کسوف و خسوف کسوف خورشید (خورشیدگرفتگی) و خسوف ماه (ماه گرفتگی) دو نشانه از نشانه‌های پروردگار است که با آن بندگان خود را می‌ترساند تا توبه کنند و به سوی وی باز گردند. این دو، مظهری از مظاهر قدرت آفریدگار متعال است. باید بدانیم که خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی به سبب به دنیا آمدن یا مرگ کسی رخ نمی‌دهد، …

حکم آن: اهل علم با آنکه بر مشروعیت نماز عید اتفاق دارند دربارۀ حکم آن اختلاف کرده‌اند؛ گروهی آن را فرض کفایی دانسته و گروهی دیگر آن را سنت موکده می‌دانند. ادلۀ دو گروه به طور مشروح در کتب فقه آمده است.([۱]) دوم: وقت نماز عید عموم اهل علم بر این قول هستند که وقت نماز عید پس از طلوع …

وقت: برگزاری نماز جمعه قبل از وقتِ آن بر اساس اجماع امت پذیرفته نیست. جماعت: نماز جمعه به صورت انفرادی صحیح نیست. آبادی. دو خطبه پیش از برگزاری نماز.

خداوند متعال نماز جمعه را برای بندگان خود مشروع ساخته تا بزرگی نعمت خود را به یاد آنان بیاورد، و خطبه را در آن مشروع نموده زیرا خطبه شامل یادآوری نعمت‌ها و تشویق بندگان به شکر آن است. نماز جمعه هم آموزش است و هم راهنمایی و موعظه و یادآوری، و تجدید پیمانی است با خداوند و باعث زنده شدن …

جمعه با هفت شرط واجب می‌شود: اسلام. بلوغ. عقل. مرد بودن. آزاد بودن. ساکن بودن (یعنی مسافر نباشد).([۱]) سکونت در جایی که نماز جمعه در آن ادا می‌شود، یا نزدیکِ آن.([۲])     [۱]– یعنی کسی که آن سرزمین را به عنوان وطن خود می‌داند. [۲]– منظور از نزدیک بودن یعنی سکونت در مکانی که کمتر از پنج کیلومتر با …

نماز جمعه واجب است و فرض بودن آن بر اساس کتاب و سنت و اجماع ثابت است. این نماز فرض عین است و اگر با وجود عذر فوت شود نماز ظهر جایگزین آن می‌شود.([۱])     [۱]– کتاب نماز، اثر مولف (۶).

برای بیمار لازم است که نماز فرض را اگر می‌تواند با تکیه به دیوار یا عصا، به صورت ایستاده بخواند و اگر برایش امکان ندارد نشسته بخواند. سنت این است که در حالت نشسته به صورت چهار زانو بنشیند و اگر نشستن برایش امکان نداشت به پهلو خوابیده نماز بگزارد و اگر نتوانست بر حسب توانایی خود بر پشت خوابیده …

شایسته‌ترین فرد به امامت کسی است که قرائتش بهتر باشد، سپس کسی که به سنت آگاه‌تر است، سپس کسی که در هجرت پیش‌گام است،([۱]) سپس کسی که زودتر اسلام آورده، سپس کسی که سنش بیشتر است.([۲]) برای امام مستحب است که نماز را سبک بخواند و حال بیماران و پیران و کسانی که کار دارند را در نظر بگیرد.   …

  امام شدن در مسجدی که امام راتب دارد بدون اجازۀ او حرام است مگر آنکه [امام حضور نیابد و] وقت نماز در حال تمام شدن باشد.([۱]) وقتی نماز فرض شروع شد، آغاز نمودن نماز نفل جایز نیست، زیرا رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ می‌فرماید: «هنگامی که نماز [فرض] اقامه شد نمازی جز نماز فرض [درست] نیست».([۲]) …

ترس از بیماری، یا نیاز برای رفتن به دستشویی، یا انتظار چیزی که امیدش هست یا ترس از دست رفتن مال یا زیان دیدنِ آن، یا ترس تباه شدن مالی که مامور محافظت از آن شده است.([۱])     [۱]– مغنی (۲/ ۸۳).

