سیره صحابه

در شعبان سال ۳ هجری رسول الله ص با حَفْصَه دختر عمر بن الخطاب ب ازدواج کرد؛ همسر قبلی حفصه خُنَیْس بن حُذَافهس بود که وفات یافته بود.

در ربیع الأول سال سوم هجری عثمان بن عفانس بعد از وفات رقیّه با ام کلثوم دختر دیگر رسول الله ص ازدواج کرد، آن‌ها صاحب فرزندی نشدند.

در جمادی الآخر سال ۳ هجری رسول الله ص سریه‌ای را به فرماندهی زید بن حارثهس فرستادند که هدف به چنگ آوردن قافله قریش بود. مسلمانان در این سَرِیّه موفق شدند وبه غنیمت دست یافتند.

در محرم سال سوم هجری غزوه‌ی ذی اَمْر که به غزوه‌ی غَطَفان نیز معروف است رخ داد. رسول الله ص با ۴۵۰ شخص با آنان رویا روی شدند.

در محرم سال ۳ هجری غزوه‌ی بنی سُلَیْم رخ داد، که به قَرْقَرْه الکُدْر نیز معروف است. بنى سُلَیْم از قبیله غَطَفان نیروى خود را براى جنگ علیه مدینه آماده کرده بودند و رسول الله ص به همراه ۲۰۰ تن برای مقابله با آنان خارج شدند.

در ۱۰ ذی الحجه سال ۲ هجری عثمان بن مَظْعُونس از دنیا رفت، ورسول الله ص بر او نماز خواند و در بقیع دفن شد. او اولین مهاجری است که در بقیع دفن شده است.

در ۱۰ ذی الحجه سال دوم هجری عید قربان فرا رسید و این اولین عید قربانی بود که مسلمانان آن را می‌دیدند. رسول الله ص دو گوسفند را که هر دو سیاه سفید و شاخدار بودند را قربانی نمودند.

در شوال سال دوم هجری غزوه‌ی بنی قَیْنُقاع به وقوع پیوست. و رسول الله ص یهود بنی قَیْنُقاع را محاصره کردند. آن‌ها نیز تسلیم شدند، و رسول الله ص آنان را از مدینه اخراج کردند. یهودیان مدینه سه قبیله بودند: بنی قَیْنُقاع، بنی قُرَیْظَه و بنی نَضیر

در سال دوم هجری علی بن أبی طالبس با فاطمه دختر پیامبر ص ازدواج کرد، که از پاک‌ترین و شریف‌ترین ازدواج‌ها به حساب می‌آید. علی بن أبی طالب از فاطمه صاحب فرزندانی به نام‌های: حسن، حسین، محسن، ام کلثوم، و زینب رضی الله عنهم شد.

رقیه دختر پیامبر ص پس از غزوه‌ی بدر کبری از دنیا رفت. همسرش عثمان بن عفانس بود، و از او پسری به نام عبد الله داشت که در کودکی از دنیا رفت. اول شوال سال دوم هجری، اولین عید فطر در اسلام بود.

در رمضان سال دوم هجری، غزوه‌ی بدر کبری رخ داد که در این روز -که روز فرقان نیز گفته می‌شود- حق از باطل جدا گشت. الله عزوجل، نام غزوه‌ی بدر کبری را در قرآن جاودانه نموده وویژگیهایی به آن اختصاص داده است که غزوه‌های دیگر ندارند، و کسانی از صحابه که در آن حضور داشتند بهترین صحابه هستند. در غزوه‌ی …

در شعبان سال دوم هجری، روزه‌ی رمضان واجب گردید. رسول الله ص ۹ رمضان را روزه گرفتند. زیرا ایشان در ابتدای سال ۱۱ هجری وفات یافتند. همچنین در شعبان سال دوم هجری زکات فطر واجب گردید، وتا آن زمان هنوز زکات اموال واجب نشده بود.

در نیمه‌ی رجب سال دوم هجری، با نزول وحی قبله از بیت المقدس به کعبه مشرفه تغییر یافت.

