السلام علیکم
لطفا اقوال امام الشافعی رحمه الله علیه که قول قدیم بر قول جدید رجحان دارد بیان بفرمائید؟
و علیکم السلام
الحمد لله وحده و الصلاه والسلام علی من لا نبی بعده وبعد .
امام شافعی رحمه الله علیه در راه حق جویی نه تنها کتاب و مذهب استادش-امام مالک رحمه الله علیه و کتاب و مذهب استاد استادش-امام ابوحنیفه- رانقد می کرد؛ بلکه از کتاب و مذهب خودش نیز انتقاد می نمود. رساله ی قدیم و رساله ی جدید و قول قدیم و قول جدید نشان دهنده این حالت خودنقدی است. امام رحمهالله علیه به شاگردش بویطی می فرماید: هر چند در تألیف کتابهایم نهایت سعی را به کار برده ام؛ باز یقین دارم که در آن ها غلط هایی وجود دارد زیرا خداوند تبارک در قرآن می فرماید: «و لو کان من عند غیرالله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا»(نساء آیه ی ۸۲). پس هرگاه در کتابهایم مطلبی را مشاهده کردید که خلاف قرآن و حدیث بود؛ از همین حالا اعلام می نمایم که از آن پشیمانم و راضی نیستم آن را به نام من نقل و روایت نمایند.
امام شافعی رحمهالله علیه از حیث وسعت دایره ی اطلاعات و افزایش قدرت استنباط همواره در راه تکامل قدم برمی داشت؛ فلذا واژه های «قدیم و جدید» پسوند کتاب و مذهب و اقوال او می گردید. مانند«رساله ی قدیم و رساله ی جدید» و «مذهب قدیم و مذهب جدید» و «اقوال قدیم و اقوال جدید»و چون اقوال قدیم و جدید مطلبی است و مذهب قدیم و جدید مطلب دیگری است پس به طور جداگانه از آن ها بحث می شود.
برخی از اقوال مذهب قدیم امام شافعی ( رحمه الله علیه) که بر قول جدیدش رجحان دارد.
۱-عدم نقض وضوء با لمس زن ومردمَحرم( دریکی از دو قول جدیدش باطل میشود).
۲-جایز بودن استنجاء به سنگ ومانند آن در هنگامیکه که از محل خروج آن پخش شده باشد.
۳-در صورتی که نجاستی در آب راکدی باشد؛ لازم نیست که به اندازه دو قله( قلتین) از آن فاصله گرفت. بلکه از هر قسمت آن برای طهارت جایز است. (برخلاف قول جدید که می گوید، برای استعمال چنین آبی باید به اندازه دو قله(قلتین) از آن فاصله گرفت و نمی توان از نزدیک و مجاورت آن برای رفع حدث استفاده کرد.
۴-آب جاری کم در صورت نجاستی در آن بیفتد؛ درصورتی که اوصاف آن تغییر نکرده باشد؛ نجس نیست. (قول جدید قائل به نجاست آن می باشد).
۵-مستحب بودن تثویب در اذان صبح (درقول جدید قائل به مکروه بودن آن می باشد.)
۶-استحباب خط کشیدن جلوی مکان نماز در صورت فقدان شاخص .(قول جدید قائل به عدم استحباب آن است.
۷-قرائت سوره در دو رکعت آخر نماز (عدم استحباب خواندن قرائت سوره بعد از فاتحه در دو رکعت آخر( قول جدید مسستحب است).
۸-جایز بودن تعجیل در نماز عشاء(قول قدیم: مقدم کردن نماز عشاء و در اول وقت خواندن آن افضل تر است مانند سایر نمازها بدلیل عموم آیه ( حافظوا علی الصلوات و الصلاه الوسطی) امام شافعی می گوید: و از مصادیق محافظت، مقدم کردن آن در اول وقت است و به دلیل حدیث ابن مسعود ( أفضل الاعمال الصلاه فی اول وقتها). درقول جدید: تأخیر نماز عشاء تا یک سوم شب یا نصف شب أفضل تر از تقدیم آن است. به دلیل حدیث ابی برزه الاسلمی که در ان آمده است: ( کان رسول الله یستحب أن یؤخر العشاء) و حدیث ابو هریره ( لولا أن أشق علی امتی لأمرتهم أن یؤخروا العشاء الی ثلث اللیل او نصفه).امام نووی و زبیری قائل به استحباب تأخیر نماز عشاء هستند امام نووی می گوید: ( وهو أقوی دلیلا ) اما جمهور اصحاب قول به تعجیل و در اول وقت خواندن نماز عشاء را ترجیح داده اند.
۹-وقت نماز مغرب ، تا امتداد غروب شفق
۱۰-جایز بودن اقتدای منفرد در نماز در اثنای نماز به امام
۱۱-حلیت اکل پوست دباغی شده
۱۲-کراهت گرفتن ناخن میت
۱۳-جایز بودن شرط تحلل از احرام به جهت مرض ومانند آن
۱۴-استحباب جهری« تأمین» برای مأموم در نمازهای جهریه
۱۵-صحیح بودن روزه گرفتن بجای میتی که قضای روزه داشته است.
۱۶-عدم اعتبار نصاب در زکات رکاز
۱۷-حکم اجبار شریک بر ساختن دیوار مشترک
۱۸-ضمانی بودن «ید» شوهر در مورد مهریه معین.
۱۹-واجب بودن حدّ برای زنای محرم به ملک یمین