نماز جماعت با وجود دو نفر منعقد می‌شود: یک امام و یک مأموم، زیرا رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ خطاب به مالک بن حویرث فرمود: «از شما دو نفر، بزرگترتان امام شود».([۱])     [۱]– بخاری در کتاب اذان، باب «الأذان للمسافر» (۶۳۱)، و مسلم در کتاب مساجد، باب «من أحق بالإمامه» (۶۷۴).

نماز جماعت بر مردان در سفر و اقامت واجب است زیرا خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَإِذَا کُنتَ فِیهِمۡ فَأَقَمۡتَ لَهُمُ ٱلصَّلَوٰهَ فَلۡتَقُمۡ طَآئِفَهٞ مِّنۡهُم مَّعَکَ﴾ [النساء: ۱۰۲]. (و اگر در میان آنان بودی و برایشان نماز برپا داشتی پس باید گروهی از آنان با تو [به نماز] بایستند…). مؤلف «شرح المنتهی» می‌گوید: «این امر برای وجوب است؛ اگر چنین دستوری برای …

نخست: فضیلت آن نصوص بسیاری دال بر فضیلت نماز جماعت وارد شده از جمله: از ابن عمر ـ رضی الله عنهما ـ روایت است که رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند: «نماز جماعت بیست و هفت درجه بر نماز فردی برتری دارد».([۱]) از ابی‌ّهریره ـ رضی الله عنه ـ روایت است که رسول الله ـ صلی الله …

منظور از سنت در اینجا کارهایی است که در نماز مشروع است اما ترک عمد یا غیر عمد آن باعث باطل شدن نماز نمی‌شود. سنت‌های نماز بسیار است از جمله: بلند کردن دو دست [تا روبروی شانه یا روبروی گوش‌ها] برای تکبیرۀ احرام. بلند کردن دو دست هنگام رکوع. بلند کردن دو دست هنگام بلند شدن از رکوع. گذاشتن دست …

واجب چیزی است که شارع به آن امر حتمی نموده و نماز کسی که عمدا آن را ترک کند باطل است و در صورت ترک غیر عمدی سجدۀ سهو جای آن را می‌گیرد. واجبات نماز هشت مورد است: همۀ تکبیرات نماز به جز تکبیرۀ احرام. گفتن سمع الله لمن حمده. گفتن ربنا ولک الحمد. «سبحان ربی العظیم» در رکوع. گفتن …

نماز نُه شرط دارد: اسلام؛ نماز کافر صحیح نیست هر چند بر اساس قول صحیح برای نخواندن نماز محاسبه خواهد شد. عقل؛ کسی که عقل صحیح ندارد اهل تکلیف نیست. تشخیص. علما سن تشخیص را هفت سالگی دانسته‌اند. فرا رسیدن وقت نماز. داشتن وضو. دوری از نجاسات. پوشاندن عورت. رو کردن به قبله. نیت.

ارکانی که نماز بدون آن‌ها صحیح نیست، چهارده رکن است: ایستاده نماز خواندن در صورت توان (قیام) تکبیره الاحرام. خواندن سورۀ فاتحه. رکوع. ایستادن پس از رکوع. سجده بر اعضای هفتگانه (صورت، دو دوست، دو زانو، دو پا). بلند شدن از سجده. نشستن میان دو سجده. آرام یافتن در حرکاتی که گفته شد.([۱]) تشهد پایانی. نشستن برای تشهد پایانی. درود …

تارک نماز از چند حالت خارج نیست: نخست: اینکه وجوب نماز را انکار کند که در این صورت باید ببینیم کسی که وجوب نماز را انکار کرده از کسانی است که عذر دارند ـ مانند کسی که تازه اسلام آورده یا در جایی دور از دیگر مسلمانان زندگی کرده ـ که در این صورت وجوب نماز را به وی بیان …

 نماز یکی از ارکان اسلام است که در شب اسراء پیش از هجرت به مدینه در مکه فرض شد و در اوقات مشخصی یعنی ظهر و عصر و مغرب و عشاء و صبح به جا آورده می‌شود. نخستین نماز فرضی که رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ آن را ادا نمود، نماز ظهر بود. این نمازها برای هر …

