«وَ عُلَمَاءُ السَّلَفِ مِنَ السَّابِقینَ و مَنْ بَعْدَهُمْ مِنّ التَّابِعِینَ – أهلِ الْخَیْرِ وَ الأَثَرِ، وَ أَهْلِ الْفِقْهِ وَ النَّظَرِ – لَا یُذْکَرونَ إلّا بِالجَمیْل، وَ مَنْ ذَکَرَهُمْ بِسُوءٍ، فَهُوَ عَلَی غَیْرِ السَّبیل». دانشمندان و علمای سلف از پیشینیان و نیز کسانی که پس از ایشان آمده از ادامه دهندگان راه آنان که دارای خیر و آثار نیک و اهل …

۷- یکى از خصوصیات امام بخارى رحمه الله تعالى نرفتن به دربار حکام و شاهان بوده است، اگر چه به این خاطر مورد بى مهرى قرار گرفته و حتى مورد آزار و اذیت نیز قرار گرفته است. ۸- ترک شبهات و موارد مشکوک از جمله صفات آشکار امام بخارى رحمه الله تعالى است زیرا او از میان صدها هزار حدیث …

۳- امام براى کسب علم و فضیلت علاوه بر مسافرتهاى طاقت فرسا، رنجهاى بسیارى را تحمل کرد پس باید دانست که: نابرده رنج گنج میسر نمى شود مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد. ۴- دقت و هوشیارى از صفات بارز امام بخارى رحمه الله تعالى بوده است، به طورى که دقت ظریف و دور نگرى و توجه دقیق …

۱- امام بخارى رحمه الله تعالى در دوران کودکى پدرش را از دست داد و یتیم شد، گویا ارتباط عمیقى بین زندگانى او و پیغمبر اسلام حضرت محمد صلى الله علیه و سلم برقرار بوده است. این نکته این پیام را در پى دارد، که در میان یتیمان و طبقات نیازمند جامعه، استعدادهاى بسیار بزرگى وجود دارد که مسئولین امور …

قاعده ی سوم: تردیدی نیست آنچه در قرائن مخصوص احادیث رسول الله  صلی الله علیه و سلم اعتبار دارد، همان شرایطی است که اهل حدیث ذکر کرده اند؛ چرا که آنان متخصص و شایسته  این مهم هستند. اما دیدگاه متکلمان و پیروان آنها در این مورد صحیح نیست چراکه شناخت آنها نسبت به حدیث در پایین ترین مرتبه آن است. …

قاعده ی دوم: اگر خبر واحد خالی از قرائن[۱] باشد و آنچه بیانگر کسب علم از آن باشد، وجود نداشته باشد، با آن یقین حاصل نمی شود و به اتفاق، علم از آن کسب نمی شود و این امری است که در آن اختلافی نیست.[۲] ابن قیم رحمه الله می گوید:«خبر واحد بر مبنای دلیلی که بیانگر آن است متفاوت …

منظور از این سؤال شناخت میزان مطابقت خبر واحد با واقعیت می باشد. به این معنا که در صدق و راستی آن قطعیت وجود دارد یا اینکه صدق و راستی خبر واحد امری ظنی است و احتمال خطا و اشتباه یا کذب و دروغ در آن می رود و لو اندک؛ مذهب اهل سنت و جماعت در این مسأله را …

ایمان به عذاب قبر و فشار آن و ایمان به نعمت قبر و بستان بودن آن: رسول خدا فرمودند: «إِنَّ لِلْقَبْرِ ضَغْطَهً لَوْ نَجَا مِنْهَا أَحَدٌ لَنَجَا سَعْدُ بْنُ مُعَاذٍ»:[۱] «براستی قبر فشار دارد، اگر کسی از آن نجات یابد، سعد بن معاذ نجات خواهد یافت». و در مورد آن دو نفری که مرده و دفن شده بودند فرمود: «إِنَّهُمَا …

خبر واحد را در مباحث اعتقادی رد می کنند، بنا بر مذهب فاسدشان باید این روایات (و بلکه این اعتقادات) را رد کنند. ایمان به سؤال کردن دو فرشته نکیر و منکر در قبر: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: «إِذَا قُبِرَ الْمَیِّتُ، أَوْ قَالَ: أَحَدُکُمْ، أَتَاهُ مَلَکَانِ أَسْوَدَانِ أَزْرَقَانِ، یُقَالُ لأَحَدِهِمَا: الْمُنْکَرُ، وَلِلآخَرِ: النَّکِیرُ، فَیَقُولاَنِ: مَا کُنْتَ …

