مراتب اجتهاد و اقسام مجتهدین در مذهب احناف (۳)

  • طبقه سوم از مراتب اجتهاد و مجتهدین، «مجتهدین فی المسائل التی لا روایه فیها عن صاحب المذهب او احد من اصحابه» هستند؛ یعنی: کسانی که هم در اصول و هم در فروع، تابع امام ابوحنیفه هستند و هیچ گاه از نتایج اجتهاد و فتوای ایشان مخالفت نمی‌نمایند. و اجتهاد این گروه خلاصه می‌شود در استنباط احکام مسائلی که از جانب امام ابوحنیفه یا شاگردانش پیرامون آن مسائل، رأی و اجتهادی صادر نشده باشد (یعنی آن‌ها در قواعد، ضوابط و علل قیاسهایی که ائمه‌ی پیشین، آن‌ها را استخراج نموده و به آن ملتزم گشته‌اند، به بررسی و تفحص می‌پردازند و در مسائلی که فاقد نصی از امام مذهب خود و یا شاگردان آن باشد، به استنباط و استخراج مسائل می‌پردازند.)

و از طرف مجتهدان این گروه بود که میراث فقهی احناف پر بار و لوای فقاهت مذهب حنفی به اهتزاز درآمد. اینان در عمل تحقیقی خود و در راستای تخریج احکام و ترجیح اقوال و مقایسه‌ی میان آراء درجهت تصحیح بعضی و تضعیف دیگری، راه را برای رشد و بالندگی و تکامل فقه حنفی هموار ساختند.

و از این طبقه می‌توان بدین افراد اشاره نمود:

  • ابوبکر خصّاف، احمد بن عمرو شیبانی (متوفی ۲۶۱ه‍ .ق).
  • ابوجعفر طحاوی، احمد بن محمد بن سلامه (متوفی ۳۲۱ ه‍ . ق).
  • ابوالحسن کرخی، عبیدالله بن حسین بن دلال (متوفی ۳۴۰ه‍ . ق).
  • فخر الاسلام بزدوی، علی بن محمد ابوالحسن (متوفی ۴۸۲ه‍ . ق).
  • محمد بن احمد، ابوبکر سرخسی شمس الائمه (متوفی درحدود ۵۰۰ه‍ . ق).

مقاله پیشنهادی

خیار(داشتن اختیار در معامله)

حکمت مشروعیت داشتن اختیار در معامله داشتن حق اختیار در معامله از محاسن اسلام است؛ …