بن جوزی -رحمه الله- در تلبیس إبلیس، صفحۀ ۱۹۹ در مورد اوصاف فقیه گفته: ” فقیه کسی است که در أسباب و نتایج بنگرد و مقاصد را بیندیشد. “
مثال تطبیقی:
ابن قیّم از شیخ خود، ابن تیمیَّه نقل میکُند که میگفت: ” من و عدّهای از یارانم، در زمان تاتار، از کنار گروهی از ایشان که درحال نوشیدن شراب بودند گذشتیم، یکی از همراهانم این عمل را بر آنها خُرده گرفت. من او را از این کار بازداشتم و به او گفتم: “خداوند شراب را از آن جهت تحریم نموده که از یاد اللّه و نماز باز می دارد در حالیکه شراب اینان را از قتل نُفوس و اسیر کردن کودکان و غارت أموال مردم باز میدارد، پس اینها را بر همین وضع وحال رها کن. “
[ إعلام الموقعین: ج۳ – ۱۳ ]
( یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا العِلْمَ دَرَجَاتٍ )