تعریف توکل

توکل یعنی تکیه نمودن به خداوند متعال و اطمینان به او در به دست آوردن آنچه می‎خواهد و دفع آنچه ناخوشایند است؛ به علاوه استفاده کردن از اسبابی که به استفاده از آنها اجازه داده شده است و این بهترین تعریف توکل است.

 در توکل باید دو چیز باشد:
اول: اعتماد و توکل صادقانه بر خداوند متعال؛
دوّم: استفاده از اسبابی که به آنها اجازه داده شده است.

پس هرکس که بیشترین اعتماد و توکلش بر اسباب باشد، توکل او بر خداوند ناقص خواهد بود و گویا در اینکه خداوند متعال برای انسان کافی است ایراد می‎گیرد؛ و گویا فقط سبب را وسیله عمده و مهم در رسیدن به هدف یا دور شدن امر ناپسند، قرار داده است.

و هرکس فقط به خداوند توکل کند و اسباب را ملغی تلقی کند، درحقیقت به حکمت الهی ایراد گرفته است، چون خداوند متعال برای هر چیزی سببی قرار داده است، از این¬رو هرکس بدون استفاده از اسباب فقط بر خداوند تکیه کند، از حکمت الهی ایراد گرفته است، چون خداوند حکیم است و اسباب را با مسببات آن ربط می‎دهد، مانند کسی که برای فرزند داشتن بر خداوند توکل می‎کند اما ازدواج نمی‌کند.

 علامه ابن #عثیمین در قول المفید (۸۷/۲)