فقه

گریه کردن بر میت جایز است، به شرط این‌که بدون سر و صدا و نوحه باشد. اشک ریختن از ترحم و دل‌سوزی است و از رحمتی است که الله در قلب بندگان خود قرار داده است. اما پاره کردن لباس، زدن به سر و صورت، داد و فریاد کردن و… حرام است. اگر میت وصیت کرده باشد که بر من …

تسلیت گفتن به کفار – اگر کفاری باشند که آشکارا با اسلام و مسلمانان دشمنی نمی‌کنند.- بدون دعای خیر برای مرده‌ی آن‌ها جایز است.

تسلیت گفتن در همه جا جایز است، می‌توانند بدون تعیین جای خاص در قبرستان، بازار، مصلی (محل خواندن نماز جنازه)، مسجد و خانه به صورت فردی تسلیت بگویند، به این ترتیب هرکس بخواهد تسلیت بگوید می‌تواند در هرجا تسلیت بگوید و برگردد. برای مصیبت دیدگان جایز نیست که لباس خاصی مانند لباس سیاه به مناسبت مصیبت وارده بپوشند، چون این …

سنت است که بدون محدودیت خاص، به خانواده‌ی میت تسلیت بگویند و در تسلیت چیزی در چارچوبه‌ی شریعت بگویند که گمان می‌رود افراد مصیبت‌زده را آرام می‌کند و از غم‌شان کاسته می‌شود و بر صبر و راضی شدن آن‌ها به قضای الهی کمک‌ می‌کند و برای میت و مصیبت دیدگان دعا کند. سنت است که افراد ثروتمند و خویشاوندان نزدیک، …

تعزیه (تسلیت گفتن) به فرد مصیبت‌زده و خانواده میت قبل از دفن یا بعد از آن، سنت است و به مصیبت‌زده یا خانواده میت بگوید: «إِنَّ لِلَّهِ مَا أَخَذَ وَلَهُ مَا أَعْطَى، وَکُلُّ شَیْءٍ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمًّى، فَلْتَصْبِرْ وَلْتَحْتَسِبْ»[۱]: «از آنِ الله است آنچه بگیرد و بدهد. همه نزد او، مهلتی تعیین شده دارند. پس باید صبر کنی و امید …

تعزیه (تسلیت گفتن): این است که با خانواده میت همدردی کنند تا از اندوه‌شان کاسته شود و برای میت‌ و مصیبت دیدگان دعای خیر کند.

هرکس در یکی از کشورهای کفر بمیرد او را در همان‌جا غسل دهند، بر او نماز جنازه بخوانند و همان‌جا در قبرستان مسلمانان دفن کنند. اگر در کشور کفر قبرستانی برای مسلمانان وجود نداشته باشد، اگر ممکن بود، جنازه فرد مسلمان را به کشور اسلامی بیاورند اما اگر امکان نداشت در صحرایی دفن کنند و قبرش را پنهان نمایند تا …

بعد از دفن میت مسلمان سنت است که حاضران کنار قبر برایش دعا کنند تا ثابت‌قدم باشد و برایش طلب مغفرت نمایند و امام از حاضران بخواهد که برای میت طلب مغفرت کنند و از الله بخواهند که او را ثابت‌قدم بدارد. اما تلقین نکنند، چون تلقین قبل از وفات است. سپس به خانواده‌ی میت تسلیت بگویند و برگردند. اگر …

وقتی در هنگام دفن، جنازه را می‌گذارند، سنت است که شرکت کنندگان را یکی از بزرگان قوم و علما نصحیت کند و مرگ و حوادث بعد از آن را به آن‌ها یادآوری نماید. عَنْ عَلِیٍّ رضی الله عنه قَالَ: کُنَّا فِی جَنَازَهٍ، فِی بَقِیعِ الْغَرْقَدِ فَأَتَانَا النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم فَقَعَدَ وَقَعَدْنَا حَوْلَهُ، وَمَعَهُ مِخْصَرَهٌ، فَنَکَّسَ، فَجَعَلَ یَنْکُتُ بِمِخْصَرَتِهِ …

هرکس در دریا بمیرد و بیم آن باشد که جسدش خراب شود و … او را غسل دهند، کفن کنند، بر او نماز جنازه بخوانند و به دریا بیندازند اما اگر امکان ماندن جسدش بدون تغییر تا رسیدن به خشکی وجود داشت، آن را نگه دارند تا در قبرستان دفن کنند.

