آمدن انسان همراه با کتاب و گواه و پخش پرونده‏ی اعمال(۲)

بهشت و جهنم

یکی دیگر از لوازم ایمان به قیامت اعتقاد به بهشت و جهنم است، و اینکه هم‏اکنون آفریده شده‏اند و دوام و ثبات آنها به دستور خداوند بستگی دارد، نه خود نابود و فانی می‏شوند نه چیزهایی که در آنها است به فنا محکوم می‏گردند.

قرآن کریم به آماده بودن آنها چنین اشاره می‏فرماید: ﴿وَسَارِعُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَهٖ مِّن رَّبِّکُمۡ وَجَنَّهٍ عَرۡضُهَا ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ أُعِدَّتۡ لِلۡمُتَّقِینَ ١٣٣﴾ [آل عمران: ۱۳۳].

«و (با انجام اعمال شایسته و بایسته) به سوی آمرزش پروردگارتان، و بهشتی بشتابید و بر همدیگر پیشی گیرید که بهای آن (برای مثال، همچون بهای) آسمانها و زمین است، (و چنین چیز با ارزشی) برای پرهیزگاران تهیّه دیده شده است». ‏

و می‏فرماید:

﴿فَإِن لَّمۡ تَفۡعَلُواْ وَلَن تَفۡعَلُواْ فَٱتَّقُواْ ٱلنَّارَ ٱلَّتِی وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَهُۖ أُعِدَّتۡ لِلۡکَٰفِرِینَ٢۴﴾ [البقره: ۲۴].

«و اگر نتوانستید که چنین کنید -و هرگز نخواهید توانست‌- پس (لازم است که با انجام کارهای نیکو و دوری از بدیها) خود را از آتشی که (بخشی از) افروزینه‏ی آن انسان و سنگ (اصنام) است، به دور دارید. آتشی که برای (شکنجه) کافران آماده گشته است».‏

و در مورد خلود و ماندگاری آنها و اهلشان می‏فرماید:

﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡکِتَٰبِ وَٱلۡمُشۡرِکِینَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَٰلِدِینَ فِیهَآۚ أُوْلَٰٓئِکَ هُمۡ شَرُّ ٱلۡبَرِیَّهِ ۶ إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُوْلَٰٓئِکَ هُمۡ خَیۡرُ ٱلۡبَرِیَّهِ ٧ جَزَآؤُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّٰتُ عَدۡنٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَآ أَبَدٗاۖ رَّضِیَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُۚ ذَٰلِکَ لِمَنۡ خَشِیَ رَبَّهُۥ ٨﴾ [البینه: ۶-۸].

«مسلّماً کافرانِ اهل کتاب، و مشرکان، جاودانه در میان آتش دوزخ خواهند ماند! آنان بدون شک بدترین انسانها هستند.‏ بی‌گمان کسانی که مؤمنند و کارهای شایسته و بایسته می‌کنند، آنان مسلّماً خوبترین انسان‌ها هستند. ‏‏پاداش آنان در پیشگاه پروردگارشان باغهای بهشتی است که جای ماندگاری است و رودبارها در زیر (کاخها و درخت‌های) آن روان است. جاودانه برای همیشه در آنجا خواهند ماند. خدا از ایشان راضی و ایشان هم از خدا خوشنودند! این (همه نعمت و خوشی) از آنِ کسی خواهد بود که از پروردگار خویش بهراسد».

درباره‏ی بهشتیان می‏فرماید:

﴿لَا یَمَسُّهُمۡ فِیهَا نَصَبٞ وَمَا هُم مِّنۡهَا بِمُخۡرَجِینَ ۴٨﴾ [الحجر: ۴۸].

«در آنجا خستگی و رنجی بدیشان نمی‌رسد، و از آنجا بیرون نمی‌گردند». ‏

و می‏فرماید:

﴿لَا یَذُوقُونَ فِیهَا ٱلۡمَوۡتَ إِلَّا ٱلۡمَوۡتَهَ ٱلۡأُولَىٰۖ وَوَقَىٰهُمۡ عَذَابَ ٱلۡجَحِیمِ ۵۶﴾ [الدخان: ۵۶].

«‏آنان هرگز در آنجا مرگی جز همان مرگ نخستین (که در دنیا چشیده‌اند و بعد از آن زنده شده‌اند) نخواهند چشید، و خداوند آنان را از عذاب دوزخ به دور و محفوظ داشته است».

و درباره‏ی اهل دوزخ می‏فرماید: ﴿وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَهُمۡ نَارُ جَهَنَّمَ لَا یُقۡضَىٰ عَلَیۡهِمۡ فَیَمُوتُواْ وَلَا یُخَفَّفُ عَنۡهُم مِّنۡ عَذَابِهَاۚ کَذَٰلِکَ نَجۡزِی کُلَّ کَفُورٖ ٣۶﴾ [فاطر: ۳۶].

