تنبلی و سستی در انجام عبادات: ضعف ایمان باعث می شود، انسان در انجام وظایف شرعی سستی کند و اگر هم به عبادت و ادای وظیفه ای شرعی بپردازد، تنها حرکات تهی و بی روحی انجام می دهد.
خداوند متعال، ویژگی منافقان را چنین بیان فرموده است:
+وَإِذَاقَامُوا إِلَى الصَّلَاهِ قَامُوا کُسَالَى (۱۴۲) _[النساء: ۱۴۲].
یعنی: «منافقان هنگامی که برای نماز برمی خیزند، سست و بی حال به نماز می ایستند».
یکی از نشانه های ضعف ایمان این است که اگر وقت عبادت یا کار نیکی فوت یا سلب گردد، شخص اندوهگین نمی شود؛ این مسأله نشانگر عدم توجّه شخص به دریافت پاداش است. شخص سست ایمان، در حالی که توانایی حج دارد، حج را به تأخیر می اندازد و یا موقع جهاد می گذرد و او نشسته است؛ ضعف ایمان باعث می شود از نماز جماعت و سپس از نماز جمعه غفلت ورزد و برای رفتن به مسجد شتاب نکند. رسول خداص فرموده اند: «هیچ قومی، پیوسته از صف اول باز نمی مانند تا آنکه خداوند، نتیجه ی کارشان را در آتش پس می دهد».
شخصی که به انجام عبادات بی رغبت شده، چنانچه خواب بماند و نمازش قضا شود و یا به هر ترتیبی نمازهای سنّتش و اذکار و اورادی را که انجام می داده، از دست بدهد، احساس خودخوری و پشیمانی نمی کند و نمی کوشد قضای آن را انجام دهد و جبرانش نماید؛ بلکه چنین شخصی از روی عمد، سنت ها و فرایض کفایی را ترک می کند؛ گاهی در نماز عید که بنا بر باور برخی از علما واجب است، حاضر نمی شود یا به وقت کسوف و خسوف نماز نمی گذارد و در تشییع جنازه و نماز آن شرکت نمی کند و از اجر و پاداش روگردان است و برخلاف کسانی که در کسب نیکی ها شتاب می کنند، خود را بی نیاز می پندارد.
او با کسانی که خداوند، آنها را به سرعت و شتاب در نیکی ها ستوده فرق دارد. خدای متعال می فرماید:
+إِنَّهُمْکَانُوا یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَیَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا وَکَانُوا لَنَا خَاشِعِینَ (۹۰) _[الأنبیاء: ۹۰].
یعنی: «آنان در انجام کارهای نیک بر یکدیگر سرعت می گرفتند و با رغبت و ترس، ما را به فریاد می خواندند و همواره از ما می ترسیدند».از نشانه های سستی و تنبلی در عبادات، کوتاهی کردن نسبت به نمازهای سنّت، تهجد و دیگر نوافل و همچنین دیر به مسجد رفتن است. به طور مثال اصلاً به ذهنش نمی رسد که نمازی به نام ضحی (چاشت) وجود دارد و نسبت به خواندن دو رکعت نماز توبه و استخاره هم بی توجّه است.
__________
(۱) – روایت ابوداود (۶۷۹)، صحیح الترغیب (۵۱۰).