برای سرپرست میت سنت است که قبر میت خود را با سنگ یا مانند آن نشانی کند تا هرکس از خانواده‌اش بمیرد در همان‌جا دفن کنند و قبر میت خود را بشناسند.

برای زنان جایز نیست که جنازه را همراهی کنند، چون ضعیف و دل‌نازک هستند و سر و صدا می‌کنند و نمی‌توانند مصیبت‌ها را تحمل کنند و حرف‌ها و کارهای حرامی را انجام می‌دهند که با صبر – که واجب است-، منافات دارد.

مسئولیت گذاشتن میت در قبر را مردان به عهده بگیرند، نه زنان؛ اولیای میت شایسته‌ترین کسان برای گذاشتن او در قبر هستند و مسئولیت گذاشتن زن را در قبر مردی به عهده بگیرد که در آن شب با همسرش همبستری نکرده باشد و میت را در قبرش از قسمت پاهایش، سپس سرش در قبر بگذارند و جایز است که میت …

نبش این است که چیزی را از جایی که پنهان شده است، بیرون کنند. نبش قبر مرده‌ی مسلمان به خاطر احترامی که مسلمان در زندگی و بعد از مرگ دارد، حرام است. اما نبش قبر مسلمان در حالت‌های ذیل واجب است: اگر مسلمانی بدون غسل دفن شود یا در قبرستان مشرکین یا در مسجد دفن شده باشد یا بدون کفن، …

فرد مسلمان را در همان شهر و جایی که وفات کرده است، دفن کنند و جز به هدف صحیح به شهری دیگر نبرند. در مواردی همچون بردن میت به شهر خودش به هدف آسان‌تر شدن زیارت خویشاوندانش یا بردن به اماکن مقدس مانند مکه، مدینه و بیت المقدس تا جمعیت بیش‌تری در نماز جنازه‌اش شرکت کنند، اگر فرد در یکی …

انتقال میت از قبرش به قبر دیگر در صورت وجود مصلحت برای میت مانند آب افتادن قبر یا دفن شدن در مسجد یا دفن شدن در قبرستان کفار و…. جایز است. قبرها سرای اموات، خانه‌های‌شان و محل زیارت آن‌ها است که قبل از دیگران به آن‌جا برده شده‌اند، به همین دلیل بدون وجود مصلحت برای میت، نبش قبر کردن جایز …

ساختن مسجد بر روی قبر یا دفن کردن میت در مسجد جایز نیست اگر میت قبل از ساخت مسجد در آن‌جا دفن شده باشد قبر را با زمین برابر کنند یا جسد را اگر تازه دفن کرده باشند از قبر درآورند و در قبرستان دفن کنند. اگر مسجدی را بر روی قبری ساختند یا مسجد را خراب کنند و جایش …

بر روی قبر ساختن ساختمان، یا استفاده از گچ یا لگد کردن روی قبر، نماز خواندن در کنار قبر، یا محل عبادت قرار دادن قبر یا چراغ و شمع و… روشن نمودن بر روی قبر، گُل گذاشتن بر روی قبر، طواف قبور، نوشتن بر روی قبر (یا گذاشتن و نصب کردن سنگ نوشته بر روی قبر) و قبر را محل …

سنت است که میت را روز دفن کنند اما اگر شب دفن کردند جایز است. و کسی‌که میت را در قبر می‌گذارد بگوید: «بِسْمِ اللَّهِ، وَعَلَى سُنَّهِ رَسُولِ اللَّهِ – وَفِی رِوَایَهٍ- وَعَلَى مِلَّهِ رَسُولِ اللَّهِ»:[۱] «به نام الله و بر سنت رسول الله -و در روایتی- و بر ملت رسول الله». و در لحد میت را بر پهلوی راست …