«‏کسانی که کفرپیشه‌اند، آتش دوزخ برای آنان است. هرگز فرمان مرگ ایشان صادر نمی‌شود تا بمیرند (و راحت شوند). و هرگز عذاب دوزخ برای ایشان تخفیف داده نمی‌شود (تا مدّتی بیارامند). ما هر کافر لجوج در کفر را این چنین کیفر و سزا می‌دهیم». ‏

در جای دیگری می‏فرماید: ﴿وَیَتَجَنَّبُهَا ٱلۡأَشۡقَى ١١ ٱلَّذِی یَصۡلَى ٱلنَّارَ ٱلۡکُبۡرَىٰ ١٢ ثُمَّ لَا یَمُوتُ فِیهَا وَلَا یَحۡیَىٰ ١٣﴾ [الأعلی: ۱۱-۱۳].

«و بدبخت‌ترین فرد (پند و اندرز را کنار خواهد گذاشت و) از آن دوری خواهد گزید.‏ آن کسی که داخل عظیم‌ترین (و هولناکترین) آتش خواهد شد و بدان خواهد سوخت.‏ سپس در آن آتش (برای همیشه می‌ماند و) نه می‌میرد (و آسوده می‌گردد) و نه زنده (بشمار می‌آید و حالتی که در آن است زندگی نامیده) می‌شود». ‏

‏پیامبر صلی الله علیه و سلم در مورد صفات بهشتیان می‏فرماید:

«یُؤْتَى بِالْمَوْتِ کَهَیْئَهِ کَبْشٍ أَمْلَحَ فَیُنَادِی مُنَادٍ یَا أَهْلَ الْجَنَّهِ فَیَشْرَئِبُّونَ وَیَنْظُرُونَ فَیَقُولُ هَلْ تَعْرِفُونَ هَذَا فَیَقُولُونَ نَعَمْ هَذَا الْمَوْتُ وَکُلُّهُمْ قَدْ رَآهُ ثُمَّ یُنَادِی یَا أَهْلَ النَّارِ فَیَشْرَئِبُّونَ وَیَنْظُرُونَ فَیَقُولُ هَلْ تَعْرِفُونَ هَذَا فَیَقُولُونَ نَعَمْ هَذَا الْمَوْتُ وَکُلُّهُمْ قَدْ رَآهُ فَیُذْبَحُ ثُمَّ یَقُولُ یَا أَهْلَ الْجَنَّهِ خُلُودٌ فَلَا مَوْتَ وَیَا أَهْلَ النَّارِ خُلُودٌ فَلَا مَوْتَ ثُمَّ قَرَأَ: ﴿وَأَنذِرۡهُمۡ یَوۡمَ ٱلۡحَسۡرَهِ إِذۡ قُضِیَ ٱلۡأَمۡرُ وَهُمۡ فِی غَفۡلَهٖ﴾ [مریم: ۳۹]. وَهَؤُلَاءِ فِی غَفْلَهٍ أَهْلُ الدُّنْیَا ﴿وَهُمۡ لَا یُؤۡمِنُونَ﴾» [متفق علیه].

«در روز قیامت مرگ را در شکل یک گوسفند زیبا می‏آورند، کسی ندا در می‏دهد: ای بهشتیان، آنها هم گردن را بالا می‏برند و نگاه می‏کنند. می‏گوید: آیا این را می‏شناسید؟ همه می‏گویند: بله، این مرگ است، سپس اهل آتش را ندا می‏دهند آنها نیز سر بلند کرده و نگاه می‏کنند. پس ندادهنده می‏گوید: آیا این را می‏شناسید؟ می‏گویند: بله، این مرگ است و همه آن‏ را می‏بینند و سپس حیوان ذبح می‏شود، و خطاب به بهشتیان گفته می‏شود: ای بهشتیان دیگر مرگ باقی نمی‏ماند و خلود و ماندگاری ابدی برای شما است، و ای اهل دوزخ ماندگاری ابدی در دوزخ نیز برای شماست سپس پیامبر صلی الله علیه و سلم این آیه را تلاوت فرمود: چه شنوا و بینایند روزى که به سوى ما مى‏آیند ولى ستمگران امروز در غفلت و تباهی آشکاری هستند». [بخاری و مسلم آن را روایت کرده‏اند].

