فقه

انواع معاملات از نگاه تحویل دادن به مشتری بر چهار نوع است: اول: معامله‌ی نقدی به این صورت که کتابی را مثلا به ده هزار تومان می‌خرد و همان‌جا پول را می‌دهد و کتاب را تحویل می‌گیرد، این جایز است. دوم: معامله‌ای که در آن کالا و پول بعد از مدتی تحویل داده می‌شود: مثل اینکه ماشینی با فلان مشخصات …

وقتی مشتری کالا را تحویل بگیرد و از آن استفاده کند، حق ندارد آن را به فروشنده برگرداند، مگر آن که کالا معیوب باشد. و برای فروشنده جایز نیست که شرط کند که جنس فروخته شده پس گرفته و تعویض نمی‌شود؛ زیرادر این شرط، مشتری از داشتن حق اختیار در کالا و جنس معیوب و معامله‌ای که فریب خورده (ضرر …

داشتن حق اختیار بر چند نوع می‌باشد که مشهورترین آن‌ها به شرح ذیل است: ۱ – خیار مجلس: داشتن حق اختیار برای دو طرف معامله‌ی خرید و فروش، صلح، و اجاره و… که به هدف دست‌یابی به مالی صورت می‌گیرد، ثابت است و حق دو طرف معامله می‌باشد. و مدتِ داشتنِ اختیار، از زمان شروع معامله تا جدا شدن دو …

حکمت مشروعیت داشتن اختیار در معامله داشتن حق اختیار در معامله از محاسن اسلام است؛ زیرابسی اوقات افراد بدون دقت، فکر و تصمیم‌گیری درست در قیمت، معامله می‌کند، در نتیجه هردو طرف معامله یا یکی‌شان پشیمان می‌شوند. به همین دلیل اسلام به دو طرف معامله فرصتی داده است که حق اختیار نامیده می‌شود و دو طرف معامله چنین حقی دارند …

قمار دو مفسده‌ی بزرگ در پی دارد: اول: مال مردم را به ناحق می‌خورند به این صورت که یک نفر، یک‌‌باره به ناحق مال زیادی از دست می‌دهد و دیگری بدون زحمت مال زیادی به دست می‌آورد؛ زیرا شرط‌بندی و قمار است. دوم: بین دو طرف قمار کینه‌توزی و درگیری پدید می‌آید و موجب دوری از ذکر الله و واجبات …

معامله غرر و قمار از معاملات خطرناک، تخریب کننده و حرامی است که سازمان‌های تجاری بزرگی را ورشکست نموده است و بدون تلاش و کار، موجب ثروتمند شدن افرادی و فقیر شدن کسان دیگر شده است، در نتیجه درگیری‌ها، دشمنی‌ها‌‌، کینه‌ها و… را درپی داشته و همه‌ی این‌ها معاملات شیطانی است که یهودیان و طرف‌داران‌شان را فریب داده است. الله …

غرر این است که از شخص واقعیت باطنی کالا و… را پوشیده باشند، به این صورت که عیب در ظاهر مشخص نباشد، یا مجهول باشد یا خریدار از درک و دریافت عیب کالا ناتوان باشد یا برایش اصلا مقدور نباشد که عیب آن را پیدا کند.

۱- خرید و فروش عضوی از بدن انسان قبل از مرگ یا بعد از مرگش جایز نیست، اما اگر کسی در حالت اضطرار (مجبوریِ شَدید) به عضوی از بدن میتی نیاز پیدا کرد و جز با پرداخت هزینه برایش فراهم نشد، برای دفع ضرر جایز است. اما پول گرفتن در برابر فروش اعضای بدن حرام است. اگر فردی عضوی از …

معامله‌ی خرمای چیده شده با خرمای روی نخل، به دلیل وجود ربا و فریب در این معامله، جایز نیست، به جز معامله عَریّه در حالت نیاز که جایز است، به این صورت که خرمای روی نخل را بچینند و با خرمای سال گذشته به شرط این‌که بیش‌تر از پنج وسق نباشد و در همان مجلس تحویل بگیرند و عوض کنند. …

مزابنه این است که خرمای روی درخت را با خرمای چیده شده به صورت وزنی معامله کنند، این معامله نیز مثل محاقله جایز نیست. انس بن مالک رضی الله عنه روایت می‌کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم از معاملاتِ: محاقله (فروش گندم در خوشه) و مخاضره (فروش میوه نارس) و ملامسه (فروش با دست زدن به کالا) و …

محاقله این است که گندم را در خوشه با گندم معامله کنند، این معامله جایز نیست؛ زیرادو ایراد دارد؛ ۱- جهالت در وزن و کیفیت. ۲- ربا؛ زیرا در این معامله هرگز وزن دقیقی مشخص نیست.

