تعریف رقی: رقی جمع رقیه است و آن خواندن اوراد و دمیدن در آن بمنظور شفا یافتن و سلامتی کسب کردن است. فرقی نمیکند از قرآن کریم یا از دعاهای مأثور پیامبر صلی الله علیه و سلم باشد.
ب: حکم آن: جایز است. از عوف بن مالک رضی الله عنه روایت است که گفت: «کُنَّا نَرْقِی فِی الْجَاهِلِیَّهِ فَقُلْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ کَیْفَ تَرَى فِی ذَلِکَ فَقَالَ اعْرِضُوا عَلَیَّ رُقَاکُمْ لَا بَأْسَ بِالرُّقَى مَا لَمْ یَکُنْ فِیهِ شِرْکٌ»[۱] «ما در زمان جاهلیت رقیه میکردیم. گفتیم: ای رسول خدا آن را چگونه میبینی؟ فرمود: رقیههایتان را برایم وصف کنید اگر در آن شرک نباشد اشکالی ندارد» و از انس بن مالک رضی الله عنه روایت است که گفت: «رَخَّصَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم فِی الرُّقْیَهِ مِنْ الْعَیْنِ وَالْحُمَهِ وَالنَّمْلَهِ»[۲] «رسول الله صلی الله علیه وسلم اجازه رقیه را برای عین[۳]، حمه[۴] و نمله[۵] داده است». و از جابر بن عبدالله رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «مَنْ اسْتَطَاعَ أَنْ یَنْفَعَ أَخَاهُ فَلْیَفْعَلْ»[۶] «هرکس میتواند که به برادرش نفع برساند پس این کار را انجام دهد». و از عائشهک روایت است: «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ إِذَا اشْتَکَى مِنَّا إِنْسَانٌ مَسَحَهُ بِیَمِینِهِ ثُمَّ قَالَ أَذْهِبْ الْبَاسَ رَبَّ النَّاسِ وَاشْفِ أَنْتَ الشَّافِی لَا شِفَاءَ إِلَّا شِفَاؤُکَ شِفَاءً لَا یُغَادِرُ سَقَمًا»[۷] «هنگامی که یکی از ما از دردش به رسول الله صلی الله علیه وسلم شکایت میکرد با دست راستش آن را مسح مینمود سپس میفرمود: ای پروردگار مردم! بیماریاش را برطرف ساز و چنان شفایی عنایت کن که هیچگونه بیماری ای باقی نماند. چرا که تو شفا دهنده هستی و هیچ شفایی، بجز شفای تو وجود ندارد».
ج: شرطهای آن: برای جایز بودن و درستی آن سه شرط لازم است:
اول اینکه: معتقد نباشد که آن چیز به ذات خود بدون اذن خداوند به او نفع میرساند. اگر معتقد باشد که آن بدون اذن خداوند و به ذات خودش به او نفع میرساند آن حرام است بلکه آن شرک است. باید معتقد باشد که آن سبب بدون اذن خداوند به او نفعی نمیرساند.
دوم اینکه: به چیزی نباشد که مخالف شریعت خداوند باشد مانند اینکه محتوی دعا نباید درخواست از غیر خداوند یا استغاثه از جن و آن چیزیهایی که شبیه آن است باشد که اگر اینگونه باشد حرام است بلکه شرک میباشد.
سوم اینکه: دارای مفهوم و معنی معلومی باشد اگر از نوع طلسم یا سحر باشد در این صورت جایز نیست. از امام مالک رحمه الله سؤال شد: آیا مرد میتواند رقیه کند و از او درخواست رقیه نمود؟ امام فرمود: اگر با کلام پاک باشد اشکالی ندارد.
د: رقیه ممنوع: تمام رقیههایی که در آن شرطهای گفته شده وجود نداشته باشد مانند اینکه رقیه کننده یا کسی که برایش رقیه میشود معتقد باشد که آن به ذات خود به او نفع میرساند و تأثیر دارد؛ یا اینکه مشتمل بر کلمات شرکی و توسلهای کفری و کلمات بدعی و مانند اینها باشد یا با کلمات نامفهوم مانند طلسم و چیزهایی مانند اینها باشد حرام و ممنوع میباشند.
[۱] صحیح مسلم برقم (۲۲۰۰).
[۲] صحیح مسلم برقم (۲۱۹۶).
[۳] «العین». یعنی کسی که به اذن خداوند با چشمش به دیگری ضرر میرساند.
[۴] «الحمه» همان سم است در تمام چیزهایی که سم وجود دارند مانند نیش مار، عقرب یا مانند اینها اجازه رقیه داده شده است.
[۵] «النمله».جراحتی که از پهلو خارج میشود
[۶] صحیح مسلم برقم (۲۱۹۹).
[۷] صحیح البخاری برقم (۵۷۴۳)، وصحیح مسلم برقم (۲۱۹۱).