اول: دیدگاه معتزله([۱]) و ماتریدیه([۲]) بنابر دیدگاه معتزله و ماتریدیه، نظر و استدلال در اصول دین واجب است.([۳]) قاضی عبدالجبار، اولین واجبات را نظر و استدلال می‌داند که به معرفت و شناخت خداوند تعالی منجر می‌شود؛ زیرا خداوند بالبداهه و با مشاهده شناخته نمی‌شود. پس بر ما واجب است که او را با تفکر و نظر بشناسیم.([۴]) معتزله، وجوب معرفت …

عِلمِیّات یا عقاید، اصول دین و اصول ثابت یعنی شناخت خداوند متعال و صفاتش، توحید، دلائل نبوت، معاد، ایمان به کتاب‌های آسمانی، ملائکه و قضا و قدر، خیر و شر و هر آنچه ضرورتاً از شرع ثابت می‌شود مانند: ارکان پنجگانه اسلام، تحریم شراب، زنا، سرقت، ربا، حلالیت بیع، نکاح و غیره و نیز آنچه در تشریع اسلامی به طور …

برخی دیگر مطابقت از دلیل را نیز تقلید نامیده‌اند و دلیل آن‌ها استنباط از تعریف تقلید است به آیۀ ۱۷۰ سورۀ مبارکۀ بقره نیز احتجاج می‌کنند و از این جهت مقلّدین را مُتبِع نامیده‌اند. ([۱]) و برخی نیز گفته­اند که قرآن، تقلید مذموم را اتباع نامیده ­است. مثل فرمودۀ ﴿وَلَا تَتَّبِعُواْ مِن دُونِهِۦٓ أَوۡلِیَآءَۗ قَلِیلٗا مَّا تَذَکَّرُونَ٣﴾([۲]) «و جز خدا …

إتّباع از لحاظ لغوی و اصطلاحی عبارت است از: إتّباع از لحاظ لغوی تبع الشیء تبعاً و تِباعاً فی الأفعال یعنی پشت سر افتاد، به دنبال افتاد.([۱]) و نیز: سرت فی أثره أو أتبعَه، أتبعه وتتبّعه قفاه یعنی «پشت سر او رفت، دنباله‌رو او شد.»([۲]) ابن عبدالبر می­گوید: اتباع؛ پیروی از قول کسی است که برتری قول و صحت مذهب …

ج) فرار و دوری مقلِّدین متعصب از علمای مجتهد یکی از عوامل گسترش تقلید، دوری متعصبان از علمای مجتهد است که هرکس با آن‌ها ارتباط برقرار کند، مورد نکوهش قرار گرفته و حتی از مجالست با آن‌ها دوری می‌کنند و شایع می‌نمایند که این عالم گمراه‌کننده است و آنان را از مذهبشان خارج می‌کند و حتی گاهی کسانی که با …

ب) تأثیر دولت و حکومت در به رسمیت‌شناختن مذاهب بعضی از سیاستمداران، سیاست را به قدرت معنی می‌کنند. یعنی هرجا که قدرت است، می‌توان سیاست و افکار خود را اعمال کرد. بی‌شک، با تشکیل حکومت‌های اسلامی که سردمداران آن‌ها، خود پیرو مذهب یا فرقه خاصی بوده­اند، هرچند این امر، رابطه تنگاتنگی با تعصب دارد، اما در گسترش آن مذهب و …

بعد از به وجود آمدن تقلید، عواملی در گسترش آن نقش داشتند که آن عوامل به طور مستقل و یا با ارتباط با عوامل دیگر در گسترش گسترده آن نقشی اساسی ایفا کردند که برخی از این عوامل عبارتند از: الف) تعصّب تعصب نه تنها یکی از عوامل گسترش تقلید است؛ بلکه می‌توان آن را به عنوان یکی از عوامل …

شوکانی می‌گوید: «تقلید به وجود نیامد مگر بعد از انقراض خیرالقرون (عصر صحابه) و سپس قرن بعد از آن (عصر تابعین) و سپس قرن بعد از آن (عصر تابع تابعین)، و مذهب‌گرایی به مذاهب ائمۀ اربعه بعد از انقراض عصر ائمۀ چهارگانه به وجود آمد، هرچند آنان بر راه و شیوه سلف بودند که تقلید را هجر می‌کردند و ارزشی …