رسول الله ص عبد الله بن جَحْشس را در سریه‌ای به منطقه‌ی نخله، که هدف قافله قریش بود، فرستادند و موفق شدند. در این سریه عمرو بن الحَضْرَمِی کشته شد. او اولین کافری بود که در اسلام کشته می‌شد. و عثمان بن عبد الله و الحَکَم بن کَیْسَان نیز اسیر شدند، و مسلمانان، هر چه در قافله بود را به …

تنها چند شب پس از غزوه‌ی عُشَیره، رسول الله ص برای شرکت در غزوه‌ی دیگری بنام سَفَوان خارج گردیدند، که این غزوه، غزوه‌ی بدر الأولی نیز نامیده می‌شود.

۱۶ ماه پس از هجرت در ماه جمادی الآخر، سومین غزوه‌ی رسول الله ص به نام غزوه‌ی عُشَیره اتفاق افتاد.

پس از گذشت ۱۳ ماه از هجرت رسول الله ص در غزوه دیگری به نام بَوَاط که هدف آن نیز قافله قریش بود، خارج شدند.

۱۲ ماه پس از هجرت، در ماه صفر، رسول الله ص در اولین غزوه شان که غزوه‌ی الأبواء بود خارج شدند، که به نام غزوه‌ی وَدّان نیز نامگذاری شده است، و هدف، قافله‌ی قریش بود.

سپس رسول الله ص سعد بن أبی وقاصس را به سریه‌ای فرستادند تا قافله‌ای دیگر از قریش را به چنگ آورد، ولی قافله فرار کرد. اولین مسلمانی که بعد از هجرت در مدینه وفات یافت، پیرمردی سالخورده به نام کلثوم بن الهِدْمس بود.

سپس رسول الله ص پسر عمویشان عُبَیْده بن حارث بن عبد المطلب را به سَریه‌ای فرستادند، که هدف آن نیز قافله‌ی قریش بود. و مبارزه‌ای که بینشان رخ داد تنها پرتاب نیزه بود.

اولین سَرِیّه‌ای که رسول الله ص فرستادند، به فرماندهی حمزه بن عبد المطلبس بود، و هدف از ارسال آن بستن راه یکی از قافله‌های قریش بود. سَرِیّه به لشکری گفته می‌شود که رسول الله ص در آن شرکت نکرده باشد

وقتی رسول الله ص در مدینه مستقر شدند اجازه‌ی جهاد داده شد. الله عزوجل این آیه را نازل فرمود: ﴿أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَٰتَلُونَ بِأَنَّهُمۡ ظُلِمُواْۚ …﴾[الحج: ۳۹] یعنی: اجازۀ جهاد به کسانی که از طرف کفار، به آن‌ها حمله می‌شود، داده شد. زیرا نسبت به آن‌ها ظلم شده است. غزوه به گروهی می‌گویند که برای جنگ خارج می‌شود و رسول الله …

وقتی نمازهای پنجگانه در اسراء ومعراج فرض گردید، هر نماز دو رکعت بود مگر مغرب که ۳ رکعتی بود. (روایت بخاری) بعد از آن وحی نازل شد که دو رکعت به نمازهای ظهر، عصر، و عشا اضافه شود و هرکدام ۴ رکعتی شدند. و این حکم ثابت ماند. بنی سلمه خواستند که محل سکونتشان را رها کنند. زیرا در اطراف …

وقتی مهاجرین به مدینه آمدند آب آنجا را نپسندیدند. و مردی از بنی غِفار چاهی به نام رُومَه داشت. این شخص، آب هر سطل را در مقابل یک مُدّ غذا می‌فروخت، رسول الله ص فرمودند: “چه کسی چاه رومه را می‌خرد، که در مقابل آن، چاهی بهتر در بهشت داشته باشد”. (روایت ترمذی، وسند آن حسن می‌باشد) عثمان بن عفانس …

عبد الله بن سلام یهودیس در سال اول هجرت مسلمان شد. او از علمای یهود به شمار می‌رفت، و اسلام او حجتی بر یهود بود.

اذان در سال اول هجرت مشروع گردید و همه‌ی روایاتی که می‌گوید اذان قبل از هجرت در مکه یا در اسراء ومعراج مشروع گردیده است، ثابت نیست.