چون دانستیم که احادیث متواتر بسیار اندک بوده[۱] و اکثر و اغلب احادیث آحاد هستند، در صورت نپذیرفتن نپذیرفتن احادیث آحاد، باید صدها و بلکه هزاران حدیث صحیح را رد کنیم به ویژه در مسائل عقیده؛ چنین باور و اعتقادی در مورد احادیث آحاد، با کتاب و سنت و اقوال سلف مخالف است. مستلزم چنین اعتقاد و باوری تفاوت قائل …

خداوند متعال پیامبران را تک و تنها به سوی اقوام شان فرستاد تا اینکه حجت خویش را بر دشمنانش اقامه کنند. خداوند متعال می فرماید: «وَإِلَى عَادٍ أَخَاهُمْ هُوداً» (اعراف: ۶۵) «به (سوی قوم) عاد، برادرشان هود را (فرستادیم)». «وَإِلَى ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحاً» (اعراف: ۷۳) «به (سوی قوم) ثمود، برادرشان هود را (فرستادیم)». «وَإِلَى مَدْیَنَ أَخَاهُمْ شُعَیْباً» (اعراف: ۸۵) «و …

دلیلی مبنی بر تفاوت میان اثبات عقیده و احکام از خبر واحد وجود ندارد. با این توضیح که دلیل معتبری وارد نشده است که میان عقیده و احکام تفاوت قائل شود و بیانگر آن باشد که احکام با خبر واحد ثابت شده و پذیرفته می شود اما عقاید با خبر واحد ثابت شده و پذیرفته نمی شود. خداوند متعال می …

به عبارت دیگر اینکه: حدیث آحاد مصدر صحیح و درستی برای دریافت عقاید و احکام می باشد (چنانچه صحیح باشد.) خداوند متعال می فرماید: «وَمَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا» کلمه «ما» از الفاظ عام است و عقاید و احکام هر دو را شامل می شود. اما کسانی که بین دریافت عقاید و احکام از احادیث متواتر و …

از عبدالله بن مسعود روایت است که می گوید: «لَعَنَ اللهُ الْوَاشِمَاتِ وَالْمُسْتَوْشِمَاتِ، وَالنَّامِصَاتِ وَالْمُتَنَمِّصَاتِ، وَالْمُتَفَلِّجَاتِ لِلْحُسْنِ الْمُغَیِّرَاتِ خَلْقَ اللهِ»:[۱] «لعنت خداوند بر زنان خالکوب و زنانی که تقاضای خالکوب می کنند و لعنت خدا بر کسانی که ابروها را باریک می کنند و کسانی که تقاضای باریک شدن ابرو می کنند و لعنت خداوند بر کسانی که دندان ها …

رسول خدا فرمودند : «لَا أُلْفِیَنَّ أَحَدَکُمْ مُتَّکِئًا عَلَى أَرِیکَتِهِ، یَأْتِیهِ الْأَمْرُ مِمَّا أَمَرْتُ بِهِ، أَوْ نَهَیْتُ عَنْهُ، فَیَقُولُ: لَا أَدْرِی، مَا وَجَدْنَا فِی کِتَابِ اللَّهِ اتَّبَعْنَاهُ أَلَّا وَإِنَّ مَا حَرَّمَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مِثْلُ مَا حَرَّمَ اللَّهُ»:[۱] «هیچیک از شما را در حالی نیابم که بر تختش تکیه زده و امری از آنچه بدان امر کرده …

خداوند متعال می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ» (نساء: ۵۹) «ای کسانی که ایمان آورده اید! از خدا (با پیروی از قرآن) و از پیامبر (خدا محمّد مصطفی با تمسّک به سنّت او) اطاعت کنید». علامه ابن قیم رحمه الله می گوید: «در این آیه خداوند متعال به اطاعت از او و اطاعت از رسولش امر …

چه آن حدیث و سنت نبوی متواتر باشد یا از جمله احادیث آحاد باشد و یا در باب عقیده باشد یا عمل؛ سلف صالح تفاوتی میان متواتر و آحاد قائل نبودند. و روایاتی که در کتاب های شان وارد شده و اقوال در مورد آنها  مختلف است، از باب اصل و اساس قرار دادن آنها ذکر شده اند بلکه برای …

و ابن تیمیه رحمه الله می گوید: «اجماع سومین اصل (بعد از قرآن و سنت) است که در علم و دین بدان اعتماد می شود. و آنها با این سه اصل تمام اقوال و اعمال ظاهری و باطنی را که ربطی به دین داشت، می سنجیدند. و اجماعی که ضابطه مند بود، همان است که سلف صالح بر آن بودند …

