استغفار در بارگاه عظمت الهی موجب خلاصی و نجات است و باید به آن قصد توبه نصوح باشد.
حضرت رسول صلی الله علیه و سلممیفرماید: «کسی که اکثر اوقات زبانش را به استغفار عادت دهد خداوند موجبات او را در تمام گرفتاریها و شادی و گشایش در هر غمی فراهم میکند و رزق او را بدون حساب میرساند»([۱]).
و این فرموده خداوند متعال در این مورد است:
﴿فَقُلۡتُ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّکُمۡ إِنَّهُۥ کَانَ غَفَّارٗا ١٠ یُرۡسِلِ ٱلسَّمَآءَ عَلَیۡکُم مِّدۡرَارٗا ١١ وَیُمۡدِدۡکُم بِأَمۡوَٰلٖ وَبَنِینَ وَیَجۡعَل لَّکُمۡ جَنَّٰتٖ وَیَجۡعَل لَّکُمۡ أَنۡهَٰرٗا ١٢﴾ [نوح: ۱۰-۱۲].
«گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است، تا بر شما از آسمان باران پی در پی فرستد و شما را به اموال و پسران یاری کند و برایتان باغها قرار دهد و نهرها بر آن پدید آورد».
﴿وَمَا کَانَ ٱللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمۡ وَأَنتَ فِیهِمۡۚ وَمَا کَانَ ٱللَّهُ مُعَذِّبَهُمۡ وَهُمۡ یَسۡتَغۡفِرُونَ ٣٣﴾ [الأنفال: ۳۳].
«ولی تا تو در میان آنها هستی، خدا بر آن نیست که ایشان را عذاب کند و تا آنان طلب مغفرت کنند، خدا عذابدهندۀ ایشان نخواهد بود».
و روایت است: خداوند متعال دو ملجأ و پناهگاه امنی برای این امت معین کرده است: اول وجود مبارک حضرت رسولr، و دوم استغفار و طلب بخشش، پناهگاهی رفت و پناهگاهی باقی است. خداوند متعال میفرماید:
﴿وَأَنِ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّکُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَیۡهِ یُمَتِّعۡکُم مَّتَٰعًا حَسَنًا إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى وَیُؤۡتِ کُلَّ ذِی فَضۡلٖ فَضۡلَهُۥ﴾ [هود: ۳].
«و این که از پروردگارتان آمرزش بخواهید، سپس به درگاه او توبه کنید تا این که شما را با بهرهمندی نیکویی تا زمانی معین بهرهمند سازد و بهرۀ شایستهای از کرم خود عطا کند».
استغفار، از اسباب دفع بلاست، همچنانکه خوبی بهره بردن از دنیا اثری از آثار اوست و شر را دور مینماید و سبب خیر در نفس انسان است.
به این خاطر است که حضرت رسول صلی الله علیه و سلمفرمود: «ای مردم! نزد خداوند توبه کنید و از او طلب مغفرت نمائید، همانا من روزی یکصد مرتبه در بارگاه عظمت الهی توبه میکنم».
و حضرت صلی الله علیه و سلماصحابش را به بزرگترین کلمات استغفار تعلیم میکرد و اینست:
«اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّیْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، خَلَقْتَنِیْ وَأَنَا عَبْدُکَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِکَ وَوَعْدِکَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوْذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوْءُ لَکَ بِنِعْمَتِکَ عَلَیَّ، وَأَبُوْءُ بِذَنْبِیْ فَاغْفِرْ لِیْ فَإِنَّهُ لاَ یَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ».
«پروردگارا! تو خدای منی، جز تو خدایی نیست، مرا خلق کردی و من بندۀ تو ام و بر عهد و قرار تو به قدر توانائیم پایدار هستم، به تو پناه میبرم از شرّ آنچه انجام داهام، به نعمتی که بر من دادی اقرار میکنم و به گناهم اقرار میکنم، گناهم را ببخش، هیچ بخشندهای جز تو نیست». [به روایت بخاری].
پس از این دعا، حضرت رسول صلی الله علیه و سلمفرمود: «اگر کسی این دعا را در روز از روی یقین بخواند، اگر در آن روز قبل از غروب بمیرد از اهل بهشت است، و اگر کسی آن را از روی یقین در شب بخواند قبل از این که روز بشود، بمیرد او از اهل بهشت است».
[۱]– روایت ابوداود.