سماع اموات (۳)

«همانا کسانی را که می‌خوانید غیر از خدا، بندگانی مثل شما هستند».

و می‌فرماید :

{إِن تَدْعُوهُمْ لَا یَسْمَعُوا دُعَاءکُمْ } (فاطر / ۱۴). یعنی:«اگر شما آنان را فراخوانید آنان فراخواندن شما را نمی‌شنوند».

بنابراین مردگان بعد از مرگ نمی‌شنوند، مگر آنچه در قضیهای خاص چنانچه قبلاً ذکر کردم، در نصوص کتاب و سنت درباره شنیدن صدای پای مردم آمده است، با این توضیح به پاسخ این سؤال پایان می‌دهم.(چگونه قرآن را تفسیر نماییم، علامه البانی)

خلاصه:

آخرین پیامبران، محمد صلی الله علیه وسلم می باشد و او همان کسی است که تندیس آن اشخاص صالح و نیکوکار را در هم شکست و الله وی را به سوی مردمی مبعوث فرمود که عبادت می کردند!، حج به جای می آوردند! و صدقه می دادند! و الله را بسیار یاد می کردند!! ولی بعضی از مخلوقات را در بین خود و الله تعالی، واسطه قرار می دادند و می گفتند: «از آنها می خواهیم که ما را به الله نزدیک کنند تا نزد او برای ما شفاعت کنند.»

پس الله تعالی، محمد صلی الله علیه وسلم را به سوی آنان مبعوث فرمود تا دین پدرشان ابراهیم علیه السلام را برایشان تجدید و احیا نماید و به آنها خبر دهد که این تقرب و اعتقاد، صرفاً حق الله تعالی می باشد و هیچ چیزی از آن نه برای ملائکه ای مقرب و نه برای پیامبری مرسل روا نیست؛ چه برسد به غیر آنها، و گرنه آن مشرکین اقرار می کردند و گواهی می دادند که الله همان آفریننده روزی رسانِ یگانه است که برای او شریکی نیست و جز ذات الله تعالی هیچ کس روزی نمی دهد و زنده نمی گرداند و نمی میراند و امور را تدبیر نمی کند و تمام هفت آسمان و زمینها و هر آنچه در آنهاست جمله فرمانبردار اویند و تحت تصرف و استیلای او قرار دارند

توحید همان چیزی است که پیامبران مردم را به سویش فرا خواندند و مشرکان از اقرار و اعتراف به آن روی برتافتند و این نوع توحید معنی «لا اله الا الله» است. بنابراین«اله» در نزد آنها کسی است که به خاطر این امور در نظر گرفته می شود، فرق نمی کند خواه یک ملائکه یا یک پیامبر، ولی، قبر و یا یک جن باشد. مقصودشان از «اله» آفریننده روزی رسانِ تدبیر کننده امور نبوده است زیرا، آنها می دانستند که آن[تدبیر امور] تنها از آنِ «الله» است. همانطور که قبلاً اشاره شد، مرادشان از «اله» همان مفهومی بود، که مشرکین زمان ما از لفظ سید و آقاد دارند. پیامبر صلی الله علیه وسلم به سوی آنها آمد و آنان را به کلمه توحید دعوت کرد که آن عبارت بود از«لا اله الا الله»،«هیچ معبودی مستحق پرستش نیست مگر الله» و مراد از این، معنایش می باشد نه مجرد لفظ آن و کافران جاهل می دانستند که مقصود پیامبر صلی الله علیه وسلم پیراستن و یگانه دانستن الله تعالی از متعلقات است و کافر شدن نسبت به هر آنچه غیر از او که مورد پرستش قرار می گیرد و تبری جستن از آن. هنگامی که پیامبر به آنان فرمود: بگویید لا اله الا الله؛ گفتند: {أَجَعَلَ الْآَلِهَهَ إِلَهًا وَاحِدًا إِنَّ هَذَا لَشَیْءٌ عُجَاب} ص ۵٫ یعنی: «آیا همه معبودها را معبود یگانه می سازد؛ این امر عجیبی است.» و چون دریافتی که افراد بسیار جاهل و کافر آن را می دانستند، نمی داند، بلکه می پندارد که آن تنها عبارت است از تلفظ کردن(بر زبان راندن) حروف آن، بدن اعتقاد قلبی به معنا و مفاهیمش. و اشخاص خُبره از آنها تصور می کنند که معنای این کلمه این است که: هیچ کس جز الله آفریننده و روزی رسان نیست و جز الله کسی امور دنیا را تدبر و اداره نمی کند بنابراین اگر جاهل ترینِ افراد کافر از آنها به معنی لا اله الا الله داناتر باشند، هیچ خیری در چنین افرادی وجود ندارد. هرگاه آنچه را بر تو عرضه کردم با یک شناخت قلبی دریافت کردی و شرک به الله را شناختی که در باره اش می فرماید: {إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَیَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِکَ لِمَنْ یَشَاءُ وَمَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَی إِثْمًا عَظِیمًا} نساء ۴۸٫ یعنی: «[بدانید که] الله این را که برایش شرک قائل شوند، نمی بخشد و هرگناهی که فروتر از آن است، برای کسی که بخواهد می بخشد و هرکس که به الله شرک ورزد، در حقیقت گناه عظیمی را به گردن گرفته است.

