- الله عزیز و گرامی را زیاد یاد کند، زیرا هرکس الله را زیاد یاد کند، بهتر از آنچه که به سائلان میدهد، به او خواهد داد.
﴿فَٱذۡکُرُونِیٓ أَذۡکُرۡکُمۡ وَٱشۡکُرُواْ لِی وَلَا تَکۡفُرُونِ١۵٢﴾ [البقره: ۱۵۲].
«پس مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و شکرگزاری مرا به جای آورید و از من ناسپاسی نکنید».
- قبل از خواستن، حمد و ثنای الله را به جای آورد.
ابراهیم ÷ هنگامیکه با قومش سخن گفت، قبل از خواستن از الله، با تعریف و ثنا به پروردگارش متوسل شد و گفت:
﴿قَالَ أَفَرَءَیۡتُم مَّا کُنتُمۡ تَعۡبُدُونَ٧۵ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُکُمُ ٱلۡأَقۡدَمُونَ٧۶ فَإِنَّهُمۡ عَدُوّٞ لِّیٓ إِلَّا رَبَّ ٱلۡعَٰلَمِینَ٧٧ ٱلَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یَهۡدِینِ٧٨ وَٱلَّذِی هُوَ یُطۡعِمُنِی وَیَسۡقِینِ٧٩ وَإِذَا مَرِضۡتُ فَهُوَ یَشۡفِینِ٨٠ وَٱلَّذِی یُمِیتُنِی ثُمَّ یُحۡیِینِ٨١﴾ [الشعراء: ۷۵-۸۱].
«[ابراهیم] گفت: «آیا دیدید [و دانستید] چیزهایی را که همواره عبادت میکردید – [هم] شما و [هم] پدرانتان- یقیناً [همۀ] آنها [= معبودان باطل] دشمنِ [عقیدۀ توحیدیِ] من هستند؟ مگر پروردگار جهانیان. آن [معبودی] که مرا آفریده و هدایتم میکند و همان ذاتی که به من غذا میدهد و سیرابم میسازد و هنگامی که بیمار میشوم، اوست که شفایم میدهد و ذاتی که مرا میمیرانَد و [دوباره] زندهام میکند».
سپس خواستهاش را با ثنا آمیخته کرد و فرمود:
﴿وَٱلَّذِیٓ أَطۡمَعُ أَن یَغۡفِرَ لِی خَطِیَٓٔتِی یَوۡمَ ٱلدِّینِ٨٢﴾ [الشعراء: ۸۲].
«و ذاتی که امیدوارم روز جزا گناهانم را ببخشد».
آنگاه با صراحت چنین درخواست کرد و گفت:
﴿رَبِّ هَبۡ لِی حُکۡمٗا وَأَلۡحِقۡنِی بِٱلصَّٰلِحِینَ٨٣ وَٱجۡعَل لِّی لِسَانَ صِدۡقٖ فِی ٱلۡأٓخِرِینَ٨۴ وَٱجۡعَلۡنِی مِن وَرَثَهِ جَنَّهِ ٱلنَّعِیمِ٨۵ وَٱغۡفِرۡ لِأَبِیٓ إِنَّهُۥ کَانَ مِنَ ٱلضَّآلِّینَ٨۶ وَلَا تُخۡزِنِی یَوۡمَ یُبۡعَثُونَ٨٧ یَوۡمَ لَا یَنفَعُ مَالٞ وَلَا بَنُونَ٨٨ إِلَّا مَنۡ أَتَى ٱللَّهَ بِقَلۡبٖ سَلِیمٖ٨٩﴾ [الشعراء: ۸۳-۸۹].
«پروردگارا، به من دانشی [در دین] ببخش و مرا به شایستگان ملحق کن. و در آیندگان آوازهای نیک برایم قرار بده. و مرا از وارثان بهشتِ پرنعمت بگردان. و پدرم را بیامرز [که] بیتردید در زمرۀ گمراهان بود. و روزی که [مردم] برانگیخته میشوند، مرا رسوا [و شرمنده] نساز. همان روزی که مال و فرزندان سودی نمیبخشد؛ مگر کسی که با قلبی پاک [و خالی از شرک و نفاق و ریا] به پیشگاه الله بیاید».
سپس الله بخشاینده و مهربان سورهی فاتحه را بر محمد صلی الله علیه وسلم با این ترتیب نازل کرد و فرمود:
﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ٢ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ٣ مَٰلِکِ یَوۡمِ ٱلدِّینِ۴﴾ [الفاتحه: ۲-۴].
«تمام ستایشها [و سپاسها] از آنِ الله – پروردگار جهانیان- است؛ بخشندۀ مهربان است؛ مالک روزِ جزاست».
همهی اینها تعریف و ستایش و تمجید پروردگار عزیز و گرامیاند. در ادامه الله میفرماید:
﴿إِیَّاکَ نَعۡبُدُ وَإِیَّاکَ نَسۡتَعِینُ۵﴾ [الفاتحه: ۵].
«[پروردگارا] تنها تو را عبادت میکنیم [= برخی از انواع عبادت عبارت است از: توکل، خشوع، خشیت، استعانت (یاریجُستن)، ذبح، نذر، دعا و استغاثه (به فریادرسی خواندن) و … .] و تنها از تو یاری [و مدد] میجوییم».
تمام این حمد و ثناها با سؤال کردن آمیخته است.
در ادامه الله میفرماید: ﴿ٱهۡدِنَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِیمَ۶ صِرَٰطَ ٱلَّذِینَ أَنۡعَمۡتَ عَلَیۡهِمۡ غَیۡرِ ٱلۡمَغۡضُوبِ عَلَیۡهِمۡ وَلَا ٱلضَّآلِّینَ٧﴾ [الفاتحه: ۶-۷].
«ما را به راه راست هدایت فرما [و همواره ثابتقدم بگردان]؛ راه کسانی [همچون پیامبران، شهیدان، راستگویان و نیکوکاران] که به آنان نعمت دادهای، نه [راه] کسانی که بر آنان خشم گرفته شده است [= یهود] و نه [راه] گمراهان [= نصاری]».