خداوند متعال میفرماید: “ما یلفظ من قول الا لدیه رقیبٌ عتید” (ق: ۱۸)؛ انسان هیچ سخنی بر زبان نمیراند مگر اینکه فرشتهای مراقب و آماده برای دریافت و نگارش است.
مسئولیت گفتار و کردار آدمی بر عهده جوارح بدنش است، چون آنها ابزار و وسایل انجام عبودیت و بندگی خدای عزّوجل و ترجمان ایمانی هستند که در قلب اسقرار پیدا کرده است.
جوارح عبارتند از: زبان، گوش، چشم، دست، پا و شرمگاه که در واقع ابزار کسب اعمال انسان میباشند. خداوندمیفرماید: “و هو الذی یتوافاکم باللیل و یعلم ما جرحتم بالنهار” (انعام: ۶۰)؛ خدا است که در شب شما را میمیراند و در روز برمیانگیزاند و او میداند که در روز چه میکنید.
رسول اکرم صلی الله وعلیه و آله وسلم فرموده است: “من یضمن لی ما بین لحییه و ما بین رجلیه اضمن له الجنه”؛ هر کس برای من آنچه را که در میان آروارههایش هست (زبان، چشم و گوش) و آنچه میان پاهایش هست (شرمگاه) تضمین کند، من بهشت را برای او تضمین خواهم کرد.
جوارح مسئولند
خداوند میفرماید: “و لا تقف ما لیس لک به علم ان سمع و البصر والفؤاد کل اولئک کان عنه مسؤلا ولا تمش فی الارض مرحا انک لن تخرق الارض و لن تبلغ الجبال طولا” (اسراء: ۳۷-۳۶)؛ از چیزی دنبالهروی مکن که از آن ناآگاهی، (چون انسان در برابر کارهایی که) چشم، گوش، دل و سایر اعضای بدن انجام میدهند، مورد پرس و جو قرار میگیرد. و در زمین متکبرانه و مغرورانه راه مرو، چرا که تو نمیتوانی زمین را بشکافی و نمیتوانی با گردن کشیدن جبارانهات به بلندای کوهها برسی.
این اعضا و جوارح که تحت فرمان ما هستند، در حقیقت ملک دایمی ما نیستند، بلکه موقتا در دنیا به ما عاریت داده شدهاند و مالک حقیقی آنها پروردگار ماست، و تصرف در امانت، بدون اجازه مالک اصلا جایز نیست. هر گونه تصرف در امانت و استفاده از آن در جایی که مالکش راضی نباشد، یقینا حرام، خیانت و ظلم است و فرد امانتدار باید بداند که صاحب امانت روزی از او بازخواست خواهد کرد.
شهادت اعضا
کسی که در دنیا اعضا و جوارح بدنش را که مطیع و فرمانبر او هستند، نتواند حفظ و کنترل کند، حتما آنها در روز قیامت علیه او شهادت خواهند داد و در پیشگاه پروردگار به حرف خواهند آمد.
خداوند میفرماید: “یوم یحشر اعداء الله الی النار فهم یوزعون حتی اذا ما جاءوها شهد علیهم سهعهم و ابصارهم و جلودهم بما کانوا یعملون و قالوا لجلودهم لم شهدتم علینا قالوا انطقنا الله الذی انطق کل شی و هو خلقکم اول مره و الیه ترجعون”؛ روزی که دشمنان خدا به سوی آتش دوزخ رانده و بر لبه آن گرد آورده میشوند، گوشها، چشمها، و پوستهایشان بر کارهایی که در دنیا کردهاند، گواهی میدهند؛ آنان به پوستهای خود میگویند: چرا به زیان ما شهادت دادید؟ پاسخ میدهند: خداوند ما را به سخن در آورده است، همو که همه چیز را گویا نموده است، و در آغاز شما را از عدم آفریده است، و دوباره برای حساب و کتاب به سوی او برگردانده میشوید.
خداوند میفرماید: “یوم تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم بما کانوا یعملون”؛ آن روزی که علیه آنان زبان، دست و پای ایشان بر کارهایی که کردهاند، گواهی میدهند.
از مجله ندای اسلام ۲۷-۲۶