جواب : در ابتدا باید دانست که تصور ما نسبت به بهشت و جهنم یک تصور صحیحی نیست
نوعا تصور ما اینچنین است که جهنم مانند دره ای پر از آتش و عذاب های گوناگون است که خداوند بعد از حسابرسی آن هم بر طبق فرمول های ریاضی شخص گنه کار را در آن می اندازد (مثلا می گوید شما ۲۰ گناه دارید و ۱۰ ثواب در نتیجه ۲۰-۱۰= ۱۰ خب طبق این حساب ریاضی شما ۱۰ درجه گنه کارید و باید به همان میزان در جهنم عذاب شوید)
همین تصور باعث شده است که برخی از افراد (حتی برخی از روحانیون) بر این باور باشن که خدا خیلی بخشنده است و شخص را بخاطر چند تا گناه عذاب نمی کند
اما آیا واقعا جهنم اینگونه است ؟
آنچه مسلم است این است که این تصور از جهنم یک تصور عوامانه است و ریشه دینی و قرآنی ندارد
اما نگاه قرآنی به جهنم و عذابهای آن چگونه است ؟
در نگاه دین و قرآن جهنم “اثر” گناه است
حال برای روشن شدن موضوع باید انواع اثر را بررسی کنیم
در یک تقسیم بندی اثر به دو دسته تقسیم می شود :
اثر حقیقی و اثر اعتباری
اثر حقیقی مانند حرارت که اثر آتش است (حقیقی است چون بین حرارت و آتش رابطه تکوینی وجود دارد – تخلف پذیر نیست یعنی هر جا که آتش باشد حرارت هم هست – تنها راه از بین بردن آن از بین بردن آتش است )
اثر اعتباری مانند جریمه که اثر گذر از چراغ قرمز است (اعتباری است چون بین جریمه و تخلف اثر تکوینی وجود ندارد بلکه تنها قانون گذاران اینگونه اعتبار کرده اند – تخلف پذیر است چون ممکن است کسی تخلف بکند ولی افسر او را نبیند که جریمه بکند – راه های مختلفی برای از بین بردن جریمه وجود دارد مثلا : رشوه بدهد – آشنا باشد – تهدید بکند و… و در نتیجه جریمه نشود)
حال سوال این است که جهنم اثر اعتباری گناه است یا اثر حقیقی آن؟
با مراجعه به آیات و روایات به روشنی می توان دریافت که جهنم اثر حقیقی گناه است نه اثر اعتباری آن
به عنوان مثال وقتی قرآن در مورد خوردن مال یتیم هشدار می دهد می فرماید کسانی که مال یتیم را می خورند در حقیقت در شکم هایشان آتش وارد می کنند . نمی فرماید که چون مال یتیم را خورده اند در شکم هایشان آتش وارد می کنیم بلکه می فرماید خود همین مالی که می خورند آتش است
برای فهم دقیق تر موضوع به مثال زیر توجه کنید :
یک ماژیک را فرض کنید که آغشته به مواد اسیدی خطرناک است که اگر با پوست انسان برخورد کند آنجا را تبدیل به زخم درناکی می کند حالا فردی این ماژیک را برداشته و روی دست خودش نقاشی می کشد و شما شروع به هشدار دادن به او می کنید که این کار را نکن چون فردا درد خواهی کشید
در اینجا شما طرف را تهدید نمی کنید بلکه اطلاع رسانی می کنید و درد کشیدن فرادی او هم ربطی به مهربانی یا نامهربانی شما ندارد
گناهان هم عین همین است :
یک صورت دنیایی دارد : که همان صورت ظاهری گناه است که معمولا هم لذت بخش است
یک صورت برزخی دارد : که در آنجا تبدیل به یک همراه بد برای سیر برزخی انسان می شود
و یک صورت قیامتی دارد : که همان جهنم و درد است
این جهنم نتیجه گناه نیست بلکه خود گناه است همانطور که در مثال ما زخم خود همان نقاشی است اما هنگام کشیدن انسان تنها به زیبایی آن توجه داشت نه به درد فردای آن
پس با این توضیحات نهی های خداوند جنبه واقعی دارد و از باب اطلاع رسانی است نه از باب تهدید یعنی خداوند تهدید نمی کند که اگر گناه کنید شما را به جهنم می برم بلکه اطلاع رسانی می کند که باطن گناه پر از درد است مانند : نهی پزشک از خورد برخی از غذا ها که عامل وخیم تر شدن حال بیمار می شود خب در اینجا پزشک بیمار را تهدید نمی کند بلکه به او اطلاع رسانی می کند
با این توضیحات حالا می توانید مفهموم آیه (فمن یعمل مثقال ذره شرا یره ) را بفهمید یعنی کوچکترین گناهی اثرش را در قیامت خواهد گذاشت همانطور که کوچکترین زخمی درد متناسب به خودش را خواهد داشت و این هم ربطی به مهربانی خدا ندارد
اما این وسط توبه چه کاری انجام می دهد؟
توبه می آید و ماژیک را قبل از تبدیل شدن به زخم می شوید و دیگر نمی گذارد تبدیل به زخم شود
پس بخشش خداوند به چه معناست ؟
بخشش خداوند یعنی این که خداوند مرحمی روی زخم می گذارد که زخم را خوب کند و دردش از بین برود که البته باید لایق دریافت این مرحم بود
در نتیجه تا حد ممکن باید از گناهان الهی دوری کنیم چون همین گناهان روزی تبدیل به زخم های دردناکی خواهند شد که نامش جهنم است و چه بد جایگاهی است جهنم
الله متعال به همه توفیق دوری از محرمات و انجام واجبات را عنایت بفرماید
آمین یا رب العالمین