فقه

هنگامی‌که نمازگزار از نماز فرض فارغ شد و سلام داد، سنت است اذکاری که از رسول الله صلی الله علیه وسلم بعد از نمازها ثابت است، هر نمازگزاری به تنهایی و به صورت جهری و آشکار بگوید. که عبارت‌اند از: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ، أَسْتَغْفِرُ اللهَ، أَسْتَغْفِرُ اللهَ».[۱] سپس بگوید: «اللهم أَنْتَ السَّلَامُ وَمِنْکَ السَّلَامُ، تَبَارَکْتَ ذَا الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ».[۲] «یا الله! تو …

به پا داشتن نماز با خوب عبادت کردن و خوب مناجات کردن با پروردگار، و داشتن خشوع قلب در جلوی پروردگار که پادشاه است، کامل می‌شود. پس حضور قلب داشتن در جلوی پروردگار نخستین مکان از منازل نماز است که فرد فقیر و ناتوان به الله غنی و قادر می‌رسد. پس اگر قلب حاضر بود و اعضای بدن برای اطاعت …

اول – نمازگزاری که روشنی و سردی چشمش در نماز است، و با حضور قلب، در جلوی پروردگارش قرار دارد، پروردگارش را چنان عبادت می‌کند که گویا او را می‌بیند و ظاهر و باطن نمازش کامل و نیکوست، پس او از مقربان و در بالاترین درجات است. دوم – نمازگزاری که وقتی تکبیر گفت در جلوی پروردگارش حضور قلب دارد …

۱٫ سنت این است که شخص خودش زود به مسجد برود. پس اگر قبل از رفتن، سجاده و یا چیزی همانند آن فرستاد تا برای او جا بگیرند و خودش دیر آمد، از دو جهت مخالف شریعت عمل کرده است: از جهت تأخیر کردن، در حالی که امر شده که زود به مسجد برود. و به خاطر غصب آن مکان …

مستحب است که بر نمازگزار نیز سلام گفته شود، و نمازگزار با انگشتان یا دستش یا با سرش به صورت اشاره جواب دهد، البته با سخن گفتن جواب ندهد. عَنْ صُهَیْبٍ رضی الله عنه قَالَ: مَرَرْتُ بِرَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم وَهُوَ یُصَلِّی، فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ، فَرَدَّ إِلَیَّ إِشَارَهً.[۱] صهیب رومی رضی الله عنه می‌گوید: از کنار رسول الله صلی …

تزیین مساجد به وسیله‌ی آیات قرآن و غیره مکروه است؛ زیرا نسبت به قرآن توهین محسوب می‌شود و ذهن نمازگزار را هنگام نماز خواندن مشغول می‌نماید و قرآن برای عمل کردن به آن نازل شده است؛ نه برای تزیین دیوارها.

جایز نیست که هنگام نماز و غیر آن دروازه‌های مساجد بسته شود؛ زیرا خانه‌های الله و محل عبادت هستند، پس کسی از ورود به آن‌ها منع نمی‌شود، ولی به خاطر فرش و تجهیزات یا اشیایی دیگر که بیم سرقت آن‌ها از طرف سارقان است و یا اگر همیشه باز باشند، باعث فساد و خرابی می‌شود، برای متولی جایز است که …

کسی‌که طهارت ندارد از سه حالت خالی نیست: ۱٫ کسی‌که حدث اصغر دارد، وقتی که وارد شد، ننشیند، مگر اینکه وضو بگیرد و دو رکعت بخواند. ۲٫ حایض یا نفاس‌شده به هنگام ضرورت جایز است وارد مسجد شود و بنشیند، ولی صحبت نکند. ۳٫ برای جنب جایز است که از داخل مسجد عبور نماید ولی آنجا مکث نکند. و برای …

مساجد خانه‌های الله و محل عباداتی مانند نماز، ذکر، تلاوت قرآن، تعلیم و تعلم علم هستند. و خوابیدن بعضی اوقات در مسجد برای کسی‌که نیازمند است، مانند غریب و فقیری که محل سکونت ندارد، جایز است. اما از استفاده از مساجد به عنوان خوابگاه و محل گفت‌وگو نهی شده است، مگر برای کسی‌که در آن معتکف است و استراحت می‌نماید …

