از ثوبان – رضی الله عنه – روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: “لأَعْلَمَنَّ أَقْوَامًا مِنْ أُمَّتِی یَأْتُونَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ بِحَسَنَاتٍ أَمْثَالِ جِبَالِ تِهَامَهَ بِیضًا فَیَجْعَلُهَا اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ هَبَاءً مَنْثُورًا؛قَالَ ثَوْبَانُ : یَا رَسُولَ اللَّهِ صِفْهُمْ لَنَا ، جَلِّهِمْ لَنَا أَنْ لاَ نَکُونَ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لاَ نَعْلَمُ ، قَالَ : أَمَا إِنَّهُمْ إِخْوَانُکُمْ وَمِنْ جِلْدَتِکُمْ وَیَأْخُذُونَ مِنَ اللَّیْلِ کَمَا تَأْخُذُونَ وَلَکِنَّهُمْ أَقْوَامٌ إِذَا خَلَوْا بِمَحَارِمِ اللَّهِ انْتَهَکُوهَا”. [ صحیح وضعیف سنن ابن ماجه : ۴۲۴۵ ]
ترجمه: «گروه هایی از امتم را میشناسم که با نیکیهایی به اندازه کوه تهامه به دادگاه آخرت میآیند؛ امّا الله متعال آن نیکیها را همچون غبار پراکنده میسازد و نمیپذیرد! ثوبان – رضی الله عنه – فرمود:ای رسول الله،اوصافشان را برایمان آشکار فرما؛مبادا ندانسته از آنان شویم. رسول الله – صلی الله علیه وسلم – فرمود: آنان برادران شما و از خودتان هستند و مانند شما اهل شب زنده داری هستند؛امّا در هنگام خلوت، مرتکب گناه میکنند».
در فتوای شماره – ۲۲۵۸۷۵ – الإسلام سؤال وجواب چنین آمده:
“ولیس المقصود بهذا الحدیث ، فیما یظهر : کلّ من ارتکب معصیه فی السر ، فإن صغائر الذنوب لا یسلم منها أحد ، قال النبی صلى الله علیه وسلم : “کُلُّ ابْنِ آدَمَ خَطَّاءٌ ، وَخَیْرُ الْخَطَّائِینَ التَّوَّابُونَ” [ رواه الترمذی :۲۴۹۹ ] وحسنه الألبانی فی صحیح الترمذی. والذی یظهر أن المقصود بهذا الحدیث ، المنافقون أو أهل الریاء ، الذین یُظهرون أمام الناس الصلاح والتقوى فإذا ابتعدوا عن أعین الناس ظهروا على حقیقتهم ، فلم یراعوا لله عز وجل حرمه.”
ترجمه: “مقصود این حدیث ظاهرا این نیست که هرکس در خلوت گناه انجام دهد از این گروه است،چرا که هیچ کس از گناهان صغیره در امان نیست،پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید: “تمامی فرزندان آدم خطا کارند،و بهترین خطاکاران توبه کنندگان اند.” [ روایت ترمذی :۲۴۹۹ / آلبانی : حسن است ] بلکه منظور از این حدیث منافقین و اهل ریا هستند،آنانی که جلوی مردم خود را متقی و اهل صلاح نشان می دهند و به هنگامی که از مردم دور می شوند حقیقت خود را آشکار می کنند،و برای الله هیچ حرمتی قایل نمی شوند.”