چگونگی شناخت شرک اصغر

شرک اصغر، بنا بر آموزه‌ها و متون دینی، نشانه‌ها و دلایلی دارد که شناخت آن را برای ما آسان می‌کند؛

همان‌گونه که در پاره‌ای از متون دینی، از برخی از کارهای حرام، به عنوان «شرک اصغر» یاد شده است. چنان‌که در «مسند» از یزید بن هاد از عمرو از محمود بن لبید رضی الله عنها روایت است که

پیامبر(صلی الله علیه وسلم) فرمود:

«إنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیْکُمْ الشِّرْکُ الْأَصْغَرُ». یعنی: «یکی از بزرگ ترین نگرانی‌های من برای شما، شرک اصغر است».
به عبارت دیگر از این می‌ترسم که گرفتار شرک اصغر شوید. پرسیدند: ای رسول‌خدا! شرک اصغر چیست؟

فرمود: «ریا»
نمونه‌ی دیگری که می‌توانیم با آن، شرک اصغر را بشناسیم، این است که واژه‌ی «شرک» در متون دینی، به صورت نکره یا بدون «الف» و «لام» که حروف معرفه هستند، ذکر شده باشد؛

مانند این حدیث که امام احمد در «مسند» خود و ابوداود، ترمذی و ابن‌ماجه از طریق سلمه بن کهیل از عیسی بن یونس از زر بن حبیش از عبدالله بن مسعود رضی الله عنها نقل کرده‌اند که

پیامبر(صلی الله علیه وسلم) سه بار فرمود: «الطِّیَرَهُ شِرْکٌ، وَمَا مِنَّا إِلاَّ وَلَکِنَّ اللَّهَ یُذْهِبهُ بِالتَّوَکُّلِ». یعنی: «بدشگونی شرک است».

ابن‌مسعود رضی الله عنها در ادامه افزود: «هیچ کس از ما نیست که فالِ بد نزده باشد؛ ولی الله، این حالت را با توکل از میان می‌برد». به‌هر حال از آن‌جا که واژه‌ی «شرک» در این روایت به صورت نکره آمده، پس منظور، شرک اصغر است.

و از دیگر نشانه های شرک اصغر، این است که صحابه از آن، به‌عنوان شرک اصغر یاد کرده باشند؛ یعنی شرکی که بنده را از دایره‌ی اسلام اخراج نمی‌کند.
روش دیگر برای بازشناسی شرک اصغر، جمع‌بندی و ارزیابی متون و داده‌های دینی است.