تیر های شیطان برای گمراهی بشر و اسیر نمودن او بسیار فراوان است. گاهی راه گمراهی را برای انسان با انواع زیباییها و زخارف مادی فرش می کند و یا دیگری را تحریک می کند تا بر برادر بتازد و او را از راه صحیح سعادت منحرف سازد. اما مسموم ترین تیر گمراهی زمانی از کمان ملعون شیطان خارج می شود که با نفس اماره زهرآگین شده باشد و چنان بر قلب فرو می رود که ایمان و عقیده انسان را فاسد می سازد بی آنکه شخص احساس نماید و همچون یک سرطان، وجود آدمی را از درون می بلعد و زمانی آثارش نمایان می گردد که هلاکت را نزدیک و درمان را مشکل یا محال نماید. هر نقطه از نفس آدمی می تواند خال سیاهی برای اصابت این تیرهای زهرآگین شیطانی باشد اگرشخص خود را از تیررس آن محفوظ ندارد.
علمای اخلاق و آفت شناسان نفس بشر پیوسته در پی شناسائی این نقاط سیاه نفس بوده اند تا آنها را شناسائی نموده و از معرض اصابت این تیرهای زهراگین دور نمایند و به قول شاعر: «عرفت الشر لا لشر لکن لتوقیه ـ و من لایعرف الشر من الخیر یقع فیه» یعنی: شرارت را شناسم تا از آن پرهیز بنمایم- هر آن کس جاهل شر است از شرش حذر دارم.
حال برخی از این نقاط کشنده ی نفس انسان را شناسائی می کنیم:
۱- خودپسندی و مغرورشدن به اعمال اندک و بالا بردن قیمت خویش و فراموشی گناهان.
۲- حب تحمید و تکریم و علاقه به اینکه دیگران از ما تعریف کنند تا شاید شخصیت و جایگاهمان بالا رود.
۳- تعریف از خویش نسبت به کارهایی که اصلا انجام نداده ایم و حتی در قدرت ما نیست یا صفات و خصوصیاتی که در ما وجود ندارد.
۴- سرزنش نفس خودمان در جمع و به اصطلاح شکسته نفسی تا اینکه ذهن مردم را به عکس آن وا داریم و علیرغم تواضع ظاهری، سعی در بالا بردن شخصیت خودمان داشته باشیم تا با یک تیر دو نشان بزنیم.
۵- خوشحالی و رضایت از شنیدن عیب دیگران یا متهم ساختن دیگران به صفات ناپسند تا بدینوسیله با تضعیف شخصیت دیگران بر شخصیت خویش بیافزاییم.
اینها تنها برخی از نکاتی است که در صورت غفلت، شیطان می تواند با تیرهای مهلکش، انسان را از پا درآورد، اما شیوه ها و ابزارهای بسیار ظریف و دقیقی را شیطان در اختیار دارد که اطلاع از آن فقط توفیق خداوندی واخلاص در عمل را می طلبد. اخلاصی که خداوند پیوسته ما را به آن امر کرده وشیطان هم به ناتوانی از تاثیرگذاردن بر چنین افراد مخلصی اعتراف کرده وگفته است: «فَبِعِزَّتِک لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ – إِلَّا عِبَادَک مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ» [ص/۸۲ ] پس سوگند به شکوهت، آنان را همگی گمراه می کنم* مگر بندگان اخلاص یافته ات را از میان آنان.
اقتباس از کتاب العوائق نوشته شیخ خالد الراشد