با بررسی تاریخ فقه اسلامی و سیر تدوین، انتشار، پذیرش و پخش اختلافات به یقین در می‌یابیم که تقلیدی که اهل علم با مدح و ذم و جواز و منع از آن سخن گفته‌اند، بعد از پایان دوران شکوفایی یعنی در ابتدای قرن چهارم هجری قمری و بعد از آن به وجود آمد و قرون مفضله همان قرون اصحاب، تابعین …

محفوظ الدین الکلَوَذانی بیان می‌کند که: «تقلید مشتق از گردن نهادن به [اقوال] مقلّد است و آنچه از خیر و شر به آن تعلق دارد مانند به گردن نهادن قلاده‌اش و بدان تخصیص شده؛ زیرا قلاده تنها وسیله‌ای است که به گردن انسان [و دیگر جانداران] آویخته می‌شود. وجه تسمیۀ آن، این است که مقلِّد قول مقلَّد را بدون حجت …

قدر مشترک تعاریف در حقیقت قدر مشترک تمامی تعاریف مذکور و تعاریف دیگری که در کتاب‌های اصولی وجود دارند، به صورت ذیل است و حتی این قدر مشترک را می‌توان پیامدهای تعریف تقلید نیز بیان نمود. قبول قول مقلّد بدون اینکه دلیل آن حکم فهمیده شود؛ زیرا در غیر این صورت إتّباع نام دارد و این غیر مذموم است و …

با وجود ارائۀ تعریف‌های متعدد از جانب اندیشمندان اصولی و اعتراض‌های وارد شده بر برخی از تعاریف، از جمله تعریفی که اکثر علما قائل بدانند و آن (التقلید قبول قول الغیر بلاحجه)، در اصل باید دانست که (لا مشاحه فی الاصطلاح). یکی از دانشمندان به نام شیخ سعد شثری، استاد دانشکده الهیات ریاض در بحث (التقلید و أحکامه) آن را …

تحلیل معنای اصطلاحی تقلید امام‌الحرمین ابوالمعالی جوینی می‌گوید: علما در حقیقتِ تقلید و ماهیتش اختلاف دارند و اکثر آنان می‌گویند: هو قبول قول الغیر من غیر حجه.([۱]) (تقلید قبول قول دیگران بدون دلیل است.) ولی آیا این تعریف جامع و مانع است یا خیر؟ قبولٍ قولٍ، یعنی رضامندی نسبت به شئ و تمایل به آن و در تأمل اصولی به …

برای معنای اصطلاحی تقلید، تعاریف گوناگونی ذکر شده است که بعضی از این معانی مؤید برخی دیگرند و بعضی دیگر دارای قدر مشترک هستند که به بررسی هر یک از آنان خواهیم پرداخت: تعریف برگزیده امام شوکانی رحمه الله در ارتباط با معنای اصطلاحی تقلید این است: «هو قبول رأی من لاتقوم به الحجه بلاحجه»([۱])( تقلید قبول دیدگاه بدون دلیل …

«تقلید یعنی انقیاد و خضوع بدون اختیار و نیز احاطه تفویض و پیروی بدون نظر و استدلال. گفته شده: قَلَّدَ فلان فلاناً یعنی از او بدون هیچ‌گونه حجت و دلیلی پیروی نمود.»([۱]) جعل القلاده فی العنق، به معنای گذاشتن قلاده در گردن است که از قلاده گرفته شده است که شخص به وسیله آن تقلید می‌کند و تقلیدُ الهدی فی‌الحج …

شفاعت شش نوع بوده که آنرا مختصراً بیان می کنیم: ۱- شفاعت عظمی که  مخصوص پیامبر ما محمد صلی الله علیه وسلم است هنگامیکه از خداوند میخواهد تا قضا و محاسبه در میان بندگان را آغاز نماید. ۲- شفاعت بخاطر کشودن دروازه جنت که این هم مخصوص پیامبر گرامی ما محمد صلی الله علیه وسلم است و اولین امتیکه داخل بهشت می …

(چرا در مکه و مدینه بیست رکعت تراویح خوانده می شود؟) همان طور که قبلا گفته شد هیچ دلیل معتبر و صحیحی وجود ندارد که بیست رکعت تراویح را ثابت کند و از آنجایی که برخواندن بیست رکعت هیچ اجماع شرعی منعقد نشده است (که در قسمت های گذشته به بررسی همه ی آنها پرداخته شد) اما برخی برای اثبات …