رسول الله ص نام یثرب را به: طَابَه، مدینه و طَیْبَه تغییر دادند. رسول الله ص فرمود: “همانا الله عزوجل مدینه را طابه نام نهاد”. (روایت مسلم) همچنین رسول الله ص فرمودند: “به من دستور داده شده به روستایی (بروم) که بر روستاهای دیگر غالب می‌شود، به آن یثرب می‌گویند، و آن مدینه است …”. (متفق علیه) جابر بن سَمُرَهس …

وبا در مدینه‌ی منوره بسیار شایع بود، و اصحاب رسول الله ص نیز به آن دچار شدند، ولی به امر الله عزوجل، رسول الله ص مبتلا نشدند، و الله عزوجل آن را از رسولش دور گرداند. وقتی رسول الله ص سختی و بیماری یاران خود را دیدند به درگاه الله عزوجل دعا کردند که وبا از مدینه ریشه کن شود. …

رسول الله ص جامعه‌ی مدینه را بر سه پایه بنا نهادند: بنای مسجد نبوی. برادری میان مهاجرین وانصار. و نوشتن صحیفه.

شتر پیامبر ص به امر الله در محل مسجد نبوی زانو زد، و در این مکان مسجد نبوی ساخته شد. رسول الله ص تا زمان ساخته شدن خانه‌هایشان، نزد ابو ایوب انصاریس ماندند، و بدین ترتیب ابو ایوب با نزول پیامبر ص نزد او، بزرگترین شرف را کسب نمود.

براءس نیز می‌گوید: اهل مدینه را به اندازه‌ی هنگام ورود رسول الله ص به مدینه، خوشحال ندیدم، حتی کنیزان می‌گفتند: رسول الله ص آمد. او همچنین می‌گوید می‌گوید: مردان و زنان بر بالای خانه‌ها رفته بودند، وکودکان وخدمتکاران در کوچه پس کوچه‌ها با صدای بلند می‌گفتند: ای محمد ای رسول الله. (روایت مسلم) انسس می‌گوید: “روزی که رسول الله ص …

سپس رسول الله ص سوار بر شترشان شدند، و از دیار بنی سالم بن عوف به سوی مدینه حرکت کردند. افسار شترشان را رها نمودند تا اینکه در فضایی آکنده از خوشحالی و سرور به مدینه وارد شدند. روزی تاریخی و فراموش نشدنی بود. خانه‌ها و کوچه‌ها با صدای الله اکبر و الحمد لله به لرزه در می‌آمد. انسس می‌گوید: …

رسول الله ص به دیار بنی سالم بن عوف رسیدند، در درّه‌ای به نام رانُوناء نماز جمعه را بر پا نمودند، واین اولین جمعه‌ای بود که در اسلام خوانده شد.

رسول الله ص و همراهانشان در حفظ ورعایت الله، در روز دوشنبه ۱۲ ربیع الأول سال ۱۴ بعثت که سال اول هجرت بود، به منطقه‌ی قبا رسیدند. وقتی ایشان ج و همراهانشان به قبا رسیدند، انصار به استقبالشان آمده بودند. رسول الله ص ۱۴ شب را در قُبا ماندند، و در این مدت مسجد قُبا را بنا نهادند. در روز …

از جمله اتفاقاتی که در مسیر هجرت رسول الله ص افتاد، ولی با اسنادی صحیح به ثبوت نرسیده، فرموده‌ی ایشان به سُراقه است که فرمودند: “چه حالی خواهی داشت وقتی که دستبند کسرا را می‌پوشی”. کسری پادشاه ایران است، که رسول الله ص وعده پوشیدن دستبند او را به سراقه داد، و در زمان خلافت عمرس، وقتی غنایم ایران به …

در مسیر مدینه اتفاقاتی افتاد، که از جمله‌ی این اتفاقات: تعقیب نمودن رسول الله ص و همراهانش از طرف سُرًاقَه بن مالک. اسلام آوردن چوپان: ایشان در مسیر هجرت به چوپانی برخوردند، در خواست شیر کردند، اما آن چوپان گفت هیچکدام از گوسفندان شیر ندارند، رسول الله ص دستش را بر پستان‌های گوسفند کشیدند، وشیر جاری شد، به سبب این …

در این زمان عامِر بن فُهَیْرَه، برده‌ی ابو بکر صدیق نیز با آنان همراه شد تا خدمت آن‌ها باشد. راهنمای آنان به سوی مدینه، عبد الله بن أُرَیْقِط بود که مشرک بود. پس رسول الله ص، و ابو بکر صدیقس وعامر بن فُهَیْرَه و عبد الله بن أُرَیْقِط همسفر هجرت بودند.

