وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
س: گفتن عبارت ذیل بوسیله ی مؤذن پس از اذان شرعی چه حکمی دارد؟
«الصَّلاهُ وَالسَّلامُ عَلَیکَ یا اَوَّل خَلقِ الله وَخَاتَمُ رُسُلُهِ».
ج: هیچ دلیلی از کتاب و سنت نیافته‌ایم که بر مشروعیت این دعا بعد از اذان دلالت کند، حال آن که خیر و نیکی در گروِ پیروی از سنت رسول الله صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ است، کما این که شرّ و بدی در مخالفت با سنت ایشان صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ است. از رسول الله صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ ثابت است که فرمود: «مَن عَمِلَ عَمَلاً لَیسَ عَلَیهِ اَمرُنا فَهُوَ ردٌّ»[۱]
«هر کسی عملی برخلاف دستور ما انجام دهد عملش مردود است».
لیکن هم برای مؤذن و هم برای دیگران جایز است که پس از اتمام اذان، بر پیامبر صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ درود فرستاده و دعای (الَّلهُمَّ رَبَّ هَذِه الدَّعْوَه التّامّهِ و الصَّلاهِ الْقَائمهِ، آتِ مُحمَّداً اْلوَسِیلَهَ وَاْلَفَضیلَهَ، وَاْبَعْثهُ مَقَاماَ مَحْمُوداً الَّذِی وَعدتَّهُ) را بخوانند.
از رسول الله صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ روایت شده است: «إذَا سَمِعتُمُ المُؤَذِّنَ فُقوْ لُوا مِثْلَ مَاَ یقُوْلُ، ثُمَّ صَلُّوا عَلَیَّ فِإنَّهُ مَنْ صَلَّی عَلَیّ صَلاهً وَاحِدهً صَلَّی اللهُ عَلیهِ بها عَشْراً، ثُمَّ سَلُوا اللهُ لِیَ اْلَوسِیلَهَ فِإنِّهَا مَنْزِلَهٌ فی اْلَجَنَّهِ لا تَنْبَغِیْ إلاّ لَعَبْدٍ مِنْ عِبَادِ اللهِ وَأَرجُوأنْ أکُوْنَ أنَا هُوَ، فَمَنْ سَأل لِیَ اْلَوِسْیلَه حَلَّتْ لَهُ الشِّفَاَعهُ».[۲]
«هر گاه صدای اذان را شنیدید شما نیز آنچه را مؤذن می‌گوید، تکرار کنید. سپس بر من درود و سلام بفرستید چون هر کس بر من یک درود بفرستد الله در عوض، ده درود بر او می فرستد. سپس مقام وسیلت را برایم از الله بخواهید که وسیلت مقامی است در بهشت که تنها به یکی از بندگان الله داده می‌شود که امیدوارم آن بنده من باشم، پس کسی که از الله برایم مقام وسیلت را طلب کند، شفاعتم شامل حالش می‌شود».
همچنین حدیث رسول الله صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ که فرموده است: «مَن قالَ حین یسمع النّدَاءَ: اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ اَلدّعوَهِ الـتّامّهِ والصّلاه القَائِمَهِ آتِ مُحَمَّداً الَوسیله والفَضیلَهَ، وَابعَثهُ مَقاماً مَحموداً الّذِیَ وَعَدتَّهُ – حَلَّت لَهُ شَفَاعَتِی یومَ القِیاَمَهِ».[۳]
«هر کس پس از شنیدن اذان بگوید: – اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ اَلدّعوَهِ الـتّامّهِ والصّلاه القَائِمَهِ آتِ مُحَمَّداً الَوسیله والفَضیلَهَ، وَابعَثهُ مَقاماً مَحموداً الّذِیَ وَعَدتَّهُ- یعنی: الهی! ای پرورگار این دعوت کامل و نماز برپا شده، به محمد وسیلت و فضیلت را عطا بفرما و در روز قیامت او را به مقام محمود و ستوده‌ای که به او وعده داده‌ای مبعوث کن – شفاعت من در روز قیامت شامل حال او می‌گردد».
امام بیهقی با اسناد صحیح جمله ی «انَّکَ لا تُخلِفُ المِیعاد» را در آخر دعا ذکر کرده است.
مؤذن و کسانی که اذان را می‌شنوند این دعا را به آواز آهسته بخوانند و نباید صدای خود را بلند بکنند چون دلیلی برای بلند خواندن آن به اثبات نرسیده است.
و بالله التوفیق، و صلی الله علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم
فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (۶/۱۰۱-۱۰۲)
[۱]. امام بخاری آن را تعلیقاً در کتاب البیوع و کتاب الاعتصام آورده است و امام مسلم آن را با سند متصل آورده است (۱۷۱۸)
[۲]. مسلم (۳۸۴)
[۳]. بخاری (۶۱۴، ۴۷۱۹)