ماهیت عالى قافیه ها در قرآن قرآن به خاطری غیر قابل تقلید می باشد که با آنکه عربی می باشد هیچ یک از شیوه های مروج بیان عربی را به کار نبرده است. قافیه ها در قرآن طوری به کار رفته که به نام نثر قافیه دار نامیده شده است و طرز به کاربرد آنها منحیث یکی از معجزات آن …

الله متعال می فرماید: {قُــلْ یَـا عِـبَـادِیَ}. بگـو:ای بـنـدگان مـن! {الَّـذِیـنَ أَسْــرَفُــوا عَــلَـى أَنــفُسِــهِــم}. ای آن کسانی که اسراف نموده اید در ارتکاب گناهان! {لَا تَــقْــنَــطُـوا مِــن رَّحْـمَــهِ الـلَّـهِ}. از رحمت اللّه نااُمید مشوید. {إِنَّ الـلَّـهَ یَـغْـفِـرُ الـذُّنُـوبَ جَـمِـیـعــا}. قطعاً اللّه همه گناهان را می‌آمرزد {إِنَّـهُ هُـوَ الْـغَـفُـورُ الـرَّحِـیـمُ}. زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است. (زمر/۵۳)

برخی فضایل روزه ۸- بوی دهان روزه دار نزد خداوند از بوی مسک نیز پاک تر است. رسول الله ﷺ می فرماید: «قسم به داتی که جانم در دست اوست، بوی دهان روزه دار نزد خداوند از بوی مشک پاکتر وخوشبوتر می باشد». متفق علیه

برخی فضایل روزه ۷- روزه دار دو خوشحالی دارد خوشحالی هنگام افطار و دیگری خوشحالی هنگام ملاقات با پروردگارش به سبب روزه دار بودنش. رسول الله ﷺ می فرماید: « روزه دار دو خوشحالی دارد که او را شادمان وخوشحال می کند: هنگامی که افطار می کند (به افطارش) خوشحال می شود، و هنگامی که با پروردگارش ملاقات می کند …

برخی فضایل روزه ۶- روزه سپر است. روزه سپر و مانعی است برای انسان در مقابل گناهان و شهوات و اعمال ناپسند، و سپری است برای محافظت انسان از آتش دوزخ زیرا سبب دور کردن انسان از گناه می شود. رسول الله ﷺ می فرماید: «روزه سپر است، پس هرگاه یکی از شما روزه بود، دشنام ندهد و (همانند جاهلان) …

برخی فضایل روزه ۵- هر عمل بنی آدم برای خودش می باشد مگر روزه که برای الله است. سیدنا ابوهریره از رسول الله ﷺ روایت می کند که فرمودند: «خداوند عزوجل می فرماید: هر عمل انسان برای خودش (وبه نفع خودش) می باشد مگر روزه، که برای من می باشد و من پاداش آن را می دهم». متفق علیه

برخی فضایل روزه ۴- پاداش روزه را فقط خدا می داند و بس. رسول الله ﷺ فرموده ی خداوند عزوجل را نقل می کند که می فرمایند: «هر عمل انسان پاداشش چندین برابر می شوند، هر نیکی به ده تا هفتصد برابر افزایش می یابد، مگر روزه، که برای من می باشد و من پاداش آن را می دهم». امام …

برخی فضایل روزه ۳- روزه سببی است برای حصول تقوا و خداترسی. الله عزوجل می فرماید: {یاأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ} سوره بقره: ۱۸۳ ای مؤمنان روزه بر شما فرض گشته همانگونه که بر امتهای پیش از شما فرض بوده است، باشد که تقوا پیشه کنید.

پیامبر میفرماید:: [ مَنْ حَلَفَ بِغَیرِ اللهِ فَقَدْ کَفَرَ أو أشْرَکَ ] رواه الترمذی. هر کسی که سوگند یاد کند به غیر الله براستی کفر ورزیده و مشرک است: براستی سفارشم برای تمام مسلمانان این است که سوگند نخورند اگر هم خوردند به الله قسم بخورند به جان تو به روح تو قسم به شرف و ناموس ام به وجدانم …

ابن قیم رحمه الله : مهربان تر از الله نخواهی یافت، قسم به الله اگر آنکه در سجده است می دانست چه نعمتی به خاطر سجده اش او را احاطه کرده سرش را از سجده بلند نمی کرد.

