اگر بخواهیم در روشنی قرآن و احادیث صحیح و واقعیت های موجود ،انسانها را نسبت به اسلام و کفر تقسیم نماییم می توانیم بگوییم که انسانها دارای گروها زیر می باشند:
۱ گروهی که اصلا قائل به ادیان الهی نیستند ، همانند دهری ها و کمونیست ها.
۲ گروهی که الله متعال را قبول دارند ولی توأم با آن بت پرستی می کنند ، همانند مشرکین زمان رسول الله صلیاللهعلیهوآلهوسلم و سایر بت پرستان، اینها در حقیقت الله متعال را قبول دارند ولی به یکتا بودن الله معتقد نیستند.
۳ گروهی که قایل به ادیان بشری و غیر الهی اند همانند بهائیت و قادیانیت .
۴ گروهی که قایل به ادیان الهی منسوخ شده و تحریف شده گذشته اند همانند یهودیت و نصرانیت .
این گروها خودشان را مسلمان نمی دانند و اسلام نیز آنها را تکفیر نموده و علمای اسلام در باره تکفیر تمام این گروه ها اتفاق نظر دارند.
۵ مدعیان ظاهری اسلام که در باطن کافر اند و خودشان در ظاهر تظاهر به اسلام می کنند ولی در باطن اعتقادی به اسلام ندارند ، به نوع افراد منافقین اعتقادی می گویند ، اسلام با آنها در دنیا همانند یک مسلمان برخورد نموده و آخرت آنها به الله متعال سپرده و الله متعال بیان نموده که جای این نوع افراد در پایین ترین طبقه جهنم است (ان المنافقین فی الدرک الاسفل من النار) .
۶ مسلمانانی که بنا بر عللی دچار کفر و شرک شده اند ، و خودشان مدعی اسلام اند ، و شرک و کفرشان را توجیه می کنند ، و آنها را شرک و کفر نمی دانند ، تکفیر این نوع افراد جرم بس بزرگی است ، و رسول الله صلیاللهعلیهوآلهوسلم در باره تکفیر چنین افرادی فرمودند :
(إِذَا قَالَ الرَّجُلُ لأَخِیهِ یَا کَافِرُ فَقَدْ بَاءَ بِهِ أَحَدُهُمَا ). (صحیح بخاری، حدیث ۶۱۰۳).
ترجمه : هرگاه فردی به برادر (دینی) خودش بگوید : ای کافر ، کفر به یکی از آنها بر گشته است .