید تا آنکه پاک شوند). روزه و نماز برای زنی که در عادت ماهیانه یا خون‌ریزی پس از زایمان است، حرام است؛ هرچند روزه را پس از پاک شدن قضا می‌کند، …

نخست: حیض خونی است که پس از بلوغ از رحم زنان و دختران ترشح شده و از دهانۀ واژن خارج می‌شود. حداقل مدت خون ریزی در عادت ماهیانه یک شبانه روز و حداکثر آن پانزده روز است. دوم: نفاس نفاس خونی است که در پی زایمان از زنان خارج می‌شود. این خون ریزی حداقلی ندارد، یعنی هر گاه زنی پس …

سوم: مبطلات تیمم وجود آب([۱]). باطل کننده‌های وضو که پیش‌تر بیان شد. چهارم: روش تیمم تیمم به این صورت است که شخص نخست نیت کند، سپس یک بار با داخل کف دست بر خاک ضربه بزند سپس آن را بر صورت و دو دست تا مچ خود بکشد.     [۱] – برای کسی که به خاطر عدم وجود آب …

تیمم در شرایط زیر جایز است: در صورت عدم وجود آب. در صورت بیماری یا زخمی که آب برای آن زیان دارد. سرمای شدید و عدم امکان گرم کردن آب و ترس از بیماری و زیان. در صورت ترس از تشنگی و کمبود آب برای آشامیدن خود یا دیگران.

نخست: تیمم از ویژگی‌های امت اسلام است که جایگزین وضو و غسل با آب می‌باشد. تیمم به معنای عبادت خداوند با روی آوردن به خاک پاک برای مسح صورت و دو کف (از انگشتان تا مچ دست) با آن است.

روش غسل غسل دو روش دارد: نخست: غسل کامل؛ به این صورت که نخست به قصد رفع حَدَث اکبر «بسم الله» بگوید، سپس سه بار دستانش را تا مچ بشوید، سپس استنجا کند، سپس وضو بگیرد ـ به جز پاهایش که می‌تواند همراه وضو یا در پایان غسل آن را بشوید ـ سپس سر خود را به همراه گوش‌هایش سه …

چه چیزهایی غسل را واجب می‌کند؟ جنابت: که شامل جماع یعنی به هم رسیدن دو ختنه گاه([۱]) است، حتی اگر انزال صورت نگیرد. [و همچنین در صورت انزال]. انزال یعنی خارج شدن منی به صورت فشار همراه با لذت، چه در خواب و چه در بیداری توسط مرد یا زن. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَإِن کُنتُمۡ جُنُبٗا فَٱطَّهَّرُواْ﴾ [المائده: ۶]. (و …

نخست: خُف چیست؟ خف یا موزه نوعی پاپوش است که معمولا از چرم ساخته می‌شود، و حکم پاپوش‌های کتانی و پشمی (جوراب) و انواع دیگر نیز مانند آن است. دوم: دلیل مشروع بودن مسح بر خُف نصوص دال بر این حکم به طور متواتر در سنت آمده است، از جمله حدیث عبدالله بن عمر از سعد بن ابی وقاص از …

نخست: کسی که یقین دارد وضو گرفته اما شک دارد که وضویش باطل شد یا نه، به یقین خود عمل می‌کند یعنی وضو دارد. دوم: کسی که یقین دارد بی‌وضو شده، اما شک دارد که پس از آن وضو گرفته یا نه، به یقین خود عمل می‌کند، یعنی خود را بی‌وضو به حساب می‌آورد و وضو می‌گیرد. سوم: ادرار و …

۱- آنچه از دو راه پس و پیش خارج شود مانند ادرار و مدفوع و باد. ۲- از بین رفتن عقل با بیهوشی یا مستی یا دیوانگی. ۳- خوابی که باعث از بین رفتن احساس شود. ۴- لمس آلت تناسلی با کف دست و انگشتان از روی شهوت. ۵- مرتد شدن از اسلام. ۶- خوردن گوشت شتر. ۷- لمس زن …

وضو دو روش دارد: نخست: حداقل وضو؛ به این صورت که نیت وضو نماید و بسم الله بگوید، سپس آب در دهان و بینی زند و صورت خود را بشوید، سپس دستان خود را تا آرنج بشوید و سر خود را همراه با گوش‌هایش مسح کند، سپس پاهای خود را تا کعبین (دو قوزک پا) بشوید و هر یک از …

  وضو در مکان نجس که ترس رسیدن نجاست به بدن و لباسش رود. شستن اعضا بیش از سه بار. اسراف در مصرف آب. ترک یک سنت یا بیشتر از سنت‌های وضو.