نخست: نماز در لغت و اصطلاح نماز (صلاه) در لغت به معنای «دعا» است، و در اصطلاح عبادتی است که از سخنان و کارهایی ویژه تشکیل شده و با تکبیر آغاز می‌شود و با سلام پایان می‌یابد. دوم: جایگاه و فضیلت نماز در اسلام نماز ستون دین است؛ یعنی دین بدون آن برپا نمی‌شود. معاذ بن جبل ـ رضی الله …

چهارم: برخی از احکام حیض و نفاس عمل زناشویی با زنی که در حیض و نفاس است جایز نیست: ﴿وَلَا تَقۡرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ یَطۡهُرۡنَ﴾ [البقره: ۲۲۲]. (و به آنان نزدیک نشوید تا آنکه پاک شوند). روزه و نماز برای زنی که در عادت ماهیانه یا خون‌ریزی پس از زایمان است، حرام است؛ هرچند روزه را پس از پاک شدن قضا می‌کند، …

نخست: حیض خونی است که پس از بلوغ از رحم زنان و دختران ترشح شده و از دهانۀ واژن خارج می‌شود. حداقل مدت خون ریزی در عادت ماهیانه یک شبانه روز و حداکثر آن پانزده روز است. دوم: نفاس نفاس خونی است که در پی زایمان از زنان خارج می‌شود. این خون ریزی حداقلی ندارد، یعنی هر گاه زنی پس …

سوم: مبطلات تیمم وجود آب([۱]). باطل کننده‌های وضو که پیش‌تر بیان شد. چهارم: روش تیمم تیمم به این صورت است که شخص نخست نیت کند، سپس یک بار با داخل کف دست بر خاک ضربه بزند سپس آن را بر صورت و دو دست تا مچ خود بکشد.     [۱] – برای کسی که به خاطر عدم وجود آب …

تیمم در شرایط زیر جایز است: در صورت عدم وجود آب. در صورت بیماری یا زخمی که آب برای آن زیان دارد. سرمای شدید و عدم امکان گرم کردن آب و ترس از بیماری و زیان. در صورت ترس از تشنگی و کمبود آب برای آشامیدن خود یا دیگران.

نخست: تیمم از ویژگی‌های امت اسلام است که جایگزین وضو و غسل با آب می‌باشد. تیمم به معنای عبادت خداوند با روی آوردن به خاک پاک برای مسح صورت و دو کف (از انگشتان تا مچ دست) با آن است.

روش غسل غسل دو روش دارد: نخست: غسل کامل؛ به این صورت که نخست به قصد رفع حَدَث اکبر «بسم الله» بگوید، سپس سه بار دستانش را تا مچ بشوید، سپس استنجا کند، سپس وضو بگیرد ـ به جز پاهایش که می‌تواند همراه وضو یا در پایان غسل آن را بشوید ـ سپس سر خود را به همراه گوش‌هایش سه …

چه چیزهایی غسل را واجب می‌کند؟ جنابت: که شامل جماع یعنی به هم رسیدن دو ختنه گاه([۱]) است، حتی اگر انزال صورت نگیرد. [و همچنین در صورت انزال]. انزال یعنی خارج شدن منی به صورت فشار همراه با لذت، چه در خواب و چه در بیداری توسط مرد یا زن. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَإِن کُنتُمۡ جُنُبٗا فَٱطَّهَّرُواْ﴾ [المائده: ۶]. (و …

نخست: خُف چیست؟ خف یا موزه نوعی پاپوش است که معمولا از چرم ساخته می‌شود، و حکم پاپوش‌های کتانی و پشمی (جوراب) و انواع دیگر نیز مانند آن است. دوم: دلیل مشروع بودن مسح بر خُف نصوص دال بر این حکم به طور متواتر در سنت آمده است، از جمله حدیث عبدالله بن عمر از سعد بن ابی وقاص از …

نخست: کسی که یقین دارد وضو گرفته اما شک دارد که وضویش باطل شد یا نه، به یقین خود عمل می‌کند یعنی وضو دارد. دوم: کسی که یقین دارد بی‌وضو شده، اما شک دارد که پس از آن وضو گرفته یا نه، به یقین خود عمل می‌کند، یعنی خود را بی‌وضو به حساب می‌آورد و وضو می‌گیرد. سوم: ادرار و …