۱٫ وقتی که مسلمان وارد مسجد شود، بر اهل آن سلام می‌گوید، سپس دو رکعت تحیت المسجد می‌خواند و مستحب است که به ذکر اللهِ بلندمرتبه و تلاوت قرآن و خواندن نوافل مشغول شود تا زمانی که برای نماز اقامه می‌شود و سعی نماید که در صف اول و سمت راست امام قرار گیرد. ۲٫ مسلمان از هر چیزی که …

۱٫ سنت است که مسلمان با آرامش به سوی مسجد برود. عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «إِذَا ثُوِّبَ لِلصَّلَاهِ فَلَا تَأْتُوهَا وَأَنْتُمْ تَسْعَوْنَ، وَأْتُوهَا وَعَلَیْکُمُ السَّکِینَهُ، فَمَا أَدْرَکْتُمْ فَصَلُّوا، وَمَا فَاتَکُمْ فَأَتِمُّوا، فَإِنَّ أَحَدَکُمْ إِذَا کَانَ یَعْمِدُ إِلَى الصَّلَاهِ فَهُوَ فِی صَلَاهٍ». ابوهریره رضی الله عنه از رسول الله صلی الله …

۱٫ مساجد خانه‌های الله هستند، بنابراین انبیا و پیامبران و مؤمنان به ساختن آن‌ها مشرف شده‌اند. جایز نیست که کفار برای مساجد تصمیم بگیرند و یا بسازند و محافظت نمایند و نظافت کنند. برای اینکه آن‌ها دشمنان الله و رسولش و دین هستند و به تعمیر مساجد به آن‌ها اعتماد نمی‌شود. بلکه فقط وظیفه‌ی مسلمانان است. بر حکومت‌های مسلمان واجب …

افراد لخت اگر لباسی نیافتند و در تاریکی قرار داشتند و کسی آن‌ها را مشاهده نمی‌کرد، در حالت ایستاده نماز بخوانند و امام‌شان در جلوی آن‌ها قرار گیرد، اما اگر اطراف آن‌ها افرادی وجود داشت یا در روشنایی قرار داشتند، در حالت نشسته نماز بخوانند و امام در وسط قرار گیرد. و اگر زنان و مردان با هم بودند، هر …

هنگامی‌که کفش و موزه‌های شخص مسلمان پاک هستند، می‌تواند با آن‌ها نماز بخواند، اما اگر بیم آلوده شدن مسجد وجود داشت، یا باعث آزار و اذیت نمازگزاران می‌شود، پس بدون کفش و پا برهنه نماز بخواند، همان‌طور که کیفیت و حالت مساجد امروزی چنین است. هنگامی‌که شخص وارد مسجد می‌شود، کفش‌هایش را در جای مخصوص که برای محافظت از کفش‌ها …

تمام زمین مسجد است و نماز خواندن در آن صحیح است، به غیر از حمام، توالت و مکان نجس و مکان شترها و قبرستان، اما نماز جنازه از آن استثنا می‌شود. پس نماز جنازه در قبرستان و بر قبر برای کسی‌که به نماز جنازه نرسیده است جایز است. سنت این است که نمازگزار بر روی زمین نماز بخواند و جایز …

عورت مرد از ناف تا زانوهایش می‌باشد و زن در جلوی بیگانگان همه‌اش عورت است. اما در نماز همه‌اش عورت است، به غیر از صورت و کف دست‌ها و پاهایش که عورت نیستند. اما اگر در مقابل مردان بیگانه حاضر شد، همه‌ی بدنش را باید بپوشاند. حکم تغییر نیت در هنگام نماز: برای هر عملی نیت لازم است، در هنگام …

سنت است که مسلمان در لباس پاک نماز بخواند. الله سزاوارترین کسی است که برایش زینت استفاده می‌شود و جایگاه ازار و شلوار تا نصف ساق و عضله باشد، و اگر امکان نداشت ازار و شلوار تا بالای ساق باشد، نباید قوزک پاها را فرا بگیرد. و آویزان کردن لباس در نماز و غیر آن حرام است. مسلمان هر لباسی …

فرد نمازگزار با بدنش به دستور الله متوجه کعبه‌ی با عظمت می‌شود و با قلبش متوجه الله می‌گردد. بر مسلمان واجب است که به سوی کعبه نماز بخواند، اگر قبله از او مخفی ماند و کسی را نیافت که از او سؤال کند، مثلا در صحرا قرار داشت، اجتهاد می‌کند و به هر سویی که ظن غالبش قبله بود، نماز …

مسلمان برای مشخص نمودن قبله به علامت‌هایی مانند خورشید و ماه و ستارگان و قطب و مانند آن استناد می‌نماید. و همچنین استفاده کردن از قبله‌نماهای عادی و الکترونیکی که در هر مکانی جهت قبله را مشخص می‌نمایند.

