الله تعالی در آیه ۱۰۱ سوره انبیاء می فرماید: {إِنَّ الَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُم مِّنَّا الْحُسْنَى أُوْلَئِکَ عَنْهَا مُبْعَدُونَ} «کسانی که قبلاً از طرف ما به آنها وعده نیکو داده شده است از آن (آتش) دور داشته می شوند.» پس هرکس از جانب الله تعالی در حق او نیکی مقرر شده باشد حتماً مؤمن و متقی خواهد شد و اگر مؤمن و متقی نباشد در تقدیر خداوند نیز نیکی مقرر نمی گشت. جریان بدین صورت تحقق می یابد که اگر از جانب الله تعالی در مورد کسی امری مقدر شده باشد با توجه به عملی است که آن شخص برای رسیدن به آن امر تقدیر شده انتخاب می کند. مقدر گشته که فرزندی داشته باشد لازمه تقدیر آن مقدر این است که او با زنی نزدیکی و در نتیجه آن حاملگی صورت گیرد چون الله تعالی اسباب و مسببات را تقدیر نموده است. بنابراین اگر کسی گمان کند که فردی بدون سبب از جانب الله تعالی در حق وی نیکی مقدر گشته است گمراه است چون الله تعالی هم اسباب و هم مسببات آن را ممکن و میسر گردانده و تقدیر خداوندی نیز بر آن جاری گشته است.
فصل
انسان در انجام افعال اختیاری خویش قدرت دارد
اگر کسی بگوید: ما در تمام کارهایمان ناتوان هستیم و قدرت نداریم چنین شخصی دروغ گفته است چون الله تعالی بین کسی که توانایی انجام کاری را دارد و کسی که ناتوان از انجام آن می باشد فرق قائل شده است چنانکه می فرماید: {فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ} تغابن۱۶. «تا جایی که می توانید تقوای خدا را داشته باشید.» و می فرماید: {وَلِلّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً} ال عمران ۹۷. «بر مردم واجب است حج خانه خدا را بجای آورند و این امر بر کسی واجب است که توانایی رفتن به آنجا را داشته باشد» و می فرماید: {اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّهً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّهٍ ضَعْفًا وَشَیْبَهً} روم ۵۴. «الله تعالی آن کسی است که شما را بصورت ناتوان خلق کرد سپس پس از ناتوانی، توانا نمود. سپس بعد از توانایی و قدرت، بر شما ضعف و پیری قرار داد.» برای بنده اش کردار و اراده ثابت نموده است چنانکه می فرماید: {لِمَن شَاء مِنکُمْ أَن یَسْتَقِیمَ وَمَا تَشَاؤُونَ إِلَّا أَن یَشَاء اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ} تکویر ۲۸٫۲۹. «و این برای هر آن کس از شماست که بخواهد راستی و درستی پیشه کند و شما جز آنچه را که پروردگار عالم می خواهد، اراده نمی کنید.» و می فرماید: {جَزَاء بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ} سجده۱۷. «این جزا و پاداش به واسطه اعمالی است که انجام می دادند.» اما خداوند متعال خالق انسان و آفریدگار قدرت، خواست، اراده و عمل و همه آن چیزهایی که در اختیار اوست، می باشد. او پروردگاری بی همتاست و غیر او پروردگاری نیست و معبود بحق تنها اوست. او خالق همه چیز و پروردگار و مالک آن است.
وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین