شیعه به فرقهها و گروههای زیادی تقسیم میشود که در این مختصر به توصیف دو فرقه از آنها اکتفا میکنیم.
الف: غالیان: چنانکه خوارج ظهور کردند، شیعههای غالی نیز برای اعلان الوهیت علی سربرآوردند. علی رضیاللهعنه به آنها دستور کرد که از این عقیده و چنین سخنانی توبه کنند و سه روز به آنها مهلت داد اما آنان همچنان پافشاری کردند که علی دستور داد آنها را به گودالهایی از آتش بیندازند. در راس این فتنه، عبدالله بن سبأ یا ابن السوداء بود. کسی که دشنام به ابوبکر و عمر را از حد گذرانده بود و علی رضیاللهعنه در پی قتل او برآمد اما او فرار کرد.
به نظر ابنتیمیه، قتل عبدالله بن سبا یا به سبب دشنام و یا به این دلیل بود که متهم به زندیق بودن است و احتمال زندقه قویتر است چرا که او یهودی بود که لباس اسلام پوشیده بود و قصد فاسد کردن دین اسلام را از درون داشت.[۱]
ثابت شده است که این امواج پلید، همان دسیسه و توطئههای مخفیانهای است که دشمنان اسلام از زمان عبدالله بن سبا برای فاسد کردن امور مسلمانان چیدهاند و او نقشهها و دسیسههای محکمی برای ایجاد فتنهی سیاسی و دینی چید که آثار آن تا به امروز در میان برخی مذاهب صوفیه موجود است.[۲]
یهودیان میدان را باز و فرصت را مناسب دیدند تا در لباس طرفداری و پیروی از اهل بیت و در ابتدا با برانگیختن عواطف مسلمانان و برتری دادن علی بر عثمان، میان مسلمانان تفرقه و اختلاف بیندازند.
[۱] – ابن تیمیه، النبوات، ص ص ۱۴۲
[۲] – د. محمود قاسم، دراسات فی الفلسفه الاسلامیه، ص ۲۵۴-۲۵۵ چاپ: دارالمعارف، مصر سال ۱۹۷۳م.