ادای نماز در وقت آن تأکیدی برای شروط نماز است و تأخیر آن از وقتش به خاطر جنابت، یا نجاست لباس یا حدث یا عدم قدرت بر ادای آن در وقتش در حالت ایستاده و مواردی از این قبیل جایز نیست، بلکه در وقت به اندازه‌ی توانایی‌اش نماز بخواند؛ زیرا ادای نماز در وقتش واجب است و هنگامی‌که مجنون و …

برای صحت نماز شروطی لازم است که عبارت‌اند از: ۱٫ اینکه مسلمان از حدث اصغر و اکبر پاک باشد. ۲٫ طهارت بدن و لباس و مکان نماز از نجاسات. ۳٫ داخل شدن وقت نماز، اگر فرض باشد. ۴٫ گرفتن زینت با لباسی که عورت و شانه‌ها را بپوشاند. ۵٫ روبه‌روی قبله قرار گرفتن. ۶٫ نیت؛ اینکه قبل از شروع تکبیر …

از رحمت الله عزوجل نسبت به بندگانش این است که برای هر نماز فرض یک وقت و علامت مشخص که دلالت بر آن دارد، قرار داده است که در آن نماز خوانده شود. و کسی‌که در سرزمینی اقامت دارد که شب و روز با طلوع و غروب خورشید از همدیگر تشخیص داده می‌شوند – اگر چه یکی از آن دو …

زمانی که هوا به شدت گرم شد، سنت است که نماز ظهر را تا نزدیکی وقت نماز عصر به تأخیر اندازد. عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «إِذَا اشْتَدَّ الحَرُّ فَأَبْرِدُوا بِالصَّلاَهِ، فَإِنَّ شِدَّهَ الحَرِّ مِنْ فَیْحِ جَهَنَّمَ».[۱] ابوهریره رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت کرده که فرمود: «هنگامی‌که …

واجب است که هر مسلمانی هر نمازی را در وقتش بخواند. و تأخیر کردن نماز فرض از وقتش حرام است، البته به نیت جمع یا شدت خوف یا بیماری شدید و مانند آن اگر باشد، تأخیرش اشکالی ندارد. الله بلندمرتبه می‌فرماید: ﴿فَإِذَا قَضَیۡتُمُ ٱلصَّلَوٰهَ فَٱذۡکُرُواْ ٱللَّهَ قِیَٰمٗا وَقُعُودٗا وَعَلَىٰ جُنُوبِکُمۡۚ فَإِذَا ٱطۡمَأۡنَنتُمۡ فَأَقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰهَۚ إِنَّ ٱلصَّلَوٰهَ کَانَتۡ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِینَ کِتَٰبٗا …

الله پاک در هر شبانه‌روز بر هر مرد و زن مسلمان پنج وعده نماز فرض کرده است که رحمتی از جانب او به نسبت بندگانش می‌باشد. اوقات نمازهای فرض پنج‌گانه اول – وقت ظهر: از زوال خورشید شروع می‌شود و تا اینکه سایه‌ی هر چیزی به اندازه‌ی خودش می‌شود، ادامه دارد. و اول وقت خواندن آن به جز در گرمای …

برای نمازها به نسبت مشروعیت اذان و اقامه چهار حالت وجود دارد: اول – نمازی که برایش اذان و اقامه وجود دارد و آن نمازهای پنج‌گانه و جمعه است. دوم – نمازی که برایش اقامه وجود دارد، ولی اذان گفته نمی‌شود، و آن نمازهایی که به صورت جمع خوانده می‌شود. برای نماز دومی اذان گفته نمی‌شود و نمازهایی که قضا …

عَنْ مَالِکِ بْنِ الحُوَیْرِثِ رضی الله عنه قَالَ: أَتَى رَجُلاَنِ النَّبِیَّ صلی الله علیه وسلم یُرِیدَانِ السَّفَرَ، فَقَالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم: «إِذَا أَنْتُمَا خَرَجْتُمَا، فَأَذِّنَا، ثُمَّ أَقِیمَا، ثُمَّ لِیَؤُمَّکُمَا أَکْبَرُکُمَا».[۱] مالک بن حویرث رضی الله عنه می‌گوید: دو نفر نزد پیامبر صلی الله علیه وسلم آمدند و می‌خواستند سفر نمایند. پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «هنگامی‌که خارج …