واجب است که قبر عمیق و گشاد و خوب حفر شود و چون به قسمت کف قبر رسیدند برایش لحدی به اندازه‌ای که جسد میت جای گیرد در سمت قبله بکنند و لحد از شق بهتر است. سنت است که قبر عمیق کنده شود تا جایی که بویی از آن بیرون نیاید و حیوانات درنده نتوانند جنازه را درآورند. و …

فرد مسلمان را، مرد باشد یا زن، بزرگ باشد یا کوچک در قبرستان مسلمانان دفن کنند. و باید توجه داشت که دفن میت در مسجد یا قبرستان مشرکین و …. جایز نیست. اگر کسی خویشاوند کافری داشت که خویشاوند دیگری نداشت و مُرد، می‌تواند او را در جایی زیر خاک کند.

میت را فقط مردان حمل کنند نه زنان. سنت است که افراد پیاده جلو و پشت سر میت حرکت کنند اما افراد سواره پشت سر میت حرکت نمایند. اگر قبرستان دور است و یا در حمل میت مشکل داشتند، ایرادی ندارد که میت را با ماشین ببرند.

عَنْ عُقْبَهَ بْنَ عَامِرٍ الْجُهَنِیَّ رضی الله عنه قَالَ: ثَلَاثُ سَاعَاتٍ کَانَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم یَنْهَانَا أَنْ نُصَلِّیَ فِیهِنَّ، أَوْ أَنْ نَقْبُرَ فِیهِنَّ مَوْتَانَا: «حِینَ تَطْلُعُ الشَّمْسُ بَازِغَهً حَتَّى تَرْتَفِعَ، وَحِینَ یَقُومُ قَائِمُ الظَّهِیرَهِ حَتَّى تَمِیلَ الشَّمْسُ، وَحِینَ تَضَیَّفُ الشَّمْسُ لِلْغُرُوبِ حَتَّى تَغْرُبَ».[۱] عقبه بن عامر رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم ما …

عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الخُدْرِیَّ رضی الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «إِذَا وُضِعَتِ الجِنَازَهُ وَاحْتَمَلَهَا الرِّجَالُ عَلَى أَعْنَاقِهِمْ، فَإِنْ کَانَتْ صَالِحَهً، قَالَتْ: قَدِّمُونِی، وَإِنْ کَانَتْ غَیْرَ صَالِحَهٍ، قَالَتْ: یَا وَیْلَهَا أَیْنَ یَذْهَبُونَ بِهَا؟ یَسْمَعُ صَوْتَهَا کُلُّ شَیْءٍ إِلَّا الإِنْسَانَ، وَلَوْ سَمِعَهُ صَعِقَ».[۱] ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت می‌کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم …

هرگاه زن برای شرکت در نماز جنازه بیاید، می‌تواند مثل مردان در مصلی یا مسجد به همراه مسلمانان بر میت نماز بخواند و همان ثوابی که در نماز و تسلیت گفتن به مردان داده می‌شود به زنان نیز داده می‌شود.

سنت است که در آماده نمودن میت برای نماز و بردن به قبرستان برای دفنِ هرچه سریع‌تر تلاش کنند. عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «أَسْرِعُوا بِالْجِنَازَهِ، فَإِنْ تَکُ صَالِحَهً فَخَیْرٌ تُقَدِّمُونَهَا، وَإِنْ یَکُ سِوَى ذَلِکَ، فَشَرٌّ تَضَعُونَهُ عَنْ رِقَابِکُمْ».[۱] ابوهریره رضی الله عنه روایت می‌کند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: …