واجب است که به عهد و پیمان در معاملات شرعی عمل کنند. اما در مورد معاملات حرام، فرقی نمی‌کند که ربوی، تجاری، عقد نکاح و… باشد، عقدها و معاملات حرامی که در اصل فاسد باشند یا با اسباب و علت‌هایی فاسد شوند، واجب است که فسخ گردند. ۱- الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَوۡفُواْ بِٱلۡعُقُودِ﴾ [المائده: ۱]: «ای کسانی …

معامله قسطی یکی از صورت‌های معامله‌ی نسیه و جایز است. در معامله نسیه تمام هزینه کالا را در یک مدت مشخص مثلا شش ماه بعد پرداخت می‌کنند. اما در معامله قسطی هزینه را در قسط‌های متعدد پرداخت می‌کنند. مهم‌ترین احکام قسطی به شرح ذیل است: ۱- جایز است که بانک یا صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری و قرض الحسنه، ماشین، زمین و…. بخرد …

معامله به صورت نسیه بر دو قسم است: اول: کالا را نقدا تحویل می‌گیرد و پول را بعد از مدتی پرداخت می‌کند. این معامله را نسیه یا قسطی می‌گویند. دوم: اول پول را پرداخت می‌کنند و بعد از مدتی کالا را تحویل می‌گیرند که به این بیع سلم می‌گویند. هر دو معامله‌ی فوق جایز است.

زمین‌های منا، عرفات و مزدلفه، مثل مساجد برای عموم مسلمین شعایر الهی هستند که خرید، فروش و اجاره آن‌ها جایز نیست. هرکس این کار را بکند، نافرمان، گناهکار و ظالم است و اجاره و درآمد حاصل از این راه حرام می‌‌باشد. اما اگر به نیازمندی بدهد گناهی بر فرد نیست. و حاکم مسلمان می‌تواند برای مصلحت مسلمین در این اماکن …

هر مؤلف، مبتکر و مخترعی حقی در برابر کار، ابتکار و اختراع خود دارد که هیچ‌کس حق ندارد بدون اجازه‌ در تألیف، ابتکار و اختراعش دست‌برد بزند؛ زیرامال فرد مسلمان برای هیچ‌کس حلال نیست مگر با رضایتش و این حق فرد است که در طول زندگی‌اش مال خودش می‌باشد و بعد از مرگ فرد، به ورثه‌اش می‌رسد، البته باید تألیف، …

خرید و فروش آب‌میوه‌‌هایی که از آن‌ها شراب درست می‌کنند، جایز نیست و فروش اسلحه در هنگام فتنه، معامله حیوان زنده با مرده و فروختن غذاهای تاریخ‌گذشته و فاسد و نیز خرید و فروش انواع شراب (چیزهای نشه‌آور)، مواد مخدر و دیگر محرمات به دلیل فساد و ضرری که در پی دارد، جایز نیست.

بیمه تجاری، قراردادی است که هر سال مردم مبلغ تعیین شده‌ای را به شرکت‌های بیمه پرداخت می‌کنند تا در هنگام وقوع خطر یا خسارت و…. شرکت بیمه خسارت احتمالی وارد بر فرد را پرداخت ‌نماید. این بیمه‌ها به دلیل فریب، جهالت و…. حرام هستند و از انواع قمار و به ناحق مال مردم را خوردن به شمار می‌رود…. فرقی ندارد …