۱- آنچه از دو راه پس و پیش خارج شود مانند ادرار و مدفوع و باد. ۲- از بین رفتن عقل با بیهوشی یا مستی یا دیوانگی. ۳- خوابی که باعث از بین رفتن احساس شود. ۴- لمس آلت تناسلی با کف دست و انگشتان از روی شهوت. ۵- مرتد شدن از اسلام. ۶- خوردن گوشت شتر. ۷- لمس زن …

وضو دو روش دارد: نخست: حداقل وضو؛ به این صورت که نیت وضو نماید و بسم الله بگوید، سپس آب در دهان و بینی زند و صورت خود را بشوید، سپس دستان خود را تا آرنج بشوید و سر خود را همراه با گوش‌هایش مسح کند، سپس پاهای خود را تا کعبین (دو قوزک پا) بشوید و هر یک از …

  وضو در مکان نجس که ترس رسیدن نجاست به بدن و لباسش رود. شستن اعضا بیش از سه بار. اسراف در مصرف آب. ترک یک سنت یا بیشتر از سنت‌های وضو.

۱- مسواک ۲- گفتن بسم الله در آغاز وضو ۳- سه بار شستن دو کف دست (تا مچ)، قبل از وضو. اما اگر از خواب بیدار شده است واجب است که پیش از وضو دو دوست خود را [تا مچ] بشوید، زیرا پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه وسلم ـ می‌فرماید: «هر گاه کسی از شما از خواب بیدار شد …

شش کار در وضو فرض است: یک بار شستن صورت از بالای پیشانی تا پایین چانه، و از گوش تا گوش، زیرا خداوند متعال می‌فرماید: ﴿فَٱغۡسِلُواْ وُجُوهَکُمۡ﴾ (پس صورت‌های خود را بشویید). مضمضه (آب در دهان زدن) و اِستِنشاق (آب در بینی زدن) نیز جزو شستن صورت است زیرا دهان و بینی جزو چهره است و پیامبر خدا ـ صلی …

وضو فضایل بس بزرگی دارد که به برخی از آن اشاره می‌کنیم. خداوند متعال در بیان فضیلت وضو می‌فرماید: ﴿مَا یُرِیدُ ٱللَّهُ لِیَجۡعَلَ عَلَیۡکُم مِّنۡ حَرَجٖ وَلَٰکِن یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمۡ وَلِیُتِمَّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَیۡکُمۡ لَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ ۶﴾ [المائده: ۶]. (الله نمی‌خواهد شما را به تنگ آورد و به مشقت اندازد و بلکه می‌خواهد شما را پاکیزه دارد و نعمت خود را بر …

خداوند متعال به برخی از زمان‌ها و مکان‌ها شرف قبولیت و ارزش والایی داده است؛ لذا نمی‌توان ارزش همه زمان‌ها و مکان‌ها را مساوی شمرد. ماه رمضان سراسر رحمت، ماه بندگی و زدودن زنگارهای شیطانی از آیینه دل است؛ ولی اعتکاف جلوه عشق و برافروختن فانوس معرفت در شبستان وجود است. انسان در گریز از هوای نفس و فرار از …

پیش از نماز واجب است که شخص از حَدَث اکبر([۱]) و حَدَث اصغر([۲]) پاک باشد. حدث اکبر با غسل از بین می‌رود و حدث اصغر با وضو، و در صورت نبودن آب یا زیانمند بودن آن به جای وضو و غسل می‌توان تیمم کرد. معنای وضو: وضو یعنی استفاده از آب در چهار عضو (صورت، دو دوست، سر و دو …

عنْ عَائِشَهَ رَضِیَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: «کَانَ رَسُولُ اللهِ، صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّم، إِذَا دَخَلَ العَشْرُ أَحْیَى اللَّیْلَ، وَأَیْقَظَ أَهْلَهُ، وَشَدَّ المِئْزَرَ.» از أم المؤمنین عایشه روایت شده است که گفت: «پیامبر ﷺ وقتی که دهه‌ی آخر ماه رمضان میشد، شب نمی‌خوابید (به عبادت احیا میکرد) و اهل خانه را بیدار می‌نمود و ازار (شلوار) خود را محکم می‌بست (از …