سنت است که بر فرد میت غایبی که بر وی نماز جنازه خوانده نشده است، نماز جنازه غایب بخوانند. عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلی الله علیه وسلم نَعَى لِلنَّاسِ النَّجَاشِیَ فِی الْیَوْمِ الَّذِی مَاتَ فِیهِ، فَخَرَجَ بِهِمْ إِلَى الْمُصَلَّى، وَکَبَّرَ أَرْبَعَ تَکْبِیرَاتٍ».[۱] ابوهریره رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم خبر مرگ …

سنت است که نماز جنازه را در مکان مخصوصی که برای این عبادت آماده کرده‌اند، بخوانند و افضل همین است و گاهی جایز است که در مسجد هم خوانده شود اما اگر در این دو مکان نتوانست نماز بر میت بخواند هرجا که توانست در قبرستان یا بیرون آن بر میت نماز بخواند و هرکس را بدون نماز جنازه دفن …

سنت است که با ایمان و به هدف کسب ثواب، جنازه را تا وقتی بر او نماز خوانده شود و دفنش کنند، همراهی (تشییع) نمایند و تشییع جنازه مختص مردان است نه زنان. در هنگام تشییع جنازه بلند کردن صدا – هر آواز و صدایی که باشد-، یا به همراه داشتن آتش، قرائت قرآن و ذکر با صدای بلند، جایز …

۱- نماز جنازه برای میت مسلمان، نیکوکار یا گنهکار، مشروع است، اما بر فردی که همیشه تارک الصلاه بوده و هیچ وقت نماز نخوانده است، نماز جنازه جایز نیست. ۲- بر فردی که خودکشی کرده یا فردی که مال غنیمت را دزدیده است، حاکم مسلمان یا نماینده‌اش نمازه جنازه نخوانند، تا برای آن‌ها مجازاتی و برای دیگران درس عبرتی باشد، …

دعا در نماز جنازه، باید مطابق حال میت باشد، برای مرد همان‌ دعاهایی که ذکر کردیم بخواند و همین دعاها را برای زنان با ضمیر مؤنث بخواند، اما اگر چند جنازه بود با ضمیر جمع دعا کند و اگر اموات، جمعی زن باشند با ضمیر جمع مؤنث بگوید: «اللهم اغْفِرْ لَهُنَّ وَ…» و به همین صورت ….، اما اگر نمی‌دانست …

سنت است که بر میت نماز جماعت خوانده شود و صف‌های آن کم‌تر از سه صف نباشد، وقتی جنازه‌های متعددی باشد امام جنازه مردان را اول و سپس جنازه کودکان و بعد از آن جنازه زنان را بگذارد و برای همه یک نماز جنازه بخوانند و جایز است که برای هریک نماز جداگانه‌ای خوانده شود.

۱- هرکس می‌خواهد در نماز جنازه شرکت کند، وضو گیرد و رو به قبله بایستد و جنازه را جلوی امام در سمت قبله بگذارند. ۲- سنت است که امام در برابر سر میت مرد و برابر کمر میت زن بایستد و چهار تکبیر بگوید و گاهی پنج یا شش یا هفت یا نه تکبیر بگوید. به ویژه برای علما و …

نماز جنازه فرض کفایه است که موجب اضافه شدن ثواب و پاداش نمازگزاران می‌گردد و برای میت شفاعت است. مستحب است که شمار حاضران در نماز جنازه بیش‌تر باشد و هرچه نمازگزاران بیش‌تر و با تقواتر باشند، بهتر است. عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رضی الله عنهما سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صلی الله علیه وسلم یَقُولُ: «مَا مِنْ رَجُلٍ مُسْلِمٍ یَمُوتُ، فَیَقُومُ عَلَى …

شرکت در نماز جنازه و همراهی نمودن جنازه فواید زیادی دارد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح ذیل است: ادای حق میت با نماز خواندن بر وی، سفارش و دعا برای میت، ادای حق خانواده، تسلی دادن خانواده میت در مصیبت وارده بر آن‌ها، به دست آوردن پاداش و ثواب بزرگ برای تشییع کنندگان، درس و پند گرفتن با دیدن جنازه، …