اجماع در لغت به معنای تصمیم قاطع و اتفاق می باشد. خداوند متعال از قول نوح علیه السلام می فرماید: «فَأَجْمِعُواْ أَمْرَکُمْ وَشُرَکَاءکُمْ ثُمَّ لاَ یَکُنْ أَمْرُکُمْ عَلَیْکُمْ غُمَّهً ثُمَّ اقْضُواْ إِلَیَّ وَلاَ تُنظِرُونِ» (یونس: ۷۱) «پس همراه با معبودهای تان قاطعانه تصمیم خود را بگیرید (و هرچه از دست تان برمی آید درباره من انجام دهید و هیچ کوتاهی …

تعریف لغوی سنت: سنت در لغت به معنای راه و روش است، یکسان است این راه نیک باشد یا بد. تعریف اصطلاحی سنت: «سنت در اصطلاح عبارت است از هر قول یا فعل یا تاییدی که از رسول خدا ثابت شده است.»[۱] سنت نیز بخشی از وحی است که خداوند متعال به طور کلی حفاظت آن را بر عهده گرفته …

تعریف قرآن: قرآن کلام حقیقی الله است که با عنوان وحی بر رسول  الله  صلی الله علیه و سلم نازل شده است؛ تلاوت آن عبادت است و به طور متواتر نسل در نسل و سینه به سینه برای ما نقل شده است و از هرگونه تحریف و تبدیل و افزایش و کاهش محفوظ و مصون است. خداوند متعال می فرماید: …

منظور از مصدر دریافت، منبعی است که دین به طور عام و عقیده به طور خاص از آن گرفته می شود. چرا که عقیده امری غیبی است و غیب آن است که از نگاه حواس غایب باشد بنابراین امری توفیقی می باشد. در نتیجه چیزی از آن جز با دو مصدر وحی ثابت نمی شود. و ایمان به غیب (امور …

چنان که پایبندی و پیروی از منهج سلف صالح واجب است، نیز ثبات و پایداری بر آن واجب می باشد. ثبات و پایداری بر منهج سلف همان استقامت بر راه مستقیم الله و شریعت استوار و راه و روشی است که ترسیم نموده و به بهشت منتهی می شود. راه و روشی که هرکس آن را پیموده و بر آن …

قسمت هشتم: اتفاقات سال پنجم هجری غزوه ی بنی مُصْطَلِق: ۲۸۲- در شعبان سال ۵ هجری غزوه ی بنی مُصْطَلِق رخ داد، که به غزوه ی مُرَیْسِیع نیز معروف است، علت این غزوه این بود که حارث بن أبی ضِرار افرادی را برای حمله به مدینه جمع کرده بود. ۲۸۳- رسول الله ﷺ با ۷۰۰ نفر از یارانشان به آنان حمله …

اتفاقات سال چهارم هجری ازدواج رسول الله ﷺ با ام سَلَمَه رضی الله عنها: ۲۷۰- در شوال سال ۴ هجری رسول الله ﷺ با ام سلمه رضی الله عنها که نامش هند بنت أبی أمیه بن المُغَیره بود ازدواج کردند، این ازدواج بعد از انتهای عده ی ام سَلَمَه از شوهر اولش بود. ۲۷۱- ام سلمه رضی الله عنها به عقل بالغ و رأی …

اتفاقات سال چهارم هجری فاجعه ی چاه مَعُونَه: ۲۶۱- در صفر سال ۴ هجری فاجعه ی بئر (چاه) مَعُونه یا سریه ی قُرَّاء اتفاق افتاد که در آن ۷۰ تن از صحابه که از انصار بودند شهید شدند، و سببش خیانت قبیله های رِعْل وذَکْوان وعُصَیَّه بود. ۲۶۲- فاجعه ی بئر مَعُونه از بزرگترین مصیبت ها بود، و بدین سبب رسول الله ﷺ …

اتفاقات سال چهارم هجری سَرِیّه ابو سَلَمه رضی الله عنه ووفات او: ۲۵۳- در محرم سال ۴ هجری رسول الله ﷺ ابو سَلَمه رضی الله عنه را به همراه ۵۰ نفر فرستاد تا با طُلیحه بن خُویلد که گروهی را برای حمله به مدینه جمع کرده بود، مبارزه کند. ۲۵۴- وقتی ابو سلمه رضی الله عنه از این سریه برگشت جراحتی را که در روز اُحُد …