در حدیث دیگری پیامبر بیان می‏فرماید که چه چیزهایی برای بندگان صالح خداوند مهیا شده است:

«قَالَ اللَّهُ أَعْدَدْتُ لِعِبَادِی الصَّالِحِینَ مَا لَا عَیْنٌ رَأَتْ وَلَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَلَا خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ فَاقْرَءُوا إِنْ شِئْتُمْ: ﴿فَلَا تَعۡلَمُ نَفۡسٞ مَّآ أُخۡفِیَ لَهُم مِّن قُرَّهِ أَعۡیُنٖ جَزَآءَۢ بِمَا کَانُواْ یَعۡمَلُونَ ١٧﴾ [السجده: ۱۷]». [متفق علیه].

«خداوند می‏فرماید: من در بهشت چیزهایی را برای بندگانم مهیا کرده‏ام که هیچ چشمی آن را ندیده، و هیچ گوشی آن را نشنیده، و بر قلب هیچ انسانی خطور نکرده است، سپس فرمود: اگر می‏خواهید این آیه را بخوانید:

هیچ کس نمى‏داند چه چیز از آنچه روشنى‏بخش دیدگان است براى آنان پنهان شده است».

در حدیثی دیگر از ابی هریره صفات بهشتیان و نعمت‏های آنها بیان می‏شود:

«أَوَّلُ زُمْرَهٍ تَدْخُلُ الْجَنَّهَ مِنْ أُمَّتِی عَلَى صُورَهِ الْقَمَرِ لَیْلَهَ الْبَدْرِ ثُمَّ الَّذِینَ یَلُونَهُمْ عَلَى أَشَدِّ نَجْمٍ فِی السَّمَاءِ إِضَاءَهً ثُمَّ هُمْ بَعْدَ ذَلِکَ مَنَازِلُ لَا یَتَغَوَّطُونَ وَلَا یَبُولُونَ وَلَا یَمْتَخِطُونَ وَلَا یَبْزُقُونَ أَمْشَاطُهُمْ الذَّهَبُ وَمَجَامِرُهُمْ الْأَلُوَّهُ وَرَشْحُهُمْ الْمِسْکُ أَخْلَاقُهُمْ عَلَى خُلُقِ رَجُلٍ وَاحِدٍ عَلَى طُولِ أَبِیهِمْ آدَمَ سِتُّونَ ذِرَاعًا» [رواه مسلم].

«اولین گروهی از امتم که وارد بهشت می‏شوند صورتی مانند ماه دارند، سپس گروهی وارد می‏شوند که از درخشان ترین ستاره درخشنده‏تر هستند، بدین ترتیب منازل و مقام‏های بهشت تفاوت می‏کنند، در بهشت بهشتیان نه مدفوع دارند نه ادرار نه آب دهان و نه آب بینی، از همه‏ی اینها پاک هستند، موهای سرشان را با شانه‏هایی از طلا شانه می‏کنند، بخور می‏سوزانند و عرق آنها مشک است، هیچ اختلاف و تضادی با هم ندارند، همه بر صورت پدر خود آدم هستند که شصت زراع طول دارد». [مسلم آن را روایت کرده است].

پیامبر صلی الله علیه و سلم در حدیث دیگری وضعیت جهنمیان را اینگونه بیان می‏فرماید:

«نَارُکُمْ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جُزْءًا مِنْ نَارِ جَهَنَّمَ قِیلَ یَا رسول‏الله إِنْ کَانَتْ لَکَافِیَهً قَالَ فُضِّلَتْ عَلَیْهِنَّ بِتِسْعَهٍ وَسِتِّینَ جُزْءًا کُلُّهُنَّ مِثْلُ حَرِّهَا». [متفق علیه].

«آتش دنیا یک جزء از هفتاد جزء آتش جهنم است! خطاب به پیامبر صلی الله علیه و سلم عرض کردند: ای رسول خدا، آتش دنیا برای سزای گناهکاران کافی است! فرمود: بله از این هم شدیدتر است، هر کدام از جزءهای آن به اندازه‏ی آتش دنیا گرم است».

در حدیث دیگری از ابی هریره به عمق و حرارت آن اشاره می‏فرماید:

«إِذْ سَمِعَ وَجْبَهً فَقَالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و سلم تَدْرُونَ مَا هَذَا قَالَ قُلْنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ هَذَا حَجَرٌ رُمِیَ بِهِ فِی النَّارِ مُنْذُ سَبْعِینَ خَرِیفًا فَهُوَ یَهْوِی فِی النَّارِ الْآنَ حَتَّى انْتَهَى إِلَى قَعْرِهَا». [رواه مسلم].

«ناگهان صدای چیزی آمد که در حال افتادن بود، پیامبر فرمود: می‏دانید صدای چه بود؟ عرض کردیم: خدا و رسول خدا می‏دانند. فرمود: این صدای سنگی بود که هفتاد سال پیش به درون جهنم انداخته شده بود و همین حالا به زمین افتاد».