توحید اسماء و صفات و دلایل این منهج (۱)

دلایل از کتاب الله تعالی بر بیان این منهج دلالت دارد

دلیل بر اصل اول: و آن منزه کردن پروردگار از تشبیه کردن به مخلوقات است. الله تبارک و تعالی می‌فرماید: ﴿لَیۡسَ کَمِثۡلِهِۦ شَیۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِیعُ ٱلۡبَصِیرُ ١١﴾ [الشوری: ۱۱]. «هیچ چیز همانند او نیست درحالیکه او شنوا و بیناست» آیه بر نفی همانندی و شباهت بین خالق و مخلوق از هر جهت دلالت دارد همراه با اینکه شنیدن و دیدن را برای الله عزوجل ثابت می‌کند و در این آیه اشاره به این دارد که اثبات شنیدن و دیدن برای الله تعالی مانند این دو صفت برای مخلوقات نیست همراه با اینکه بیشتر مخلوقات با این دو صفت متصف هستند.و آنچه در شنیدن و دیدن گفته شده در غیر این دو صفت هم از صفات گفته می‌شود. این سخن الله تعالی را قرائت نما: ﴿قَدۡ سَمِعَ ٱللَّهُ قَوۡلَ ٱلَّتِی تُجَٰدِلُکَ فِی زَوۡجِهَا وَتَشۡتَکِیٓ إِلَى ٱللَّهِ وَٱللَّهُ یَسۡمَعُ تَحَاوُرَکُمَآۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِیعُۢ بَصِیرٌ ١﴾ «خداوند سخن کسی که با تو در باره همسرش مجادله می‌کرد و به سوی خداوند شکایت نمود، شنید و خداوند گفتگوی شما را می‌شنود و همانا خداوند شنوای بیناست».

ابن کثیر در تفسیر این آیه آنچه بخاری در توحید (۱۳ / ۳۷۲)  و امام احمد در مسند (۶ / ۴۶) از عائشه رضی الله عنها نقل می‌کند که گفت: «الحمد لله الذی وسع سمعه الأصوات لقد جاءت المجادله إلى النبی صلى الله علیه وسلم تکلمه وأنا فی ناحیه البیت ما أسمع فأنزل الله عز وجل ﴿قَدۡ سَمِعَ ٱللَّهُ قَوۡلَ ٱلَّتِی تُجَٰدِلُکَ فِی زَوۡجِهَا﴾… إلى آخر الآیه»[۱] «حمد و ثنا برای خدایی که شنوایی‌اش را برای همه صداها وسعت داد هنگامی که زنی بخاطر مجادله پیش پیامبر  صلی الله علیه و سلم آمد و با او صحبت کرد و من در بخشی از خانه بودم که چیزی نشنیدم پس الله عزوجل این آیه را نازل فرمود: ﴿قَدۡ سَمِعَ ٱللَّهُ قَوۡلَ ٱلَّتِی تُجَٰدِلُکَ فِی زَوۡجِهَا﴾ تا آخر آیه.» را روایت می‌کند.

و از جمله دلایل این سخن الله تعالی است: ﴿فَلَا تَضۡرِبُواْ لِلَّهِ ٱلۡأَمۡثَالَۚ﴾ [النحل: ۷۴]. «و برای خداوند مثال نیاورید». طبری در تفسیر این آیه می‌گوید: «فلا تمثلوا لله الأمثال ولا تشبهوا له الأشباه فإنه لا مثل له ولا شبه»[۲] «برای خداوند مثال نیاورید وچیزی را به او شبیه ننمایید زیرا او مثل و مانندی ندارد».

و الله تعالی می‌فرماید: ﴿هَلۡ تَعۡلَمُ لَهُۥ سَمِیّٗا ۶۵﴾ [مریم: ۶۵]. «آیا برای او همتایی می‌شناسی؟» ابن عباس رضی الله عنهما در تفسیر این آیه می‌گوید: «هل تعلم للرب مثلًا أو شبیهًا» «آیا برای پروردگار مثل یا شبیهی می‌شناسی؟» و از دلیل برای این اصل این سخن الله تعالی است: ﴿وَلَمۡ یَکُن لَّهُۥ کُفُوًا أَحَدُۢ ۴﴾ [الأحد: ۴]. «و برای او همتایی نیست». طبری می‌گوید: «ولم یکن له شبیه ولا عدل ولیس کمثله شیء» «برای او شبیه و همتایی نیست و هیچ چیز به مانند او نیست».

 

 

[۱] ابن کثیر (۸ / ۶۰).

[۲] الطبری (۷ / ۶۲۱).

مقاله پیشنهادی

نشانه‌های مرگ

مرگ انسان با افتادن و شل شدن دو طرف گیج‌گاه، کج شدن بینی، افتادن دست‌ها، …