به وجود آمدن فرقه ها و عقاید آنها

 

پس از شهادت عثمان رضی الله عنه فرقه های مختلف یکی پس از دیگری ظهور کردند و پس از  شهادت ایشان پیامدهای متعدد، حوادث و رویدادهای بسیاری به وقوع پیوست. زمانی که صحابه با علی رضی الله عنه بیعت کردند، معاویه ابتدا تقاضای قصاص قاتلان عثمان را کرد، سپس جنگی میان این دو گروه به وقوع پیوست و داوری و تحکیم به عنوان وسیله ای برای پرکردن شکاف به میان آمد و یاران علی بر تحکیم پافشاری کردند به رغم اینکه علی مخالف این جریان بود، زیرا این جریان بسیار به گروه مقابل نزدیک بود.

وقتی علی از روی کراهت، از آنها اطاعت کرد پیروان او بازگشته و گفتند: «لاحکم الالله» حکم  فقط از آن الله است. و بر او خروج کرده و او را کافر دانستند. نتیجه ی این جریان، تقسیم شدن مسلمانان به سه گروه بود، گروهی پیرو علی و گروهی پیرو معاویه و گروه سومی که از وارد شدن به این اختلاف و درگیری سر باز زدند. به این ترتیب، تشیع در ابتدا برای تایید و همراهی علی ظهور کرد و به هنگام شهادت حسین بن علی در کربلا تبدیل به عقیده ای کلامی شد.

ابن تیمیه مهم ترین عقاید فرقه هایی که پس از شهادت عثمان به وجود آمد، به طور خلاصه  آورده است. به این ترتیب که اصل مذهب خوارج، بزرگداشت قرآن و درخواست پیروی از آن است. اما با وجود این بر سنت و جماعت خروج کردند و از نظر آنها نباید از سنت هایی که به نظر آنها مخالف با قرآن است، پیروی کرد مانند، رجم، نصاب سرقت؛ و جایز می دانند که رسول الله ظالم باشد و عثمان و علی و دوستداران آنها را تکفیر می کنند چون آنها (به نظر خوارج) به غیرما انزل الله حکم کرده اند و این مخالف با دستورات قرآن است و هرکس با قرآن مخالفت کند کافر می-شود.

در برابر این گروه، شیعه ظهور کرد، آنها معتقد به عصمت ائمه و علم و آگاهی آنها بر همه چیز بودند و در تمام آنچه پیامبران آورده اند، به ائمه رجوع کرده و تنها سخن کسانی را که از دیدگاه آنها معصوم اند، قبول دارند و به قرآن و سنت مراجعه نمی کنند.

اما قدریه بر باب تقدیر، موضع باطلی گرفته و به دو گروه تقسیم شدند: گروهی شرع را برتر و غالب می-دانستند و تقدیر یا قسمت هایی از آن را دروغ می دانستند و نفی می کردند و تقدیر و خواست او تعالی را نفی می-کردند. گروهی دیگر تقدیر را غالب دانستند و شریعت و یا حقانیت آن را در باطن نفی می کردند و می گفتند: «هیچ فرقی میان اوامر و نواهی الله متعال و میان دوستان و دشمنان نیست» و حکمت و خواست الله متعال را نفی می-می­کردند.[۱] از دیدگاه شیخ الاسلام، اکثر فرقه های کلامی باطل را با باطل و بدعت را با بدعت روایت می کنند.

[۱] – ابن تیمیه: مجموع الفتاوی، ج ۱۳، ص ۲۰۸- ۲۱۳