فردی را که در لباس احرام بمیرد با آب و سدر یا صابون، بدون آن که خوشبویی دیگری اضافه کنند، غسل دهند و لباس دوخته شده‌ای به تنش نکنند و اگر مرد باشد، سرش را نپوشند، چون روز قیامت لبیک گویان برانگیخته خواهد شد و باقی مانده‌ی مناسکش را از طرفش به جای نیاورند و او را در همان دو …

شهید میدان جنگ در راه الله را با لباس‌هایی که در آن‌ها به شهادت رسیده، بدون آن که غسل دهند، دفن کنند و مستحب است که او را با یک تکه پارچه یا بیش‌تر روی لباس‌هایش کفن نمایند اگر نیاز به پوشش بیش‌تر داشت.

سنت است که مرد را در سه پارچه سفید نو که با بخور خوشبو شده باشد، کفن کنند و جسدش را در پارچه‌های خوشبو بپیچانند به این صورت که میت را رو به آسمان بر روی پارچه‌های آماده کفن می‌گذارند و پنبه‌ای را با حنوط (ماده‌ای خوشبو) آغشته نموده و در شکاف باسن قرار می‌دهند و بالای آن پارچه‌ای مانند …

واجب است که میت را از مال خودش کفن کنند. اگر مالی نداشت از مال کسی از خویشاوندان اصلی یا فرعی، او را کفن کنند که مخارجش بر گردن اوست

وقتی خواستند میت را غسل دهند او را بر تخت مخصوص شستن مردگان بگذارند و عورتش را بپوشانند و لباس‌هایش را درآورند سپس سرش را تا نزدیک به حالت نشسته بلند کنند و شکمش را به آرامی فشار دهند و آب زیادی بر وی بریزند و سپس غسل دهنده دستش را با پارچه یا دستکش بپوشد و تمیزش کند. سپس …

برای فرد مسلمان حرام است که کافری را غسل دهد یا کفن کند یا بر او نماز بخواند یا در تشییع جنازه‌ یا دفنش شرکت نماید، اگر میت کافری بود که خویشاوند یا کسی را برای دفن نداشت، فرد مسلمان می‌تواند او را در چاله‌ای زیر خاک نماید و برای خویشاوندان فرد مشرک و کسی از مسلمانان جایز نیست که …

۱- اگر جمعی از مسلمانان و کفار با هم در آتش‌سوزی و…. بسوزند طوری که قابل شناسایی نباشند، همه را غسل دهند و کفن کنند و بر آنان نماز جنازه بخوانند و همه را به نیت مسلمانانی که بین‌شان هستند، دفن کنند. ۲- در صورتی که شستشوی جسد میت به دلیل سوختن یا تکه تکه شدن و یا…. مشکل باشد …

برای غسل میت مذکر باشد یا مؤنث، شستن یک‌بار که تمام بدن را بشویند کفایت می‌کند. برای غسل میت، فقط غسل دهنده و کسی‌که او را در شستشو کمک می‌کند، حضور داشته باشند و مکروه است که کسی دیگر در آن‌جا حضور داشته باشد.

۱- سنت است که میت را آگاه‌ترین فرد به احکام غسل، غسل دهد و اگر برای رضای الله و با پرده‌پوشی و راز نگه‌داری غسل دهد، و در صورتی که چیز ناپسندی از جنازه دید به کسی نگوید، غسل میت ثواب و اجر بزرگی دارد. ۲- برای غسل میت مرد، در صورتی که اختلاف داشته باشند، بهتر است اول همان …

در صورت نیاز برای روشن شدن علت مرگ، جهتِ رسیدگی به شکایت‌ها در دادگاه یا تشخیص بیماری‌های واگیر مثل وبا و…. کالبد شکافی جایز است، چون در این کار مصلحت‌هایی وجود دارد که به امنیت، عدالت، حفظ امت از بیماری‌های خطرناک فراگیر و … کمک می‌کند. البته باید از کالبد شکافی برای آموزش و تدریس خودداری شود، چون فرد مسلمان …