اتفاقات سال سوم هجری غزوه ی اُحُد: ۲۴۴- در نیمه ی شوال سال سوم هجری غزوه ی اُحُد اتفاق افتاد. این غزوه از سخت ترین غزواتی بود که بر رسول الله ﷺ گذشت. ۲۴۵- در غزوه ی اُحُد دندانهای پیشین رسول الله ﷺ شکسته شدند، و کلاه خود در سر مبارکشان فرو رفت، اما الله عزوجل با نزول فرشتگان ایشان را حفظ نمودند. …

اتفاقات سال سوم هجری غزوه ی بنی سُلَیْم: ۲۳۹- در محرم سال ۳ هجری غزوه ی بنی سُلَیْم رخ داد، که به قَرْقَرْه الکُدْر نیز معروف است. بنى سُلَیْم از قبیله غَطَفان نیروى خود را براى جنگ علیه مدینه آماده کرده بودند و رسول الله ﷺ به همراه ۲۰۰ تن برای مقابله با آنان خارج شدند. غزوه ی ذی اَمْر: ۲۴۰- در محرم سال سوم …

اتفاقات سال دوم هجری غزوه ی السَّوِیق: ۲۳۶- در ذی الحجه سال ۲ هجری غزوه ی السَّویق اتفاق افتاد. ابو سفیان به مدینه حمله کرد ومردی از انصار را به قتل رساند. رسول الله ﷺ نیز به همراه ۲۰۰ تن از صحابه برای مقابله با او خارج شدند. اولین عید قربان: ۲۳۷- در ۱۰ ذی الحجه سال دوم هجری عید قربان فرا رسید و …

اتفاقات سال دوم هجری وفات رقیه دختر رسول الله ﷺ: ۲۳۰- رقیه دختر پیامبر ﷺ پس از غزوه ی بدر کبری از دنیا رفت. همسرش عثمان بن عفان رضی الله عنه بود، و از او پسری به نام عبد الله داشت که در کودکی از دنیا رفت. ۲۳۱- اول شوال سال دوم هجری، اولین عید فطر در اسلام بود. ازدواج علی وفاطمه رضی الله عنهما: …

اتفاقات سال دوم هجری تغییر قبله: ۲۲۴- در نیمه ی رجب سال دوم هجری، با نزول وحی قبله از بیت المقدس به کعبه مشرفه تغییر یافت. واجب شدن روزه وزکات فطر: ۲۲۵- در شعبان سال دوم هجری، روزه ی رمضان واجب گردید. رسول الله ﷺ ۹ رمضان را روزه گرفتند. زیرا ایشان در ابتدای سال ۱۱ هجری وفات یافتند. ۲۲۶- همچنین در شعبان سال دوم …

منظور از غربا دعوتگران اهل سنت در این عصر و زمان می باشد. کسانی که با وجود قوت (دلیل) در (بیان) حق و عزت، تعداد اندکی از امت اسلامی را تشکیل می دهند. چنانچه اصحاب رسول الله  صلی الله علیه و سلم در ابتدای اسلام، با وجود قوت در حق و کمال تمسک به آن اندک بودند. و بر توصیف …

اتفاقات سال دوم هجری غزوه ی أَبْواء: ۲۱۷- دوازده ماه پس از هجرت، در ماه صفر، رسول الله ﷺ در اولین غزوه شان که غزوه ی الأبواء بود خارج شدند، که به نام غزوه ی وَدّان نیز نامگذاری شده است، و هدف، قافله ی قریش بود. غزوه ی بَواط: ۲۱۸- پس از گذشت ۱۳ ماه از هجرت رسول الله ﷺ  در غزوه دیگری …

اتفاقات سال اول هجری اجازه ی جهاد: ۲۱۰- وقتی رسول الله ﷺ در مدینه مستقر شدند اجازه ی جهاد داده شد. الله عزوجل این آیه را نازل فرمود: ” أُذِن للذین یُقَاتَلُون بأنهم ظلموا…”. یعنی: اجازه جهاد به کسانی که از طرف کفار، به  آن ها حمله می شود، داده شد. زیرا نسبت به آن ها ظلم شده است. ۲۱۱- غزوه …

اتفاقات سال اول هجری خرید چاه رُومَه توسط عثمان رضی الله عنه: ۲۰۳- وقتی مهاجرین به مدینه آمدند آب آنجا را نپسندیدند. و مردی از بنی غِفار چاهی به نام رُومَه داشت. ۲۰۴- این شخص، آب هر سطل را در مقابل یک مُدّ غذا می فروخت، رسول الله ﷺ فرمودند: “چه کسی چاه رومه را می خرد، که در مقابل آن، چاهی بهتر در بهشت …