نخست: پیش از قضای حاجت برای قضای حاجت، جایی را برگزیند که دور از چشمان مردم باشد. چیزی را که حاوی ذکر خداوند است با خود به دستشویی نبرد. با پای چپ وارد شود. هنگام وارد شدن به دستشویی بگوید: «بسمِ الله، اللهم إنی أعوذُ بک مِن الخُبْثِ، والخبائثِ». لباس خود را [در صحرا و محیط باز] برای پوشیده ماندن …

حکم آن: طهارت بر اساس قرآن و سنت واجب است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَإِن کُنتُمۡ جُنُبٗا فَٱطَّهَّرُواْ﴾ [المائده: ۶]. (و اگر جنب هستید خود را پاک کنید). و می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ یُحِبُّ ٱلتَّوَّٰبِینَ وَیُحِبُّ ٱلۡمُتَطَهِّرِینَ ٢٢٢﴾ [البقره: ۲۲۲]. (همانا الله توبه‌کاران و پاکیزگان را دوست می‌دارد). و رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ می‌فرماید: «پاکیزگی کلید نماز است».([۱]) …

دهه ی آخر رمضان زیاد دعا کردن با این دعا در دهه ی آخر رمضان و شب قدر: مهمترین دعا این دعاست که رسول الله ﷺ به ام المؤمنین عایشه رضی الله عنها یاد می دهد، وقتی از ایشان می پرسد اگر شب قدر را یافتم چه بگویم؛ فرمودند: بگو: « اللَّهُمَّ إِنَّکَ عُفُوٌّ تُحِبُّ الْعَفْوَ فَاعْفُ عَنِّی». خداوندا همانا تو …

انواع عبادت عبادت انواع بسیاری دارد، از جمله: دعا و ترس و امید و توکل و رغبت (اشتیاق) و رهبَت (هراس) و قربانی و نذر و رکوع و سجود و طواف و سوگند و خشیت و خشوع و استعانت و استغاثه و دیگر انواع… غالب سوره‌های قرآن، و بلکه همۀ آن برای اثبات این امر و دعوت به آن نازل …

اصولی که عبادت بر آن بنا می‌شود اصولی که عبادت بر پایۀ آن گذاشته می‌شود دو اصل است: نخست: محبت کامل. دوم: فروتنی کامل. هیچ عبادتی تنها با یکی از این دو سودمند نخواهد بود. به همین سبب یکی از سلف می‌گوید: هر کس الله را تنها بر اساس محبت، عبادت کند زندیق است، و هر کس او را بر …

عَنْ جَرِیرٍ رضی الله عنه قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله علیه وسلم یَقُولُ: مَا مِنْ رَجُلٍ یَکُونُ فِی قَوْمٍ یُعْمَلُ فِیهِمْ بِالْمَعَاصِی یَقْدِرُونَ عَلَى أَنْ یُغَیِّرُوا عَلَیْهِ فَلَا یُغَیِّرُوا إِلَّا أَصَابَهُمُ اللَّهُ بِعَذَابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَمُوتُوا المصدر : صحیح أبی داود الصفحه أو الرقم: ۴۳۳۹/ المصدر : صحیح الترغیب الصفحه أو الرقم: ۲۳۱۶/ المصدر : صحیح الترغیب الصفحه …

شروط عبادت([۱]) عزم و ارادۀ صادقانه: این شرطِ وجود عبادت است (یعنی بدون آن عبادتی انجام نمی‌شود)، و معنای آن ترک تنبلی و پشت گوش انداختن، و تلاش در راه یکی شدن گفتار و کردار است. خدای متعال می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفۡعَلُونَ ٢ کَبُرَ مَقۡتًا عِندَ ٱللَّهِ أَن تَقُولُواْ مَا لَا تَفۡعَلُونَ ٣﴾ [الصف: ۲-۳]. …