ولی این روایات به این معنا نیست که میت از اهل دنیا با خبر هستند، بلکه هر وقت خداوند بخواهد آنها را با خبر میسازد، زیرا در حدیث طولانی که از پیامبر صلی الله علیه و سلم در مورد زندگانی بعد از مرگ وارد شده است پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: ” …فیأتون به أرواح المؤمنین – یعنی الذین ماتوا قبله – فلهُم أشدُّ فرحاً به من أحدکم بغائبه یقدم علیه، فیسألونه: ماذا فعل فلان؟ ماذا فعل فلان؟ فیقولون: دعوه، فإنه کان فی غمِّ الدنیا، فإذا قال: أما أتاکم؟ قالوا: ذُهب به إلی أمه الهاویه… (صحیح، روایت منسائی و حاکم)، یعنی: ” … پس (ارواح مردگان مؤمن پس از مرگشان) میآیند نزد ارواح مؤمنان (که قبلا مرده اند) و آنها (در این ملاقات) خیلی خوشحالتر از کسانی میشوند که یک مسافر به اهلش برگردد، و به این مرده میگویند: فلان و فلان چکار کردند (یعنی حال و احوال زندگان را از این تازه مرده میپرسند)، سپس میگویند: او را رها کنید زیرا تازه از هم و غم دنیا نجات یافته، تا آنجاییکه از شخصی سؤال میکنند، و این میت میگوید که او قبلا مرده مگر نزد شما نیامد؟ ملائکه در پاسخ میگویند: او را به دوزخ بردند (لذا با ارواح مؤمنان نتوانست ملاقات کند) …”، و این روایت و برخی روایات دیگر نشاندهنده اینست که میت از حال و احوال زنده ها خبر ندارد مگر اینکه خداوند متعال آنها را با خبر کند.

گذشته از این، اگر خداوند متعال میت را از حال و احوال زنده ها با خبر کند، معنایش این نیست که او آزادانه میتواند برای شخص زنده شفاعت کند و یا واسطه شود تا دعای زنده قبول گردد، زیرا میت عملش منقطع شده و دیگر کاری از دستش ساخته نیست، چه پیامبر باشد و چه کسی دیگر، و اگر کسی از میت چیزی طلب کند و به او متوسل شود که مشکلاتش حل کند از شرک اکبر به شمار میرود یعنی آن شخص از دائره اسلام خارج میشود زیرا هیچ فرقی با طلب کردن از بت را ندارد زیرا هم بت و هم میت هیچ کاری از دستشان بر آورده نیست.

والله اعلم