خداوند متعال میفرماید:
﴿…وَرَحۡمَتِی وَسِعَتۡ کُلَّ شَیۡءٖۚ فَسَأَکۡتُبُهَا لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ وَیُؤۡتُونَ ٱلزَّکَوٰهَ وَٱلَّذِینَ هُم بَِٔایَٰتِنَا یُؤۡمِنُونَ ١۵۶ ٱلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ ٱلرَّسُولَ ٱلنَّبِیَّ ٱلۡأُمِّیَّ ٱلَّذِی یَجِدُونَهُۥ مَکۡتُوبًا عِندَهُمۡ فِی ٱلتَّوۡرَىٰهِ وَٱلۡإِنجِیلِ یَأۡمُرُهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَیَنۡهَىٰهُمۡ عَنِ ٱلۡمُنکَرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ ٱلطَّیِّبَٰتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیۡهِمُ ٱلۡخَبَٰٓئِثَ وَیَضَعُ عَنۡهُمۡ إِصۡرَهُمۡ وَٱلۡأَغۡلَٰلَ ٱلَّتِی کَانَتۡ عَلَیۡهِمۡۚ فَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِهِۦ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَٱتَّبَعُواْ ٱلنُّورَ ٱلَّذِیٓ أُنزِلَ مَعَهُۥٓ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ١۵٧﴾ [الأعراف: ۱۵۶-۱۵۷].
«… و رحمت من همه چیز را در بر گرفته است (و در این دنیا شامل کافر و مؤمن میگردد، اما در آخرت) آن را برای کسانی مقرر خواهیم داشت که تقوا پیشه کنند و زکات بدهند و به آیات ما ایمان بیاورند. کسانی که پیروی میکنند از فرستاده(ی خدا محمد مصطفی) پیامبر درس ناخواندهای که (اوصاف) او را در تورات و انجیل نزد خود نگاشته مییابند، (پیامبری) که آنان را به کار نیک دستور میدهد و از کار بد باز میدارد، و پاکیزهها را برایشان حلال مینماید و ناپاکیها را بر آنان حرام میگرداند و بار سنگین گناه و غل و زنجیرهایی که بر آنان بوده فرو میاندازد. پس کسانی که به او ایمان بیاورند و از او حمایت کنند و وی را یاری دهند و از نوری که (قرآن نام دارد و) به همراه او نازل شده است پیروی کنند. آنانند رستگارانند».
در تفسیر زمخشری چنین آمده است: خداوند خطاب به بنیاسرائیل میفرماید: این رحمت (واسعهی) خود را به کسانی از شما اختصاص میدهم که در آخر زمان جزو امت حضرت محمد صلی الله علیه و سلم میگردند. امتی که به تمام آیات و کتابهای ما ایمان دارند و به هیچ کدام از آنها کفر نمیورزند. و به پیامبری ایمان میآورند که اوصاف او را نزد خود در تورات و انجیل نگاشته مییابند. پس کسانی که به او ایمان میآورند و او را یاری میکنند تا هیچ دشمنی بر او غلبه پیدا نکند و از قرآنی که به همراه او نازل شده پیروی مینمایند، چنین افرادی هستند که به سبب ایمان آوردنشان به حضرت محمد صلی الله علیه و سلم در بهشت رستگار میشوند[۱].
در تفسیر ابن کثیر هم آمده است: ﴿ٱلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ ٱلرَّسُولَ ٱلنَّبِیَّ ٱلۡأُمِّیَّ ٱلَّذِی یَجِدُونَهُۥ مَکۡتُوبًا عِندَهُمۡ فِی ٱلتَّوۡرَىٰهِ وَٱلۡإِنجِیلِ﴾ این آیه بیانگر صفات حضرت محمد صلی الله علیه و سلم است که در کتابهای آسمانی پیشین به آن پرداخته شده و پیامبران مژدهی بعثت او را به امتهای خود داده و آنان را به پیروی کردن از او دستور دادهاند. این صفات پیامبر صلی الله علیه و سلم هنوز هم در کتابهای آنها موجود است و علمای دینیشان از آنها آگاهی دارند. ﴿أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ﴾ یعنی اینانند رستگاران در دنیا و آخرت[۲].
در «تفسیر فتح البیان» هم چنین آمده است: ﴿ٱلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ ٱلرَّسُولَ ٱلنَّبِیَّ ٱلۡأُمِّیَّ﴾ یعنی بنیاسرائیلهایی که ایمان میآورند به محمد صلی الله علیه و سلم فرستادهی خدا و پیامبر درس ناخوانده. «الأمیّ» منسوب به «الأمه الأمّیه» است یعنی امتی که نوشتن و حساب و خواندن را نمیداند و منظور از چنین امتی ملت عرب است. ﴿ٱلَّذِی یَجِدُونَهُۥ مَکۡتُوبًا عِندَهُمۡ فِی ٱلتَّوۡرَىٰهِ﴾ یعنی: «پیامبری که یهودیان و مسیحیان اوصاف او را نزد خود در تورات و انجیل نگاشته مییابند».
(امام فخر) رازی میگوید: این آیه دلالت میکند بر اینکه اوصاف پیامبر صلی الله علیه و سلم و صحت نبوت او در تورات و انجیل نگاشته شده است، چرا که اگر چنین نباشد، ذکر چنین سخنی از جانب خداوند، یهودیان و مسیحیان را متنفر کرده و آنان را از پذیرش سخن او باز میدارد. در حالی که هیچ خردمندی در راستای تنقیص خود و متنفر ساختن مردم از پذیرش سخن خود تلاش نمیکند. بنابراین چون خداوند این سخن را گفته است، درمییابیم که اوصاف پیامبر صلی الله علیه و سلم بطور حتم در تورات و انجیل ذکر شده است و این بزرگترین دلیل بر صحت نبوت پیامبر صلی الله علیه و سلم و وجوب ایمان به اوست. ﴿فَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِهِۦ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَٱتَّبَعُواْ ٱلنُّورَ ٱلَّذِیٓ أُنزِلَ مَعَهُۥٓ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ﴾ [الأعراف: ۱۵۷]. یعنی پس یهودیان و مسیحیانی که به حضرت محمد صلی الله علیه و سلم ایمان میآورند و از شریعت و قوانینی که از جانب پروردگارش آورده است پیروی میکنند و او را بزرگ داشته و او را بر دشمنانش یاری میدهند و از قرآنی که بر او نازل شده تبعیت میکنند، چنین افرادی هستند که به خیر و رستگاری و هدایت دست مییابند[۳].
[۱]– تفسیر زمخشری: ج ۲، ص ۱۶۵-۱۶۶٫
[۲]– تفسیر ابن کثیر: ج ۲، ص ۲۵۱-۲۵۴٫
[۳]– تفسیر فتح البیان، ج ۵، ص ۳۳-۳۶٫