وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
۱- جایز است که انسان به تقدیر در برابر مصیبت‌ها استناد نماید، همان‌طور که در قسم اول بیان شد، پس هنگامی که انسان مریض شد یا ضرری دید یا به بلاهای که در اختیارش نیست مبتلا گردید، به تقدیر الله متعال استناد نماید و بگوید: تقدیر الله متعال بود و آنچه خواست انجام داد و اگر توانایی دارد صبر نماید و راضی باشد تا اینکه به او ثواب برسد. همان‌طور که الله متعال می‌فرماید: ﴿وَلَنَبۡلُوَنَّکُم بِشَیۡءٖ مِّنَ ٱلۡخَوۡفِ وَٱلۡجُوعِ وَنَقۡصٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَنفُسِ وَٱلثَّمَرَٰتِۗ وَبَشِّرِ ٱلصَّٰبِرِینَ١۵۵ ٱلَّذِینَ إِذَآ أَصَٰبَتۡهُم مُّصِیبَهٞ قَالُوٓاْ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَیۡهِ رَٰجِعُونَ١۵۶ أُوْلَٰٓئِکَ عَلَیۡهِمۡ صَلَوَٰتٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَرَحۡمَهٞۖ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُهۡتَدُونَ١۵٧﴾ [البقره: ۱۵۵-۱۵۷]
«و قطعاً شما را با چیزی از [قبیل] ترس و گرسنگی [= قحطی] و زیان مالی [= نابودی یا دشواریِ کسبِ آن] و جانی [= مرگ و میر یا شهادت] و زیان محصولات [کشاورزی] می‌آزماییم؛ و [ای پیامبر،] شکیبایان را [به آنچه در دنیا و آخرت برایشان فراهم می‌آید] بشارت بده؛ همان کسانی که هر گاه مصیبتی به ایشان می‌رسد [از روی رضایت و تسلیم] می‌گویند: «به راستی که ما از آنِ الله هستیم و به سوی او بازمی‌گردیم». این‌ها هستند که درودها و رحمتی از پروردگارشان برایشان است و همینان هدایتیافتگانند».
۲- جایز نیست که انسان در مقابل نافرمانی و گناهان به تقدیر استناد نماید و واجبات را ترک کند، و کارهای حرام انجام دهد، برای اینکه الله متعال به انجام دادن طاعات و دوری نمودن از معاصی و گناهان و به عمل کردن دستور داده است، و از توکل کردن به تقدیر نهی نموده است.
اگر تقدیر به عنوان حجت برای شخصی پذیرفته می‌شد الله متعال تکذیب کنندگان پیامبران مانند قوم نوح، عاد، ثمود و مانند آن‌ها را عذاب نمی‌داد و دستور نمی‌داد که حدود بر متجاوزان اجرا شود. و کسی که تقدیر را بر گناهکاران حجت بداند آن‌ها را مستحق سرزنش و جزا نمی‌داند، پس هیچ کسی را سرزنش و ملامت نمی‌کند، و کسی را که به او تجاوز نماید، جزا نمی‌دهد، و بین کسی که با او نیکی یا بدی انجام دهد فرقی قایل نیست و این باطل و بر باطل بنا شده است و نادانی عقل است، و الله متعال نسبت به کسی که اراده خیر نماید، او را در دین فقیه می‌گرداند و به او فهم دین می‌دهد. الله متعال می‌فرماید: ﴿سَیَقُولُ ٱلَّذِینَ أَشۡرَکُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَکۡنَا وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن شَیۡءٖۚ کَذَٰلِکَ کَذَّبَ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡ حَتَّىٰ ذَاقُواْ بَأۡسَنَاۗ قُلۡ هَلۡ عِندَکُم مِّنۡ عِلۡمٖ فَتُخۡرِجُوهُ لَنَآۖ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا تَخۡرُصُونَ١۴٨﴾ [الأنعام: ۱۴۸].
«کسانى که شرک ورزیدند خواهند گفت: «اگر الله مى‌خواست، نه ما شرک می‌آوردیم و نه پدرانمان و [همچنین] چیزى را [خودسرانه] تحریم نمى‌کردیم». کسانى که پیش از آنان بودند نیز همین گونه [پیامبران خود را] تکذیب کردند تا عذاب ما را چشیدند. [ای پیامبر، به این مشرکان] بگو: «آیا [دانش و] دلیلی نزدتان هست که آن را براى ما آشکار کنید؟ [در حقیقت،] شما جز پندار [از چیزی] پیروی نمی‌کنید و جز دروغ نمى‌گویید».