غالبا سفر وسیله رهایی از خطر یا وسیله رسیدن به مطلوب است. سفر مظنه مشقت است و گمان مشقت و رنج در سفر میرود و مشقت و رنج، آسانگیری و سهولت را ایجاب میکند لذا شارع مقدس در سفر نمازهای چهار رکعتی را به دو رکعتی تخفیف داده و پایین آورده است.
قرآن کریم و سنت نبوی و اجماع امت بر آن دلالت دارند که در سفر مباح طولانی کوتاه کردن نماز و شکسته خواندن آن جایز است. دلیل از قرآن کریم:
﴿وَإِذَا ضَرَبۡتُمۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَلَیۡسَ عَلَیۡکُمۡ جُنَاحٌ أَن تَقۡصُرُواْ مِنَ ٱلصَّلَوٰهِ إِنۡ خِفۡتُمۡ أَن یَفۡتِنَکُمُ ٱلَّذِینَ کَفَرُوٓاْۚ﴾ [النساء: ۱۰۱].
«هرگاه به سفر رفتید بر شما گناهی نیست که نمازهای (چهار رکعتی) را کوتاه کنید و شکسته بخوانید اگر خوف داشتید که کافران شما را با (قتل یا زخم و امثال آن) اذیت کنند».
بدیهی است که «ضربتم» در آیه به معنی «به سفر رفتید» میباشد.
مقید کردن شکسته خواندن نماز به خوف مورد عمل قرار نمیگیرد، چون از یعلی بن امیه روایت شده که گفته است: من به عمر بن خطاب گفتم نظرت درباره کوتاه کردن نمازها و شکسته خواند آنها چیست؟ حال آن که خداوند میفرماید: «اگر خوف داشتید دشمن کافر شما را رنج و آزار برساند». و امروز این خوف از بین رفته است؟ عمر گفت: من نیز همچون تو از این کار تعجب کردم و آن را با پیامبر صلی الله علیه وسلم در میان نهادم فرمود:
«صَدَقَهُ تَصَدَّقَ اللهُ بِها عَلَیْکُم فَأقبِلُوا صَدَقتَهُ» (رواه مسلم).
«این تخفیف دو رکعتی و رخصت شکسته خواندن نمازهای چهار رکعتی صدقه و احسانی است که خداوند با شما کرده است پس آن را بپذیرید».
و در سنت آمده است که عبدالله بن مسعود گفت: «نماز چهار رکعتی را با عمر بن خطاب دو رکعتی خواندهام». (شیخین آن را تخریج کردهاند). از ابن عمر م روایت شده است که گفت:
«سافَرْتُ مَعَ رَسُولِ الله صلی الله علیه وسلم وأَبی بَکرٍ وَعُمَرَ وَکانُوا یُصَلُّونَ الظُّهرَ وَالعَصْرَ رَکعَتَینِ رَکعَتَینِ».
«همراه پیامبر صلی الله علیه وسلم و ابوبکر و عمر بن خطاب به مسافرت رفتم که آنان نماز ظهر و عصر را دو رکعت دو رکعت میخواندند».
کوتاه کردن و شکسته خواندن نماز مخصوص نمازهای چهار رکعتی میباشد پس نماز مغرب و صبح کوتاه نمیشود.