اتفاقات سال اول هجری ازدواج رسول الله ﷺ با عایشه رضی الله عنها: ۱۹۷- در شوال سال یکم هجری، رسول الله ﷺ با عایشه رضی الله عنها ازدواج کردند، عایشه محبوب ترین زنان رسول الله ﷺ بود. تغییر نام یثرب: ۱۹۸- رسول الله ﷺ نام یثرب را به: طَابَه، مدینه و طَیْبَه تغییر دادند. رسول الله ﷺ فرمود: “همانا الله عزوجل مدینه را طابه نام نهاد”. …

اتفاقات سال اول هجری بنای جامعه ی مدینه: ۱۹۳- رسول الله ﷺ جامعه ی مدینه را بر سه پایه بنا نهادند: – بنای مسجد نبوی. – برادری میان مهاجرین وانصار. – و نوشتن صحیفه. وبای مدینه: ۱۹۴- وبا در مدینه ی منوره بسیار شایع بود، و اصحاب رسول الله ﷺ نیز به آن دچار شدند، ولی به امر الله عزوجل، …

هجرت به مدینه استقبال اهل مدینه از رسول الله ﷺ: ۱۸۵- براء رضی الله عنه نیز می گوید: اهل مدینه را به اندازه ی هنگام ورود رسول الله ﷺ به مدینه، خوشحال ندیدم، حتی کنیزان می گفتند: رسول الله ﷺ آمد. ۱۸۶- او همچنین می گوید می گوید: مردان و زنان بر بالای خانه ها رفته بودند، وکودکان وخدمتکاران در کوچه …

هجرت به مدینه رسیدن رسول الله ﷺ  به قُباء: ۱۷۸- رسول الله ﷺ و همراهانشان در حفظ ورعایت الله، در روز دوشنبه ۱۲ ربیع الأول سال ۱۴ بعثت که سال اول هجرت بود، به منطقه ی قبا رسیدند. ۱۷۹- وقتی ایشان ﷺ و همراهانشان به قبا رسیدند، انصار به استقبالشان آمده بودند. رسول الله ﷺ ۱۴ شب را در قُبا ماندند، و در این مدت مسجد …

هجرت به مدینه هجرت رسول الله ﷺ ۴ (اتفاقات سفر هجرت): ۱۷۶- در مسیر مدینه اتفاقاتی افتاد، که از جمله ی این اتفاقات: – تعقیب نمودن رسول الله ﷺ و همراهانش از طرف سُرًاقَه بن مالک. – اسلام آوردن چوپان: ایشان در مسیر هجرت به چوپانی برخوردند، در خواست شیر کردند، اما آن چوپان گفت هیچکدام از گوسفندان شیر ندارند، رسول الله ﷺ دستش …

از بعثت رسول الله ﷺ تا هجرتشان به مدینه هجرت رسول الله ﷺ ۳ (قریش در تعقیب رسول الله ﷺ): ۱۷۰- کفار همه جا را به دنبال رسول الله ﷺ گشتند اما او را نیافتند. گروهی از آنان به طرف غار ثور رفتند و بر در غار ایستادند. ۱۷۱- اگر یکی از آنان به داخل غار نگاه می کرد رسول الله ﷺ و ابو …

با وجود اتمام حجت و رفعِ عذر، بر اساس رحمت و فضل الهی، الله  متعال که بسیار آگاه و بی نهایت خبردار است، با حکمت رسا و بالغ خویش نخواست آدمیزاد را فقط به مقتضای میثاق فطری بازخواست کند. و اراده کرد تا وقتی دلیل را از طریق رسالت ارائه نداده است، کسی را مجازات نکند. الله  متعال فرموده است:﴿وَمَا …

هجرت به مدینه هجرت رسول الله ﷺ ۱ (انتخاب همراه): ۱۶۵- اجازه ی هجرت رسول الله ﷺ از طرف الله عزوجل با این آیه داده شد: (وَقُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطَانًا نَصِیرًا)، الله متعال ابو بکر صدیق رضی الله عنه را به عنوان همراه رسول الله ﷺ تعیین کردند. ۱۶۶- رسول الله ﷺ ابو بکر …

هجرت به مدینه هجرت عمر بن الخطاب رضی الله عنه: ۱۶۰- عمر بن الخطاب رضی الله عنه نیز شبانه و به صورت مخفیانه به همراه عَیّاش بن أبی رَبیعه وهِشام بن العاص هجرت کرد. (بر اساس روایت ابن اسحاق در سیرت با سندی صحیح). ۱۶۱- اما داستان هجرت آشکار عمر بن الخطاب رضی الله عنه، واین گفته ی او که: …