عَنْ عَائِشَهَ رَضِی اللَّه عَنْهَا زَوْجِ النَّبِیِّ ﷺ أَنَّ حَمْزَهَ بْنَ عَمْرٍو الأَسْلَمِیَّ قَالَ لِلنَّبِیِّ ﷺ : أَأَصُومُ فِی السَّفَرِ؟ وَکَانَ کَثِیرَ الصِّیَامِ فَقَالَ: «إِنْ شِئْتَ فَصُمْ وَإِنْ شِئْتَ فَأَفْطِرْ». (بخارى:۱۹۴۳) عایشه رضی‏ الله‏ عنها ؛همسر گرامی نبی اکرم ﷺ می گوید: حمزه بن عمرو اسلمی که زیاد روزه می گرفت، از رسول ‏الله ﷺ پرسید: آیا در سفر، روزه …

همه‌ی عبادات در صورتی که از روی ایمان و احتِساب نباشد اجری نخواهد داشت. حقیقت ایمان، پذیرش شریعت و احکام آن است، و حقیقت احتِساب، امید به پاداشِ کار از سوی الله است. (دکتر خالد المصلح)

معلوم است که اینطور نیست! قضیه خیلی بدتر از آن است… وقتی شخص دچار سختی دل می‌شود و در طاعت پروردگار کوتاهی می‌کند کم کم برای این کم‌کاری از طریق تاویل نصوص شرع برای خود بهانه و توجیه می‌تراشد… سر در مسائل اختلافی می‌برد تا قولی بیابد که موافق با سهل‌انگاری‌اش باشد و سر پیکان نصوص را خم می‌کند که …

از زید بن ثابت پرسیدند: میان سحری پیامبر ﷺ و نماز چقدر فاصله بود؟ گفت: به اندازه‌ی پنجاه آیه. و از نخعی درباره‌ی مدت قنوت پرسیدند. گفت: به اندازه‌ی سوره‌ی انشقاق. آنقدر به قرآن وابسته بودند که حتی زمان را بر اساس آیات آن حساب می‌کردند! (ماجد الغامدی)

در بهشت، غم و اندوه وجود ندارد، با این حال، بهشتیان برای یک چیز تأسف می‌خورند. و ‌آن از دست دادن ساعت‌ها و لحظاتی است که در دنیا بدون یاد خدا، سپری کرده‌اند. با خود می‌گویند: کاش تمامی لحظات زندگی را با یاد خدا سپری می‌کردیم تا امروز از مزایا و نعمت‌های بیشتری برخوردار می‌شدیم. بهتر است این مطلب را …

{مَنْ أَحَبَّ لِلَّهِ وَأَبْغَضَ لِلَّهِ وَأَعْطَى لِلَّهِ وَمَنَعَ لِلَّهِ فَقَدِ اسْتَکْمَلَ الإِیمَانَ}.  ھر کس بخاطر خدا (کسی را دوست داشته باشد و بخاطر خدا (از کسی) کراهت داشته باشد و بخاطر خدا ببخشد و منع کند, ھمانا ایمانش را کامل کرده است.

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَمَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلَامِ دِینًا فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِی الْآخِرَهِ مِنَ الْخَاسِرِینَ﴾ [آل عمران: ۸۵]. «و هر کس دینی غیر از اسلام برگزیند، هرگز از او پذیرفته نخواهد شد، و او در آخرت از زیانکاران است».

حضرت عایشه رضی اللّٰه عنها از رسول اکرم صلی اللّٰه علیه و آله و سلم چنین روایت می کنند که پیامبر صلی اللّٰه علیه و آله و سلم فرمودند : “خلقت الملائکه من نور و خلق الجان من مارج من نار و خلق آدم مما وصف لکم”. “ملائکه از نور خلق شده اند و جن از شعله ای لرزان از آتش و آدمی از آنچه برایتان وصف شده …

از امام ابوبکر روایت است که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودنـد: هـر شـخص گناهکـار کـه وضـو کنـد و دو رکعت نماز بخواند و از خداوند طلب مغفرت و آمرزش نماید خداوند او را می آمرزد (الترغیب و التهذیب) در حدیث قدسی ابوذر رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه و سلم وایشـان نیـزاز قـول خداونـد تبارک …