برای مؤذن سنت است که در سردی شدید یا شب بارانی و مانند آن‌ها بعد از دو «حَیَّ عَلَى…» یا بعد از اذان آنچه که در سنت ثابت است را بگوید: «أَلَا صَلُّوا فِی الرِّحَالِ».[۱] «در محل سکونت نماز بخوانید». یا بگوید: «صَلُّوا فِی بُیُوتِکُمْ».[۲] «در خانه‌های‌تان نماز بخوانید». به هرکدام یک مرتبه به خاطر زنده نگه داشتن سنت عمل …

واجب است که اقامه یک مرتبه و پی در پی با یکی از صفات ذیل صورت گیرد: صفت اول – یازده جمله؛ که همان اقامه‌ی بلال رضی الله عنه است که نزد پیامبر صلی الله علیه وسلم اقامه می‌نمود: «اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، حَیَّ عَلَى الصَّلَاهِ، حَیَّ عَلَى الْفَلَاحِ، …

مقدار مدت زمان بین اذان و اقامه در سنت ذکر نشده، ولی شایسته است که مدت زمان به اندازه‌ای باشد که یک فرد مسلمان وضو می‌گیرد و سنت راتبه‌ی قبلیه را بخواند، که تقریبا مدت ربع ساعت نیاز است تا کسی‌که خارج از مسجد است، به مسجد بیاید و دعا نماید و نماز بخواند و الله را ذکر کند و …

وقتی که مؤذن اذان گفت برای هیچ‌کس جایز نیست که از مسجد خارج شود، مگر کسی‌که عذری همچون مریضی، تجدید وضو و مانند آن دارد.

کسی‌که وارد مسجد می‌شود و مؤذن اذان می‌گوید، برایش مستحب است که جواب اذان را بدهد، سپس بعد از اتمام اذان دعا نماید و ننشیند تا اینکه دو رکعت تحیت المسجد را بخواند.

امامت و اذان دو عبادت بزرگ و خالص برای الله عزوجل هستند و اجر و پاداش آن با الله است، پس امام به خاطر امامت نمازگزاران، از آن‌ها اجر و پاداش دریافت نکند، و مؤذن به خاطر اذان گفتن اجرت و مزد نگیرد. و برای آنان جایز است که مزدی که از طرف بیت المال برای امامان مساجد و مؤذنان …

اذان گفتن و جواب آن عبادت است. کسی‌که در یک شهر صدای مؤذنان را از جهات مختلف می‌شنود، به اذان اول جواب دهد و اگر صدای دیگری را نیز شنید و جواب داد، به او ثواب می‌رسد.

کسی‌که صدای اذان را بشنود سنت است که به موارد ذیل عمل نماید: هرچه که مؤذن می‌گوید او نیز تکرار کند، فقط بعد از گفتن «حَیَّ عَلَى الصَّلَاهِ و حَیَّ عَلَى الْفَلَاحِ»، «لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّهَ إِلَّا بِاللهِ» بگوید. سنت است که بعد از اتمام اذان بر پیامبر صلی الله علیه وسلم صلوات بفرستد. بعد از صلوات فرستادن بر پیامبر …

عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ رضی الله عنهما أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِیَّ صلی الله علیه وسلم یَقُولُ: «إِذَا سَمِعْتُمُ الْمُؤَذِّنَ، فَقُولُوا مِثْلَ مَا یَقُولُ ثُمَّ صَلُّوا عَلَیَّ، فَإِنَّهُ مَنْ صَلَّى عَلَیَّ صَلَاهً صَلَّى الله عَلَیْهِ بِهَا عَشْرًا، ثُمَّ سَلُوا اللهَ لِیَ الْوَسِیلَهَ، فَإِنَّهَا مَنْزِلَهٌ فِی الْجَنَّهِ، لَا تَنْبَغِی إِلَّا لِعَبْدٍ مِنْ عِبَادِ اللهِ، وَأَرْجُو أَنْ أَکُونَ أَنَا هُوَ، فَمَنْ …