۱- مسواک ۲- گفتن بسم الله در آغاز وضو ۳- سه بار شستن دو کف دست (تا مچ)، قبل از وضو. اما اگر از خواب بیدار شده است واجب است که پیش از وضو دو دوست خود را [تا مچ] بشوید، زیرا پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه وسلم ـ می‌فرماید: «هر گاه کسی از شما از خواب بیدار شد …

شش کار در وضو فرض است: یک بار شستن صورت از بالای پیشانی تا پایین چانه، و از گوش تا گوش، زیرا خداوند متعال می‌فرماید: ﴿فَٱغۡسِلُواْ وُجُوهَکُمۡ﴾ (پس صورت‌های خود را بشویید). مضمضه (آب در دهان زدن) و اِستِنشاق (آب در بینی زدن) نیز جزو شستن صورت است زیرا دهان و بینی جزو چهره است و پیامبر خدا ـ صلی …

وضو فضایل بس بزرگی دارد که به برخی از آن اشاره می‌کنیم. خداوند متعال در بیان فضیلت وضو می‌فرماید: ﴿مَا یُرِیدُ ٱللَّهُ لِیَجۡعَلَ عَلَیۡکُم مِّنۡ حَرَجٖ وَلَٰکِن یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمۡ وَلِیُتِمَّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَیۡکُمۡ لَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ ۶﴾ [المائده: ۶]. (الله نمی‌خواهد شما را به تنگ آورد و به مشقت اندازد و بلکه می‌خواهد شما را پاکیزه دارد و نعمت خود را بر …

خداوند متعال به برخی از زمان‌ها و مکان‌ها شرف قبولیت و ارزش والایی داده است؛ لذا نمی‌توان ارزش همه زمان‌ها و مکان‌ها را مساوی شمرد. ماه رمضان سراسر رحمت، ماه بندگی و زدودن زنگارهای شیطانی از آیینه دل است؛ ولی اعتکاف جلوه عشق و برافروختن فانوس معرفت در شبستان وجود است. انسان در گریز از هوای نفس و فرار از …

پیش از نماز واجب است که شخص از حَدَث اکبر([۱]) و حَدَث اصغر([۲]) پاک باشد. حدث اکبر با غسل از بین می‌رود و حدث اصغر با وضو، و در صورت نبودن آب یا زیانمند بودن آن به جای وضو و غسل می‌توان تیمم کرد. معنای وضو: وضو یعنی استفاده از آب در چهار عضو (صورت، دو دوست، سر و دو …

نخست: پیش از قضای حاجت برای قضای حاجت، جایی را برگزیند که دور از چشمان مردم باشد. چیزی را که حاوی ذکر خداوند است با خود به دستشویی نبرد. با پای چپ وارد شود. هنگام وارد شدن به دستشویی بگوید: «بسمِ الله، اللهم إنی أعوذُ بک مِن الخُبْثِ، والخبائثِ». لباس خود را [در صحرا و محیط باز] برای پوشیده ماندن …

حکم آن: طهارت بر اساس قرآن و سنت واجب است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَإِن کُنتُمۡ جُنُبٗا فَٱطَّهَّرُواْ﴾ [المائده: ۶]. (و اگر جنب هستید خود را پاک کنید). و می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ یُحِبُّ ٱلتَّوَّٰبِینَ وَیُحِبُّ ٱلۡمُتَطَهِّرِینَ ٢٢٢﴾ [البقره: ۲۲۲]. (همانا الله توبه‌کاران و پاکیزگان را دوست می‌دارد). و رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ می‌فرماید: «پاکیزگی کلید نماز است».([۱]) …

دهه ی آخر رمضان زیاد دعا کردن با این دعا در دهه ی آخر رمضان و شب قدر: مهمترین دعا این دعاست که رسول الله ﷺ به ام المؤمنین عایشه رضی الله عنها یاد می دهد، وقتی از ایشان می پرسد اگر شب قدر را یافتم چه بگویم؛ فرمودند: بگو: « اللَّهُمَّ إِنَّکَ عُفُوٌّ تُحِبُّ الْعَفْوَ فَاعْفُ عَنِّی». خداوندا همانا تو …

انواع عبادت عبادت انواع بسیاری دارد، از جمله: دعا و ترس و امید و توکل و رغبت (اشتیاق) و رهبَت (هراس) و قربانی و نذر و رکوع و سجود و طواف و سوگند و خشیت و خشوع و استعانت و استغاثه و دیگر انواع… غالب سوره‌های قرآن، و بلکه همۀ آن برای اثبات این امر و دعوت به آن نازل …

اصولی که عبادت بر آن بنا می‌شود اصولی که عبادت بر پایۀ آن گذاشته می‌شود دو اصل است: نخست: محبت کامل. دوم: فروتنی کامل. هیچ عبادتی تنها با یکی از این دو سودمند نخواهد بود. به همین سبب یکی از سلف می‌گوید: هر کس الله را تنها بر اساس محبت، عبادت کند زندیق است، و هر کس او را بر …