کفار همه جا را به دنبال رسول الله ص گشتند اما او را نیافتند. گروهی از آنان به طرف غار ثور رفتند و بر در غار ایستادند. اگر یکی از آنان به داخل غار نگاه می‌کرد رسول الله ص و ابو بکرس را می‌دید اما آن‌ها بدون نگاه کردن به داخل غار، برگشتند واینگونه الله عزوجل رسولش را حفظ نمود. …

کفار قریش در دار الندوه جمع شده، و برای قتل رسول الله ص به توافق رسیدند وجایزه آن را ۱۰۰ شتر تعیین کردند. الله متعال پیامبرش ج را با آگاه ساختن ایشان از کید و مکر قریشیان، حفظ نمود، این آیات نیز در این زمینه بر نبی اکرم ج نازل شد: ﴿وَإِذۡ یَمۡکُرُ بِکَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لِیُثۡبِتُوکَ أَوۡ یَقۡتُلُوکَ أَوۡ …

اجازه‌ی هجرت رسول الله ص از طرف الله عزوجل با این آیه داده شد: ﴿وَقُل رَّبِّ أَدۡخِلۡنِی مُدۡخَلَ صِدۡقٖ وَأَخۡرِجۡنِی مُخۡرَجَ صِدۡقٖ وَٱجۡعَل لِّی مِن لَّدُنکَ سُلۡطَٰنٗا نَّصِیرٗا٨٠﴾[الإسراء: ۸۰]، الله متعال ابو بکر صدیقس را به عنوان همراه رسول الله ص تعیین کردند. رسول الله ص ابو بکر صدیق را از اجازه هجرت به همراهی او، با خبر نمود، ابو …

دو ماه از بیعت عقبه‌ی دوم نگذشته بود که در مکه جز رسول الله ص وابو بکرس و خانواده‌اش و کسانی که توانایی هجرت نداشتند، کس دیگری باقی نمانده بود. رسول الله ص اطمینان یافتند که از یارانشان کسی باقی نمانده است و همه هجرت کرده‌اند مگر کسانی که زندانی یا بیمارند، و یا توان خروج را ندارند. ابو بکر …

عمر بن الخطابس نیز شبانه و به صورت مخفیانه به همراه عَیّاش بن أبی رَبیعه وهِشام بن العاص هجرت کرد. (بر اساس روایت ابن اسحاق در سیرت با سندی صحیح). اما داستان هجرت آشکار عمر بن الخطابس، واین گفته‌ی او که: “هر کس می‌خواهد مادرش به عزایش بنشیند وفرزندانش یتیم شوند …”، این روایتی ضعیف بوده وثابت نشده است. (ابن …

بَرَاء بن عازِبس می‌گوید: اولین کسانی که از یاران رسول الله ص نزد ما آمدند مُصْعَب بن عُمَیْر وابن أم مَکْتوم بودند، سپس عَمّار، بلال و سعد آمدند. (روایت بخاری) هجرت صحابه آسان نبود. قریش برای ممانعت از هجرت صحابه، هر کاری را انجام می‌داد. ابو سَلَمَه بن عبد الأَسَد – برادر شیری رسول الله ص -، عامر بن رَبیعه …

رسول الله ص به یارانشان دستور داد که به مدینه هجرت کنند وبه برادران انصارشان بپیوندند. رسول الله ص فرمودند: “به من دستور داده شده که (به سوی) شهری (هجرت کنم) که بر شهرهای دیگر مسلط می‌شود. به آن یثرب می‌گویند وآن، مدینه است. مردم (بد) را از خود پاک و جدا می‌سازد، همانگوه که کوره، ناپاکی آهن را پاک …

بندهای این بیعت عبارت بودند از: سمع وطاعت از پیامبر ص در سختی و آسانی. حمایت و یاری ایشان به هنگام آمدن به مدینه. بیعت کنندگان به پیامبر ص گفتند: اگر ما به این بیعت وفا نمودیم چه چیزی برای ما خواهد بود؟ فرمودند: بهشت. بنابراین همگیشان موافقت نمودند. از اشتباهات ابن اسحاق در سیرت این است که می‌گوید رسول …