وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
کسی که بگوید: استواء الله بر عرش، به معنای اتکاء او بر آن است، این سخن از دو جهت مردود است:🔻 اول آنکه معنای استواء با اتکاء مناسبتی ندارد، 🔻ثانیا این سخن که (اتکائ خالق به مخلوق نیست) در حقیقت ناشی از آنست که گوینده، استواء الهی را در ذهنش مورد تکییف و چگونگی قرار داده، برای همین است این سوال برایش پیش آمده!❗
درحالیکه ما کیفیت استواء الله تعالی را بر عرش نمی دانیم، پس چون کیفیت نامشخص است لذا مطرح کردن این سوال که (چطور خالق به مخلوق اتکاء می کند؟) از اساس اشتباه است.در کل منهج اهل سنت و جماعت در مورد این آیه (و در کل در ارتباط با صفات الهی) ای سخن امام مالک رحمه الله است:روزی شخصی وارد کلاس درس امام مالک رحمه الله شد و از ایشان در مورد چگونگی “استوی” خداوند بر عرش در آیه « الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى» سوال کرد، ایشان در پاسخ فرمودند: «الاستواء معلوم والکیف مجهول والإیمان به واجب، والسؤال عنه بدعه وأظنک زندیقا أخرجوه من المسجد». یعنی: استواء خدا معلوم است، اما کیفیت آن مجهول است، و ایمان به آن واجب است، و پرسش از آن بدعت است و گمان کنم تو فرد زندیقی هستی او را از مسجد بیرون کنید. (شرح اصول اعتقاد اهل سنت ۳/۳۹۸ و ابن عبد البر در التمهید ۷/۱۳۸).
این سخن امام دارالهجره و امام مدینه النبی بعنوان یک قاعده در آمده است و اهل سنت و جماعت از آن قاعده برای تمامی صفات استفاده می کند، یعنی صفات الهی را بدون تاویل یا تحریف (معنایی یا لفظی) و بدون تعیین کیفیت و بدون تشابه و تمثیل با صفات مخلوقات می پذیرند، و در مورد صفات خداوندی کنکاش و کنجکاوی و مباحث کلامی نمی کنند.پس بطور خلاصه: معنای صفات الهی را آنگونه که در لغت عرب است بیان می کنیم، اما کیفیت و چگونگی صفات را بیان نمی کنیم، فقط نیک می دانیم صفاتش با صفات مخلوقاتش مشابه نیست، لذا مثالی از مخلوقات برای بیان چگونگی صفات الهی نمی آوریم. و این نظر امام ابن تیمیه رحمه الله نیز می باشد.
ابن تیمیه رحمه الله خلاصه مذهب سلف صالح را در این خصوص چنین بیان می کند:🔻«اصل در این باب این است که خدا را با اوصافی توصیف نمود که خود یا پیامبرش او را بدان توصیف نموده اند، خواه به اثبات یا به نفی.🔻 آنچه را که خداوند برای خودش قائل بوده و اثبات نموده است، اثبات وآنچه را که خداوند از خود نفی کرده است، نفی شود.برای همگان روشن است که روش امت و ائمه سلف، اثبات تمامی صفاتی بوده که خداوند آنها را برای خود ثابت نموده است، بدون کیفیت و تشبیه و تمثیل و بدون تحریف و تعطیل».
مجموع الفتاوی: (۳/۳)