اذان قبل از دخول وقت در هر یکی از نمازهای پنج‌گانه جایز نیست. سنت است که قبل از فجر به اندازه‌ای که روزه‌دار سحری نماید، اذان گفته شود تا کسی‌که برای قیام رفته است، برگردد و شخص خوابیده بیدار شود و کسی‌که تهجد می‌خواند، نمازش را با وتر پایان دهد، پس وقتی که فجر طلوع کرد، برای صبح اذان بگوید. …

اذان عبادتی است که در شبانه‌روز، پنج مرتبه تکرار می‌شود و همانند خود نماز در هر یک از اوقات نماز، نیت و انجام دادن آن به صورت مجزا لازم است. پخش اذان از طریق وسایل اعلام کننده مانند رادیو و تلویزیون و غیره دو حالت دارد اگر اذان به صورت مستقیم پخش شد، به آن جواب داده شود، چه اذان …

برای هر یکی از نمازهای پنج‌گانه هنگامی که وقت داخل شود، یک اذان گفته می‌شود، اما برای فجر و جمعه برای هرکدام دو اذان گفته می‌شود. سنت این است که اذان اول فجر در وقت سحر باشد و آن یک ششم آخر شب است، تقریبا یک ساعت قبل از وقت فجر است. وقت اذان اول برای جمعه تقریبا یک ساعت …

اگر دو مؤذن یا بیش‌تر وجود داشته باشد و هریک بخواهد که خودش اذان دهد، کسی‌که صوت زیبایی دارد، افضل است، بعد کسی‌که در دین و عقل افضل است، سپس کسی‌که اهل مسجد او را انتخاب نمایند. بعد از آن قرعه‌کشی می‌شود و وجود دو مؤذن در یک مسجد جایز است.

واجب است که اذان با ترتیب و پی در پی با یکی از صفاتی که بیان می‌شود، باشد: ویژگی اول – اذان بلال رضی الله عنه که در زمان پیامبر صلی الله علیه وسلم اذان می‌گفت، پانزده جمله بود: «۱٫ اللَّهُ أَکْبَرُ ۲٫ اللَّهُ أَکْبَرُ ۳٫ اللَّهُ أَکْبَرُ ۴٫ اللَّهُ أَکْبَرُ ۵٫ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ۶٫ أَشْهَدُ …

ترتیل و بالا بردن صدا در اذان سنت است و هنگام گفتن «حَیَّ عَلَى الصَّلَاهِ» به سمت راست و هنگام گفتن «حَیَّ عَلَى الْفَلَاحِ» به سمت چپ بچرخد، و سنت نیز همین است که اغلب این‌گونه گفته می‌شده است. بعضی اوقات نیز تقسیم نماید و هر جمله از دو جمله را بر هردو جهت بگوید. گرچه امروزه بلندگوها موجودند اما …

برای صحت اذان شروط ذیل لازم است: اینکه اذان به ترتیب و پی در پی باشد و بعد از دخول وقت اذان گفته شود و مؤذن مرد و مسلمان و امانتدار و عاقل و بالغ و عادل و تشخیص دهنده باشد. اذان و اقامه به زبان عربی، آن چنان‌که در سنت آمده است، گفته شود.

سنت است که یک شخص اذان و اقامه بگوید. مؤذن نسبت به برپایی اذان اختیاردارتر است و امام نسبت به برپایی اقامه اختیاردارتر می‌باشد. پس مؤذن جز با اشاره‌ی امام یا رؤیتش یا قیامش و امثال آن، اقامه نگوید. سنت است که هر جمله از جمله‌های اذان با یک نفس گفته شود، ولی «الله اکبر» هردو جمله با یک نفس …

عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «إِذَا نُودِیَ لِلصَّلاَهِ أَدْبَرَ الشَّیْطَانُ، وَلَهُ ضُرَاطٌ، حَتَّى لاَ یَسْمَعَ التَّأْذِینَ، فَإِذَا قَضَى النِّدَاءَ أَقْبَلَ، حَتَّى إِذَا ثُوِّبَ بِالصَّلاَهِ أَدْبَرَ، حَتَّى إِذَا قَضَى التَّثْوِیبَ أَقْبَلَ، حَتَّى یَخْطِرَ بَیْنَ المَرْءِ وَنَفْسِهِ، یَقُولُ: اذْکُرْ کَذَا، اذْکُرْ کَذَا، لِمَا لَمْ یَکُنْ یَذْکُرُ حَتَّى یَظَلَّ الرَّجُلُ لاَ یَدْرِی کَمْ صَلَّى».[۱] …