خرید و فروش تمام مجله‌ها و روزنامه‌هایی که عقاید باطل و انحرافی را پخش می‌کنند. مانند: مبارزه و مخالفت با دین اسلام و دین‌داران. مجله‌ها و روزنامه‌هایی که عکس‌ها و مطالب مبتذل پخش می‌کنند که منجر به بی‌حیایی‌ها و گناهان و فحشا می‌گردد و نیز نوارهای ویدیویی، کاست‌ها، سی‌دی‌ها و … که ترانه و موسیقی با صدا و تصویر زنان …

۱- اگر فردی منزلی را بفروشد، زمینِ طبقه بالا و طبقه‌ی پایین آن را دربرمی‌گیرد. اما اگر زمینی را بفروشد، همه چیز آن زمین را فروخته است، به شرط این‌که چیزی از آن استثنا نکرده باشند. ۲- اگر فردی زمینی را به متراژ صد متر فروخت، اما بعدا مشخص شد که کم‌تر یا بیش‌تر است، معامله درست می‌باشد و اگر …

برای مسلمانان فروختن چیزهای مصرفی کم ارزش مانند آبِ خوردن، علف کم برای مصرف حیوان، و آتش (یا کبریت) همسایه برای روشن نمودن آتش دیگ و .. جایز نیست. و کسی حق ندارد آب باران و آب چشمه‌ها را تصرف کند و بفروشد، مگر اینکه از این آب‌ها در مشک یا ظرفی یا حوض و برکه‌ای ذخیره نماید و…. در …

در اسلام هر چیزی که خیر، برکت و منفعت داشته باشد، مباح است. و برخی از انواع معاملات و کارها را نیز به دلیل اینکه در آن‌ها جهالت، فریب، ضرر برای بازاری‌ها دارد موجب کینه‌توزی می‌شود یا در آن‌ها خیانت و دروغ وجود دارد یا برای بدن، عقل و…. ضرر دارد که موجب دشمنی، جدال، درگیری و انواع ضررها می‌شود، …

اگر فردی زمین یا کالایی را که با کسی دیگر شریک بود، فروخت، معامله‌اش در سهمیه‌ی خودش درست است و اگر شریکش اجازه‌ی فروش سهم خود را بدهد، فروش تمام آن کالا درست است و اگر وضعیت نامشخص باشد، مشتری اختیار دارد که بخرد یا فسخ کند.

قرارداد حفاظت و نگهبانی به این صورت است که مؤسسه، شرکت یا فردی با طرف مقابل قرارداد می‌بندد که از ماشین‌آلات یا ابزارآلات پروژه‌ی ساختمانی یا جاده‌سازی یا…. نگهبانی دهد یا در صورت نیاز تعمیر کند، به صورت دوره‌ای یا مقطعی در مدت مشخص با هزینه‌ی مشخص قرارداد می‌بندند. این نوع قراردادها جایز است؛ فرقی نمی‌کند که صرفا برای نگهبانی …

مناقصه بر عکس مزایده است، در مزایده کالا به صورت رقابتی با قیمت بیش‌تر به فروش می‌رسد. اما در مناقصه هرکس کار یا پروژه‌اى را به کمترین قیمت انجام دهد یا کالایی به کمترین قیمت وارد کند، به او واگذار می‌‌شود. به این ترتیب مناقصه به این صورت است که مناقصه‌گذارنده -فرقی نمی‌کند که فرد، شرکت یا حکومت باشد- هزینه …

۱- بیع تولیه: این است که فروشنده می‌‌گوید این کالا را با قیمتی که خریدم در اختیار تو قرار می‌‌دهم. ۲- بیع مرابحه (فروش با سود): این است که فروشنده کالا را معرفی و قیمتش را تعیین می‌کند و سپس می‌‌گوید این کالا را با سود مثلا پنج هزار تومان می‌‌فروشم. ۳- بیع مواضعه (فروش با ضرر): این است که …

برای فرد مسلمان جایز است که با سه شرط نزد کافری کار کند: اول: خود کار حلال باشد. مانند بنایی، کشاورزی، رانندگی و…. که با کرامت فرد مسلمان منافات نداشته باشد. دوم: کاری نباشد که ضررش به مسلمانان برسد. مانند: خیانت یا تجسس و…. سوم: در کاری که می‌کند ذلت و خواری برای فرد مسلمان نباشد مانند آماده و تقدیم …

