خداوند متعال در قرآن کریم آیه ۱۱۹ سوره توبه ما را سفارش میکند که با صادقین و درستکاران همراه شویم، چرا که او تعالی بیشتر از هرکسی مخلوق خود را میشناسد و میداند که همنشینی و رفاقت با دیگران بسیار بر اخلاق و اعتقاد آدمی تأثیر میگذارد. از اینرو خدا و رسولش ما را به رفاقت و همنشینی با صادقین امر کردهاند. همنشین شدن با افراد صالح و هدایت یافته بر هدایت ما تاثیر مفیدی خواهد گذاشت، و بلعکس؛ همنشینی با اهل فسق و فجور و اهل بدعت و منحرف شده، تاثیر ناگواری بر اخلاق و افکارمان خواهد گذاشت.
سلف صالح ما بر این مسئله بسیار حساس بودند و سعی داشتند که از اهل فسق و بدعت دوری کنند، و بیشترین برائت را از آنها داشتند. شایسته است که ما نیز در برخورد با اهل بدعت و گمراهان همین برخورد را داشته باشیم تا دین و اخلاق خود را از آفت محفوظ کرده باشیم.
قال غالب القطان: رأیت مالک بن دینار فی الـمنام، فکأنه قاعد فی مسجده الذی کان یجلس فیه، علیه قبطیتان وهو یقول: بأصبعیه هکذا: «صنفان من الناس لا تجالسوهـمـا فإن مـجالستهمـا مفسده لقلب کل مسلم: صاحب بدعه قد غلا فیها، وصاحب دنیا مترف فیها»[۱].
غالب قطان گفت: مالک بن دینار را در خواب دیدم که گویا در مسجد نشسته بود و میفرمود: «دو دسته از مردم هستند که هرگز با آنها منشین، زیرا همنشینی با آنها قلب هر مسلمانی را فاسد میکنند: کسی که اهل بدعت است و در آن غلو کرده، و دیگری کسی که اهل دنیا است و در آن خوش گذارن است».
کیست ظالمتر از اهل بدعت؟ براستی که اهل بدعت از اهل فسق و فجور و گناه بدتر و خطرناکترند.
سلام ابن ابی مطیع فقیه و دانشمند بصره می فرمود: «لأن ألقى الله بصحیفه الحجاج، أَحَبُّ إلی من أن ألقى الله بصحیفه عمرو بن عبید»[۲].
«اگر مرا با نامهی عمل حجاج به نزد پروردگار ببرند، بیشتر دوست دارم تا اینکه با نامهی اعمال عمرو بن عبید».
عمرو بن عبید مردی عابد و زاهد اما اهل بدعت بود و حجاج مردی فاجر و خونخوار و جنایتکار بود.
وقال الحسن رحمه الله : «لا تجالس صاحب بدعه فإنّه یمرض قلبک»[۳].
امام حسن بصری رحمه الله فرمودند: «با انسان مبتدع و بدعت گزار منشین، چرا که او قلبت را بیمار میکند».
وقال یحیى بن أبی کثیر: «اذَا لَقیت صاحب بِدعه فی طَریق فَخذ فی طَریق آخر»[۴].
یحیی بن ابی کثیر فرمود: «هرگاه در راهی انسان بدعت گزاری را ملاقات کردی تو از راه دیگری برو».
وقال ابن تـمیم: «هجران أهل البدع کافرهم وفاسقهم والـمتظاهرین بالـمعاصی، وترک السّلام علیهم فرض کفایه، ومکروه لسائر النّاس، ولا یسلّم أحد على فاسق معلن، ولا مبتدع معلن داعیه»[۵].
ابن تمیم رحمه الله فرمود: «ترک و دور شدن و سلام نکردن از اهل بدعت چه کافر یا فاسق یا کسانی که آشکارا گناه میکنند، فرض کفایی است و بر دیگر مردم مکروه است، و هیچکس نباید بر فرد فاسقی که فسقش را آشکار میکند و بر مبتدعی که بدعتش را تبلیغ میکند سلام کند».
[۱]– «الحلیه الأولیاء» أبی نعیم اصفهانی.
[۲]– «سیر اعلام النبلاء» (۷/۴۲۸).
[۳]– «الاعتصام» (۱/ ۸۳).
[۴]– «الاعتصام» (۱/ ۸۳).
[۵]– «الآداب الشرعیه» (۲۳۷).