عَنْ عَائِشَهَ رَضِی اللَّه عَنْهَا قَالَتْ: کَانَ النَّبِیُّ ﷺ إِذَا دَخَلَ الْعَشْرُ شَدَّ مِئْزَرَهُ وَأَحْیَا لَیْلَهُ وَأَیْقَظَ أَهْلَهُ. (بخارى: ۲۰۲۴) ترجمه: عایشه رضی الله عنها می گوید: هنگامیکه دهه آخر رمضان، فرا می رسید، رسول الله ﷺ کمرش را محکم می بست (از همسران، دوری می گزید) و شب خود را با عبادت، زنده نگه می داشت و خانواده اش …

«حسین مظلومانه شهید شده و قاتلین او ستمگر و سرکشند». (قتل حسین و حکم قاتل او، ص٧٧) «و اما کسی که حسین را به قتل رسانید یا کمک به کشتن او نمود یا به کشتن وی رضایت داده لعنت خدا و ملائکه و تمام مردمان بر او باد، و خداوند هیچ چیزی را از او نمیپذیرد». (مجموع الفتاوی ۴۸۷/۴-۴۸۸)

افطار خود را هنگام اذان: با خوردن رطب و اگر رطب نبود با خرما و اگر هم خرما نبود، آب بنوشیم. «زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم ابتدا با چند خرمای رطب (تازه) افطار می کردند واگر خرمای رطب نبود با چند خرمای خشک و اگر آن هم نبود چند جرعه آب می نوشید». (سنن ابوداوود) دعای هنگام افطار: …

ماه رمضان فرصتی طلایی برای آموزش دادن، خیلی از عبادات مانند: نماز، روزه و قرائت قرآن به کودکان می باشد، والدین گرامی با فرزندان خود دوستی و همنشینی کنید، زیرا کودکان با مشاهده کردن و تمرین یاد می گیرند. کلماتی برای تشویق کودکان به روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان ۱٫من به روزه گرفتنت افتخار می کنم ۲٫ماشاءالله می توانی …

نگوئید گناهانم زیاد هست و اللّه من رو نمی بخشد زیرا نا امید شدن از درگاه الهی بدتر از خود گناه است بلکه فقط کافران از درگاه الهی نااُمید هستند. الله متعال می فرماید: {وَلاَ تَیْأَسُواْ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لاَ یَیْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ}. «و از رحمت اللّه ناامید مشوید چرا که از رحمت اللّه جز …

شیخ عبدالعزیز الطریفی ظاهر ادله‌های حدیث اشاره دارد به اینکه خوردن سحری افضل‌تر است از خوردن افطاری. به خاطر اینکه احادیث مربوط به افطار در مورد زود افطاری کردن است اما در مورد سحری، خوردن سحری است، برای اینکه سحری انسان را در روزه‌اش یاری می‌دهد و (همچنان که می‌دانیم) روزه رکنی از از ارکان اسلام است و روزهای رمضان …

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِی اللَّه عَنْهمَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ خَرَجَ إِلَى مَکَّهَ فِی رَمَضَانَ فَصَامَ حَتَّى بَلَغَ الْکَدِیدَ. أَفْطَرَ فَأَفْطَرَ النَّاسُ. (بخارى:۱۹۴۴) ترجمه: از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که رسول ‏الله ﷺ در ماه مبارک رمضان، به بقصد مکه، براه افتاد و روزه بود. اما وقتی که به منطقه کدید (نزدیک مکه) رسید، روزه را افطار …

حدیث غیر صحیح “باقیمانده غذا و نوشیدنی مومن شفا است”. (شیخ عجلونی در :books: کشف الخفاء : اصلا حدیث نیست). (شیخ آلبانی رحمه الله می فرماید:هیچ اصلی ندارد). نوشیدن از جا دهن برادر(مومن)از تواضع انسان است،و هر کس از جای دهن برادرش بنوشد بقصد جلب رضایت الله تعالی،هفتاد درجه مقام وی بالا رفته و هفتاد گناه از او پاک گشته …

شیخ عبدالعزیز طریفی در یکی از دروس علمی‌شان می‌گویند: یکی از بهترین و آسان‌ترین اعمال نیک، ذکر الله، به ویژه در شب‌های رمضان است؛ زیرا کاری است بسیار آسان، به ویژه اگر موافق با شب قدر باشد که امید است اجر آن ده‌ها هزار بار بیشتر شود. بهترین ذکر، کلمه‌ی توحید است که بهترین صیغهٔ آن «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ …