مصایب نتیجه‌ی گناهان است

عده‌ای از مردم در بیان حکمت بعضی از حوادث و وقایع قضاوت زود هنگام کرده و می‌گویند: الله تعالی بلاهایی را که در دنیا می‌فرستد از آن چنین و چنان مقاصدی دارد، می‌گویند الله تعالی باران را به علت کثرت گناهان، از بندگانش دریغ داشته و فلان زلزله بخاطر آزمایش و تأدیب فلان قوم و قبیله به وقوع پیوسته است.

به نظر شما آیا این ادعاها افترا و سخنانی ناآگاهانه نسبت به ذات خداوندی و غیر یقینی محسوب نمی‌شود؛ زیرا ما از حقیقت مقصود الله تعالی بی‌خبریم.

 

الحمدلله،

اشکالی ندارد که انسان مصایبی چون زلزله، بلا و ناداری را معلول عللی بداند که خودِ باری تعالی آنها را به عنوان سبب بیان کرده است. مثلاً الله تعالی در قرآن گناهان را سبب شرّ و فساد عنوان کرده و گفته است: [ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ] [روم:۴۱]

«تباهی و خرابی در خشکی و دریا به سبب کارهایی پدیدار گشته که مردم انجام می‌دهند».

[أَوَلَمَّا أَصَابَتْکُمْ مُصِیبَهٌ قَدْ أَصَبْتُمْ مِثْلَیْهَا قُلْتُمْ أَنَّی هَذَا قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِکُمْ] [آل عمران:۱۶۵]

«آیا هنگامی‌که مصیبتی به شما وارد شد (می‌گویید) این مصیبت از کجاست؟ حال آن‌که (در جنگ بدر) دو برابر آن (فتح و پیروزی) کسب کرده‌اید. بگو این مصیبت (کشتار و شکست) از ناحیه‌ی خودتان است- نتیجه‌ی مخالفت با رهنمودهای رسول الله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ است- ».

در این زمینه نصوص زیادی در دست است، بنابراین اشکالی ندارد که این مصایب را معلول علل و اسبابی بدانیم که خود الله تعالی آنها را علت و سبب قرار داده است، هر چند که در این جا أسباب دیگری نیز وجود دارد که بدان آگاه نیستم؛ نیز آن را علت قرار داده است، در این صورت سخن ما ناآگاهانه نیست، بلکه داریم چیزی را به الله تعالی نسبت می‌دهیم که خود او علم آن را به ما ارزانی داشته است و (مثلاً) گفته: که مصایب نتیجه‌ی گناهان و بزهکاریهای ما انسان‌ها ست.

 

شیخ ابن عثیمین- کتاب الدعوه- (۲/ ۱۴۳/ ۱۴۴ )