شروط عبادت([۱]) عزم و ارادۀ صادقانه: این شرطِ وجود عبادت است (یعنی بدون آن عبادتی انجام نمی‌شود)، و معنای آن ترک تنبلی و پشت گوش انداختن، و تلاش در راه یکی شدن گفتار و کردار است. خدای متعال می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفۡعَلُونَ ٢ کَبُرَ مَقۡتًا عِندَ ٱللَّهِ أَن تَقُولُواْ مَا لَا تَفۡعَلُونَ ٣﴾ [الصف: ۲-۳]. …

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَمَا خَلَقۡتُ ٱلۡجِنَّ وَٱلۡإِنسَ إِلَّا لِیَعۡبُدُونِ ۵۶﴾ [الذاریات: ۵۶]. (و جن و انس را نیافریدم جز برای آنکه مرا عبادت کنند). کسی که در این آیۀ عظیم، نیک بنگرد می‌بیند که این آیه هدف بزرگِ خلقت را بیان کرده که همان تحقیق عبودیت برای خداوند متعال در زمین است. این وظیفۀ بزرگی است که هر کس انجامش …

معنای «لا اله الا الله» چنانکه از نصوص کتاب و سنت فهمیده می‌شود چنین است: «معبودی به حق نیست جز الله». بر اساس این تعریف، در این سخن نفی و اثبات را یکجا کرده‌ایم؛ منظور از نفی، نفی شایستگی عبادت برای هر کس دیگری جز خداوند متعال و اثبات عبادت تنها برای خدای عزوجل است. یعنی خداوند متعال همانطور که …

هر که توحید را محقق سازد بدون حساب و عذاب وارد بهشت می‌شود. توحید سبب آمرزش و بخشش گناهان است. توحید مانع از جاودان ماندن در آتش است. توحید برای صاحب خود هدایت و امنیت کامل در دنیا و آخرت را به ارمغان می‌آورد. پذیرش همۀ اعمال و گفتارها به توحید بستگی دارد. توحید باعث آسان شدن سختی‌ها و دردهای …

توحید اسماء و صفات معنای توحید اسماء و صفات این است که الله را به نام و صفتی بخوانیم که خود بر خود نهاده، یا پیامبرش ـ صلی الله علیه وسلم ـ وی را به آن نام و صفت خوانده، و آن را دستخوش تحریف و تأویل نکنیم و به بیان چگونگی صفات یا تمثیل آن نپردازیم. دلیل ایمان به …

توحید الوهیت([۱]) یعنی خدا را به یگانگى بپرستید، وهیچ چیز را با او در عبادت شریک نگردانید. بنابراین دعا و قربانی و نذر و نماز و ترس و امید و توکل و یاری خواستن و دیگر انواع عبادات را باید تنها برای پروردگار ـ سبحانه و تعالی ـ قرار داد. هر کس هر کدام از این عبادات را برای غیر …

توحید ربوبیت یعنی یگانه دانستن خدا در کارهای وی از جمله آفرینش و روزی دادن و تدبیر و زنده گرداندن و میراندن و رستاخیز و دیگر کارهای مخصوص وی. بنابراین الله خالق و رازق و زنده کننده و میراننده است که امور جهان را تدبیر می‌کند و باران را فرو می‌فرستد. مشرکان به این توحید اقرار داشتند اما این اقرار …

علما به دلیل وجود احادیث مختلف، در مورد تعیین شب قدر آرای متفاوتی دارند، اما بدون شک این شب در ده شب آخر رمضان و از روزهای فرد می باشد. از عباده بن صامت رضی الله عنه روایت است که: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم خَرَجَ یُخْبِرُ بِلَیْلَهِ الْقَدْرِ، فَتَلاحَی رَجُلانِ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَقَالَ: «إِنِّی خَرَجْتُ لأُخْبِرَکُمْ بِلَیْلَهِ …

توحید بر دو نوع است: ۱- توحید علم و اعتقاد که به آن توحید علمی گویند و به اخبار و شناخت پروردگار مربوط است و سورۀ ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾ بیانگر آن است. این توحید، توحیدِ ربوبیت و توحید اسماء و صفات را در بر می‌گیرد. ۲- توحید اراده و قصد: که به آن توحید عبادت یا توحید الوهیت …

اسلام در لغت به معنای تسلیم بودن و گردن نهادن است، اما در شرع، اعمال ظاهری را اسلام می‌گویند، و به معنای تسلیم شدن در برابر خداوند به وسیله‌ی توحید و گردن نهادن در برابر او با طاعات و پاک بودن از شرک است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَمَنۡ أَحۡسَنُ دِینٗا مِّمَّنۡ أَسۡلَمَ وَجۡهَهُۥ لِلَّهِ﴾ [النساء: ۱۲۵]. (و دین چه کسی …