وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
گفتن(بسم الله)در آغاز وضو واجب است یاسنت؟
علما در مورد واجب بودن گفتن
تسمیه(بسم الله)در آغاز وضو اختلاف نظر دارند.
علت این اختلاف هممربوط به تحسین یا تضعیف حدیث زیر است:
لاصلاه لمن لاوضوء له، ولاوضوء لمن لم یذکر اسم الله علیه
(ابوداود)۱۰۱(ابن ماجه )۳۹۹
( یعنی:»نماز کسی که وضو نداشته باشد و وضویی که بر آن بسم الله گفته نشده باشد باطل است)
«حال برخی از علما این حدیث را حسن می دانند، و بر همین اساس چون حدیث حسن قابل قبول می باشد گفته اند که گفتن تسمیه در آغاز وضو شرط صحت وضو است و اگر کسی تسمیه نگوید وضویش صحیح نیست و کسی هم که وضویش صحیح نباشد نمازش صحیح نیست.اما برخی دیگر از علما این حدیث را ضعیف دانسته اند، و چون حدیث ضعیف قابل قبول نیست، بنابراین گفتن تسمیه در ابتدای وضو واجب نیست و اگر احیانا شخصی تسمیه نگفت، وضو و نمازش درست است.ولی در عوض گفتن آنرا قبل از شروع وضو مستحب یا همان سنت می دانند و دلیل خود را برای استحباب تسمیه،نیک بودن تسمیه در آغاز هر عمل خوبی ذکر کرده اند.
سید سابق رحمه الله در فقه السنه مینویسد: “گفتن
(بسم الله الرحمن الرحیم)، در آغاز وضو سنت است ، و در این باره احادیثی نقل شده است که ضعیف می باشند، لیکن روی هم رفته، آنقدر قوی هستند،که بتوان آنهارا، اصل دانست گذشته از آن،خود گفتن
(بسم الله الرحمن الرحیم) کارخوبی است و فی الجمله مشروعیت دارد.”
همچنین اگر به احادیث صحیح در باب وضو نظر کنیم، متوجه خواهیم شد که در هیچکدام از آنها از گفتن تسمیه در آغاز وضو اشاره ای نشده است و همین امر می رساند که گفتن (بسم الله)در آغاز وضو واجب نیست.اما در مورد حدیث مورد مناقشه باید گفت که حافظ ابن حجر رحمه الله می گوید: اسناد این حدیث ضعیف است. وسبب ضعف آنرا سه دلیل ذکر کرده است:
۱- روایت حدیث از طریق “یعقوب بن سلمه اللیثی از پدرش” است و گفته که یعقوب فرد ضعیفی است.
۲- احتمالا بین یعقوب و بین پدرش)سلمه( انقطاعی باشد.
۳- احتمالا بین سلمه اللیثی و کسی که از او روایت کرده ) ابوهریره (انقطاعی باشد.و امام بخاری رحمه الله در تاریخ کبیر در مورد یعقوب بن سلمه اللیثیگفته 🙂 معلوم نیست که یعقوب از پدرش سماع حدیث کرده باشد، و همچنین معلوم نیست که پدرش یعنی سلمهاللیثی از ابوهریره رضی الله عنه سماعکرده باشد.( و این گفته ی امام بخاری به معنی انقطاع در سند استو همین امر باعث ضعف حدیث خواهد شد.
بنابراین قول راجح آنست که حدیث ضعیف است و حدیث ضعیف قابل استناد نیست و نمی توان گفت که تسمیه در ابتدای وضو واجب است، ولی نیک آنست که در ابتدای هر کار مشروع و پسندیده ای بسم الله گفت، و بر همین مبنا گفتن بسم الله در آغاز وضو مستحب است، همانگونه که در تفسیر انوارالقرآن ذکر شده است.
والله اعلم