معنای «لا إله إلّا الله»: هیچ معبود برحقی جز الله وجود ندارد.
یعنی: هیچ معبودی که فقط او مستحق همهی عبادتها باشد جز الله سبحانه وجود ندارد و پرستش هر معبودی غیر از الله عز وجل، باطلترین باطل و دورترین گمراهی است.
و لا إله إلّا الله دو رکن دارد: نفی و اثبات.
لا إله: همهی آنچه را که غیر الله پرستش میشود، نفی میکنی.
إلّا الله: همه انواع عبادتها را به تنهایی و بدون قرار دادن شریک برای الله اثبات مینمایی.
الله تعالی میفرماید:
﴿وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّهٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ﴾ [النحل: ۳۶]
«و در هر امتی رسولی را برانگیختیم (که بگوید): الله را پرستش کنید و از طاغوت دوری جویید».
و میفرماید:
﴿فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَهِ الْوُثْقَىٰ لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ﴾ [البقره: ۲۵۶]
«هرکسی به طاغوت کفر ورزد و به الله ایمان بیاورد، بیتردید به محکمترین دستگیره چنگ زده است که پاره نمیشود و الله شنونده داناست».
و پیامبر صلی الله علیه وسلم میفرماید: «هرکسی لا إله إلّا الله بگوید و به آنچه غیر از الله پرستش میشود، کفر ورزد، مال و خونش حرام است و حسابش بر الله است».[۱]
ابن القیم رحمه الله میگوید: «روش قرآن این است که نفی را با اثبات همراه میسازد، پس عبادت غیر الله را نفی کرده و عبادت او را اثبات میکند، و این همان حقیقت توحید است، چرا که نفی محض توحید نیست، همچنانکه اثبات بدون نفی هم توحید نیست؛ پس توحیدی که دربرگیرندهی نفی و اثبات نباشد، وجود ندارد و این حقیقت لا إله إلّا الله است».[۲]
و معنای «أن محمدا رسول الله»: ایمان به رسالت او و تصدیق و پیروی از او و تبعیت کردن از سنتش است.
[۱]– صحیح مسلم.
[۲]– بدائع الفوائد، ص: ۱۳۴٫