کار کردن، مشروع و عبادت الله تعالی به شمار می‌‌رود و فرد مؤمن با ایمانش پاک است، بنابراین شایسته مؤمن نیست که در اماکن، شرکت‌‌ها و شغل‌‌هایی کار کند که پلید و حرام هستند. مانند: کار در بانک‌‌های ربوی یا شرکت‌‌هایی که حرام هستند و اماکن موسیقی، رقص، عکاسی، کارخانه‌‌ی تولید شراب، نوشیدن و خرید و فروش شراب، روسپی خانه‌‌ها‌‌، …

۱-‌‌ معامله زراعی، صنعتی، تجاری، ساخت و ساز و…. با کفار جایز است، به شرط این‌که با امور شرعی منافات نداشته باشد. منظور این است که معامله، ربوی یا خیانت و فریب و یا حرام نباشد. ۲- در چیزهایی که از نظر شرعی مباح است، خرید و فروش با هر فرد مسلمان و کافر جایز است. عبدالرحمن بن ابوبکر رضی …

شرط جزائی که بین مردم در معاملات رایج است، شرطی صحیح و معتبر است که باید به آن عمل کنند. این شرط برای اتمام عقد بیع در وقتش جایز است و با این شرط از حرج و مرج و بازیچه قرار دادن حقوق بندگان پیشگیری می‌‌شود. البته اگر عذر شرعی وجود داشته باشد، وجوب این شرط ساقط می‌‌گردد. اما اگر …

إقاله به فسخ معامله می‌‌گویند که هریک از فروشنده و مشتری می‌‌تواند پشیمان شود و از فروش یا خرید کالا رجوع کند. فسخ معامله رسمی است که هریک از فروشنده و خریدار می‌‌تواند پشیمان شود و در حق فسخ کننده سنت، و در حق قبول کننده‌‌ی فسخ مباح است. هرگاه یکی از دو طرف معامله پشیمان شد یا نیازی که …

منظور از فریب در معامله این است که عیب کالا را بپوشاند و به مشتری دروغ بگوید. فریب در همه چیز و با هرکس که می‌خواهد باشد و در تمام انواع معاملات حرام است. آری، فریب و دروغ در تمام معاملات و حتی تمام امور اعم از کارهای دستی، صنعتی، عقود، خرید و فروش‌‌ها و .. حرام است؛ زیرادر این …

منظور از بیع عُربون این است که خریدار چیزی را بخرد و قسمتی از قیمت آن را به فروشنده بدهد که اگر معامله تمام شد و تنفیذ گردید، آن مبلغ از هزینه کل آن محسوب گردد اما اگر معامله صورت نگرفت، فروشنده آن مبلغ را که گرفته است برای خودش نگه دارد، این معامله اگر مقید به قید منتظر ماندن …

تورق[۱] این است که فردی کالایی نسیه بخرد و به فردی دیگر به نقد با قیمت کم‌تر از آنچه خریده بفروشد. وقتی فردی نیاز به پول نقد داشته باشد و کسی هم نباشد که به او قرض بدهد، برایش جایز است که کالایی نسیه بخرد و آن را به فرد دیگری بفروشد تا از پول نقد آن استفاده نماید. [۱]. …

احتکار این است که کالای مورد نیاز مردم را بخرند و ذخیره کنند تا در بازار کم‌‌یاب شود و قیمت را بالا ببرند. احتکار حرام است؛ زیرادر احتکار حرص، طمع و سخت‌‌گیری بر مردم است و هرکس احتکار کند گناهکار می‌‌شود. معمر بن عبدالله رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت می‌کند که فرمود: «کسی جز …

اصل بر این است که میزان سود تاجران محدودیت خاصی ندارد؛ زیراسود در تجارت، تابع تقاضا و عرضه‌‌، فراوانی و کمی کالا در بازار می‌‌باشد، البته شایسته است که تاجر در خرید و فروش، گذشت داشته باشد، احتکار نکند و قیمت کالاهای پر مصرف و مورد نیاز مردم را گران ننماید. هرگاه مصلحت عموم مردم ایجاب کند، وظیفه‌‌ی حاکم مسلمان …

