ایمان به نصوص وعده و وعید(۴)

اهل سنت و الجماعت: عذاب را برای هر مسلمانی که وعید متوجه او شده واجب نمی‌دانند ـ در غیر از آنچه مقتضی کفر است، یا کسی که گناهش را حلال نداشته ـ ممکن است خداوند او را به خاطر کارهای نیکی که انجام داده یا به سبب شفاعت‌ها یا توبه یا به سبب مصائبی که گرفتارش شده و یا به خاطر بیماری‌هایی که کفاره گناهان هستند، بیامرزد.

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿قُلۡ یَٰعِبَادِیَ ٱلَّذِینَ أَسۡرَفُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ لَا تَقۡنَطُواْ مِن رَّحۡمَهِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ یَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِیعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِیمُ۵٣﴾ [الزمر: ۵۳].

و می‌فرماید: ﴿وَلِلَّهِ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِی ٱلۡأَرۡضِۚ یَغۡفِرُ لِمَن یَشَآءُ وَیُعَذِّبُ مَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ١٢٩﴾ [آل عمران: ۱۲۹].

«آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن خداست، هرکس را که بخواهد عفو می‌کند و هرکس را که بخواهد عذاب می‌دهد و خداوند آمرزگار و مهربان است».

و می‌فرماید: ﴿وَإِنِّی لَغَفَّارٞ لِّمَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا ثُمَّ ٱهۡتَدَىٰ٨٢﴾ [طه: ۸۲].

«و به راستی من بسیار آمرزنده هستم برای کسی که توبه کند و ایمان آوَرَد و کار شایسته انجام دهد، آنگاه راه یابد».

و رسول اکرم صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «مردی در راهی می‌رفت، شاخه خاری را سر راه بود آن را از سر راه دور کرد، خداوند عمل او را پسندید و او را بخشید»^[۱].

و اهل سنت و الجماعت بر فرد معینی از مسلمین حکم نمی‌کنند که او از اهل جهنم است و اگر بر او حکم کنند به همیشه ماندن او در دوزخ گواهی نمی‌دهند چون احتمال دارد او توبه کند و خاتمه‌اش خوب باشد، و اگر ناگزیر باید حکم کنند، آن‌گاه حکم را مقید به مردن بر کفر می‌کنند چون خاتمه فرد اعتبار دارد اگر با ایمان برود بهشتی است ـ ان‌شاءالله ـ هر چند قبل از آن اعمالی ناشایسته انجام داده باشد و اگر خاتمه او با کفر باشد او دوزخی است و همیشه در آن می‌ماند هر چند قبلاً اعمالی صالح انجام داده باشد.

و هر کس مشخص شد که کفر از او سرزده و قبل مرگش آنچه نشانه توبه و ایمانش باشد از او سر نزده باشد بر او به کفر و همیشه در جهنم ماندن حکم می‌شود و این قاعده بر کسی که کفر و ارتداد او ثابت شده تطبیق داده می‌شود اما کافران اصلی برای همیشه در دوزخ می‌مانند.

و اهل سنت و الجماعت معتقدند که هر مخلوقی اَجلی دارد و هیچ کس نمی‌میرد مگر با فرمان خدا و اجل او از پیش مقرر شده است، و هرگاه اجل‌شان فرارسد یک لحظه پس و پیش نمی‌شود و اگر بمیرد یا کشته شود چون اجلش تمام شده می‌میرد. چنان که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَمَا کَانَ لِنَفۡسٍ أَن تَمُوتَ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِ کِتَٰبٗا مُّؤَجَّلٗا﴾ [آل عمران: ۱۴۵].

«و هیچ‌کس را نسزد که بمیرد مگر به فرمان خدا و خداوند زمان مرگ او را ثبت کرده و نوشته است».

[۱]– بخاری.