منظور از قیمت‌گذاری این است که حکومت برای کالاها قیمت مشخصی تعیین ‌‌کند تا به مالک ظلم نشود و حق مشتری نیز ضایع نگردد. قیمت‌گذاری دو حالت دارد: اول: اگر در قیمت‌گذاری به مردم ستم شود یا به ناحق آن‌ها را به چیزی که راضی نیستند، مجبور کنند یا مردم را از چیزی که الله مباح قرار داده باز دارند، …

صداقت و راستگویی در معامله موجب برکت، و دروغ در معامله سبب نابودی برکت آن می‌شود و قسم خوردن زیاد، گرچه ممکن است موجب فروش کالا شود اما خیر و برکت آن را نابود خواهد کرد و رسول الله صلی الله علیه وسلم از آن منع کرده است. رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: (از زیاد سوگند خوردن در …

شایسته است که اموال مشتبه را در دورترین حد از منفعت بدنی مصرف کنند. به این ترتیب که آنچه مصرف شکم می‌‌شود، نزدیک‌‌ترین مخارج بدنی است و سپس آنچه برای استفاده ظاهری مثل لباس مصرف می‌‌کنند و بعد از این مخارجی است که برای سواری مثل اسب، ماشین و مانند این‌ها استفاده می‌‌شود. سپس مخارج آذوقه حیوانات و سوخت مصرفی …

هر معامله‌‌ای که مشروط به شرطی باشد که حرامی را حلال نگرداند یا حلالی را حرام نگرداند، درست است. مثل اینکه فروشنده شرط کند که پس از فروشِ منزل، یک ماه در آن سکونت کند. یا مشتری شرط کند که چوبی را که خریداری کرده است، فروشنده، آن را تا منزل برساند یا چوب را برای سوزاندن تکه تکه و …

مردم در معاملات بر سه دسته هستند: برخی از مردم با عدالت، خرید و فروش می‌‌کنند … برخی با ظلم و ستم، داد و ستد دارند… برخی هم هستند که با احسان داد و ستد می‌‌کنند. کسی‌که با عدالت خرید و فروش می‌‌کند، کالا را می‌‌فروشد و پول آن را به عدالت می‌‌گیرد، نه ظلم می‌کند و نه اجازه می‌دهد …

کالا را به دو صورت تحویل می‌‌گیرند: ۱- حسی: منظور از تحویل گرفتن حسی این است که کالا یا مال مورد معامله را از فروشنده تحویل می‌‌گیرد. اگر از چیزهای باشد که با کیل خرید و فروش می‌‌شود یا وزن می‌‌کنند یا نقل می‌‌کنند و به اختیار خریدار قرار می‌‌دهند، پس از کیل، وزن و انتقال تا در اختیار مشتری …

شایسته است که فرد مسلمان در معاملات خود آسان‌گیر و با گذشت باشد تا رحمت الهی شامل حال او گردد. جابر بن عبدالله رضی الله عنهما روایت می‌کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: (الله به آن مردی رحم کند که وقتی می‌فروشد یا می‌خرد یا قرض خود را پرداخت می‌کند، با گذشت و آسان گیر است).[۱] [۱]. …

معامله با یکی از دو حالت ذیل منعقد می‌‌شود: اول: زبانی؛ به این صورت که فروشنده بگوید: این کالا را به تو فروختم یا این کالا در ملکیت و اختیار شماست و…. و مشتری بگوید: خریدم یا قبول کردم یا هر اصطلاح رایج دیگر…. دوم: عملی: به این صورت که پول را تحویل دهد و کالا را بگیرد. مثل اینکه …

شرایط صحت خرید و فروش هفت تا است: اول: رضایت فروشنده و مشتری؛ به جز در مواردی که (بر حسب نیاز و مصلحت) فردی را مجبور کنند. دوم: هردو طرف معامله شرایط خرید و فروش را داشته باشند، به این صورت که هردو آزاد، مکلف و در تصرف و مالکیت عاقل باشند. سوم: کالای مورد معامله، از چیزهای مباح مطلق …